علل و پیامد‌های تصمیم ترکیه برای عادی‌سازی روابط با سوریه

به گزارش مجله خبری نگار/شورای راهبردی آنلاین: رحمان قهرمان پور با اشاره به تصمیم دولت ترکیه برای عادی‌سازی روابط با سوریه تصریح کرد: بعد از دیدار روسای جمهور ترکیه و روسیه در سوچی، اخباری مبنی بر درخواست پوتین از اردوغان برای وارد گفتگو شدن با دولت بشار اسد، به جای حمله به شمال سوریه منتشرشد. علاوه بر این‌ها، شرایط داخلی ترکیه نیز به گونه‌ای است که از ماه‌ها پیش بحث تغییر سیاست ترکیه در قبال سوریه مطرح شده است.

وی با بیان اینکه تغییر سیاست ترکیه در قبال سوریه چند دلیل دارد، به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در ترکیه در سال ۲۰۲۳ اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه حزب عدالت و توسعه و آقای اردوغان نزدیک به ۲۰ سال است که در قدرت حضور دارند، به صورت طبیعی محبوبیتشان کاهش یافته است، بنابراین این نگرانی در میان آن‌ها وجود دارد که نتوانند برنده انتخابات شوند. به این دلیل نرمش و تغییر سیاست در قبال سوریه می‌تواند ناشی از این نگرانی نیز باشد.

انتقاد تند احزاب به سیاست دولت ترکیه در قبال سوریه

این کارشناس مسائل بین‌الملل با یادآوری اینکه حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر آواره سوری در ترکیه زندگی می‌کنند و هزینه بالایی را بر اقتصاد این کشور تحمیل کرده‌اند، گفت: مسائل اجتماعی ناشی از حضور این آوارگان سوری در شهر‌های ترکیه باعث نگرانی‌های متعددی شده و بعضا اقدامات ضدمهاجرتی و درگیری‌هایی صورت گرفته است. مساله اسکان، آموزش و اعطای حق شهروندی مسائل جدی بوده که در سال‌های اخیر در جامعه ترکیه مطرح شده است.

قهرمان پور ادامه داد: پیش از این سیاست حزب عدالت و توسعه و دولت این بود که به بخشی از این آوارگان سوری، حق شهروندی بدهد تا آن‌ها بتوانند در انتخابات شرکت کنند؛ این تصمیم انتقاد شدید حزب جمهوری خلق و سایر احزاب را نسبت به این موضوع به همراه داشت.

وی به پیامد‌های افزایش بحران اقتصادی، تشدید تورم به بالای ۸۰ درصد و کاهش ارزش لیر در ترکیه اشاره کرد و گفت: این مسائل نیز باعث شد فشار اقتصادی ناشی از حضور این آوارگان در جامعه ترکیه بیشتر محسوس شود و علاوه بر احزاب سیاسی مخالف دولت، بخشی از مردم نیز نسبت به پیامد‌های منفی حضور آوارگان سوری معترض شوند؛ بنابراین حزب عدالت و توسعه به این نتیجه رسید که باید در سیاست گذشته خود نسبت به سوریه تجدیدنظر کند.

قهرمان پور با اشاره به تاکید دولت ترکیه مبنی بر اینکه آماده است بدون هیچ پیش شرطی با سوریه مذاکره کند، اضافه کرد: احزاب مخالف دولت و خصوصا حزب جمهوری خلق، تلاش دارند در جریان انتخابات از سیاست دولت در قبال سوریه به شدت انتقاد و آن را نشانه ناکارآمدی حزب اردوغان عنوان کنند. آن‌ها پیش از این نیز تاکید کرده اند که یکی از نشانه‌های اشتباه بودن سیاست منطقه‌ای اردوغان، ناکامی سیاست خارجی ترکیه در سوریه است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل یادآورشد: دولت ترکیه در ابتدا خواهان براندازی دولت بشار اسد بود، اما به این خواسته نرسید، بنابراین اکنون که شرایط تثبیت و گروه‌های مخالف اسد ضعیف شده اند، دولت ترکیه نمی‌تواند سیاست گذشته خود را دنبال کند؛ در نتیجه تلاش می‌کند به آرامی با تجدیدنظر در سیاست گذشته خود، آن را اصلاح کند.

وی با اشاره به حملات اخیر ترکیه به شمال سوریه که منجر به کشته و زخمی شدن شماری از شهروندان سوری شد، خاطرنشان کرد: اصلی‌ترین عامل سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه، مساله «کُردی» است. ترکیه به شدت نگران است که با تشکیل چیزی مانند اقلیم کردستان عراق در مرز‌های سوریه، «پ. ک. ک» تقویت و عملیات نظامی این گروه در داخل ترکیه تشدید شود. این مهمترین عامل هدایت کننده ترکیه در سیاست خارجی اش در قبال سوریه است.

قهرمان پور تاکید کرد: ترکیه به دنبال این است که در بلندمدت نفوذ خود را در سوریه از طریق گروه‌های اخوانی و برخی گروه‌های معارض دیگر، افزایش دهد و از آن برای مهار کُرد‌ها و افزایش حضور اقتصادی در این کشور استفاده کند.

وی ضمن تشریح پیامد‌های عادی سازی روابط سوریه و ترکیه، گفت: افزایش مراودات اقتصادی این دو کشور بسیار مورد توجه ترکیه است و شرکت‌های ترکیه‌ای از هم اکنون نیز تلاش دارند در بازسازی سوریه نقش ایفا کنند. این مساله در شرایط دشوار فعلی، می‌تواند به اقتصاد ترکیه کمک کند. سوریه در دوران بازسازی، نیازمند واردات کالا و خدمات است و با توجه به مرز‌های زمینی طولانی با ترکیه، واردات از این کشور آسانتر انجام می‌شود.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل، با بیان اینکه انتظار و خط قرمز آنکارا این است که مساله کُرد‌ها توسط دولت سوریه کنترل شود و برای دمشق نیز خوشایند است که بتواند با کمک ترکیه یگان‌های خلق کُرد را مهار کند و آن‌ها را تحت کنترل بگیرد، افزود: عادی سازی روابط ترکیه و سوریه پیامد‌های متعددی دارد و می‌تواند در تثبیت اوضاع سیاسی در سوریه و بازگشت سوریه به صحنه بین‌الملل موثر باشد.

قهرمان پور گفت: سوریه از ترکیه می‌خواهد که نیرو‌های نظامی خود را از خاک سوریه خارج کند و به حمایت از شبه نظامیان خود در آنجا پایان دهد؛ از سوی دیگر ترکیه همچنان عملیات نظامی در شمال سوریه را دنبال می‌کند؛ بنابراین دو طرف در مذاکرات در این خصوص باید به تفاهمی برسند.

وی درخصوص پیامد مذاکرات ترکیه و سوریه بر تضعیف تروریسم در سوریه و منطقه، اظهارداشت: در شرایط فعلی، بسیاری از گروه‌های معارض سوری و داعش و النصره تضعیف شده اند، اگر ترکیه نیز حمایت خود را از گروه‌های معارض کاهش دهد، سوریه ثبات بیشتری را تجربه خواهد کرد. ضمن اینکه در سطح منطقه‌ای دولت‌های حامی گروه‌های تندرو در سوریه نیز از این سیاست منصرف شده اند؛ بنابراین به نظر می‌رسد با این روند و در صورت عدم مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای شاهد تضعیف تروریسم در منطقه خواهیم بود.