بسیاری از ما برای تفریح وقت خود را پای میز شطرنج با دوست خود گذرانده ایم، در حالی که عدهای زندگی خود را وقف کامل کردن این بازی کرده اند. در اینجا مهم نیست رابطه ما با شطرنج چگونه است و یا چند بار در مورد منشا شکل گیری شطرنج فکر کرده ایم بلکه میخواهیم در بخش ورزش مجله نگار نگاهی به تاریخچه پیدایش شطرنج داشته باشیم.
اگرچه مخترع بازی شطرنج هنوز مشخص نیست، اما مورخان در پی یافتن زادگاه آن هستند. بر اساس نظریهای شطرنج حدود سال ۶۰۰ میلادی در هند توسعه یافته است.
شنیدهها حاکی از آن است که حاکم امپراتوری گوپتا در هند از دانشمندان خواست تا بازی بسازند که به فرزندانش آموزش جنگاوری دهد و از آنها ژنرالهای قدرتمند بسازد. طبق درخواست وی، بازی بنام Chatarunga به زبان سانسکریت و به معنای "چهار بخش" ساخته شد. این چهار بخش شامل پیاده نظام، سواره نظام، فیل و ارابه بود؛ که امروزه به آنها سرباز، رخ، فیل و اسب میگوییم.
همانطور که در شاهنامه گفته شده، مردم ایران در زمان ساسانیان که در آن زمان همسایه هند بودند، توسط راجا هند با شطرنج آشنا شدند. فرهنگ ایران در پیشرفت بازی شطرنج تاثیر بسزایی داشت و نام آن را از Chatarunga به چطرنگ تغییر دادند.
در طی سالها نام این بازی تغییر کرد و با حمله عربها به ایران به شطرنج تغییر نام داد. در این بازی اگر به شاه حمله میشد و شاه توانایی فرار نداشت؛ عبارت شاه مات گفته میشد که بعدها این عبارت در کشورهای دیگر نیز استفاده شد.
در سال ۱۰۰۰، بازی شطرنج در سراسر اروپا فراگیر شد. بعد از ۵۰۰ سال، شطرنج شباهت زیادی به بازی اولیه هندی داشت. جدا از ترجمهها و تغییر نامها در این بازی، قوانین از ابتدا تغییری نکرده اند.
با شروع دوره رونسانس، قوانین شطرنج در کتاب فرهنگ و علم توسعه یافتند. بخشی از تغییرات در قوانین در جهت افزایش سرعت بازی و وارد کردن زودتر مهرهها به جنگ بود.