از نجات قطر تا هدف‌گیری العدید: چرا محکومیت‌های عربی بی‌اعتبار است؟

به گزارش مجله خبری نگار، جمهوری اسلامی ایران ساعاتی پیش در پاسخ به حمله نظامی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای خود، عملیاتی موشکی با عنوان «بشارت فتح» علیه پایگاه هوایی العدید در قطر، یکی از مهم‌ترین مراکز فرماندهی نظامی ایالات متحده در منطقه غرب آسیا، انجام داد. این حمله که با هدایت قرارگاه خاتم‌الانبیاء و توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با رمز «یا اباعبدالله الحسین (ع)» اجرا شد، به‌طور دقیق پایگاه نظامی آمریکا را هدف قرار داد و از هرگونه آسیب به مناطق غیرنظامی یا زیرساخت‌های شهری قطر اجتناب کرد.

پس از این حمله، وزارت خارجه قطر و دیگر کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به همراه دبیرخانه شورای همکاری در بیانیه‌هایی پاسخ مشروع ایران را محکوم کردند، حتی قطر با ادبیاتی عجیب از «محفوظ بودن حق پاسخ» سخن گفت.

هدف‌گیری دقیق پایگاه العدید و نقش پدافند هوایی آمریکا

بر اساس بیانیه‌های رسمی نیرو‌های مسلح ایران، حمله موشکی صرفاً پایگاه العدید، به‌عنوان «بزرگ‌ترین دارایی راهبردی ارتش آمریکا در غرب آسیا»، را هدف قرار داد. این عملیات به‌گونه‌ای طراحی شده بود که از مناطق مسکونی و تأسیسات شهری قطر فاصله داشته و هیچ‌گونه خطر جانی یا مادی برای مردم این کشور به همراه نداشته باشد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت متعلق به ارتش آمریکا، مستقر در پایگاه العدید، برای مقابله با موشک‌های بالستیک ایران فعال شدند. برخلاف برخی ادعاها، پدافند هوایی قطر نقشی در رهگیری این موشک‌ها نداشت و مسئولیت دفاع از پایگاه به‌طور کامل بر عهده سیستم‌های دفاعی آمریکا بود. وزارت دفاع قطر نیز اعلام کرد که حمله موشکی هیچ تلفات انسانی یا خسارت مادی در خاک این کشور به‌جز محدوده پایگاه نداشته است.

حمایت ایران از قطر در بحران ۲۰۱۷

برای درک بهتر واکنش‌های کنونی کشور‌های عربی خلیج فارس، لازم است به نقش کلیدی ایران در حمایت از قطر طی بحران سیاسی سال ۲۰۱۷ اشاره شود. در آن زمان، قطر تحت محاصره زمینی، دریایی و هوایی از سوی ائتلافی به رهبری عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر قرار گرفت که این کشور را به اتهام حمایت از تروریسم و نزدیکی به ایران تحریم کردند. این محاصره، قطر را در تنگنای شدید اقتصادی و لجستیکی قرار داد و تأمین نیاز‌های اساسی مانند غذا و دارو را با چالش مواجه کرد.

ایران، در اقدامی که نشان‌دهنده تعهد به روابط برادرانه با قطر بود، به‌سرعت وارد عمل شد و حمایت‌های گسترده‌ای را ارائه داد:

بازگشایی حریم هوایی: ایران حریم هوایی خود را به روی پرواز‌های قطری گشود تا این کشور بتواند مسیر‌های پروازی جایگزین برای ارتباط با جهان خارج ایجاد کند.

تأمین مواد غذایی و کالا‌های اساسی: ایران از طریق بنادر خود، به‌ویژه بندر بوشهر، محموله‌های مواد غذایی، دارو و سایر نیاز‌های ضروری را به قطر ارسال کرد. روزانه چندین پرواز باری از ایران به دوحه انجام شد تا کمبود‌های ناشی از محاصره جبران شود.

حمایت دیپلماتیک: ایران در مجامع بین‌المللی از حق حاکمیت قطر دفاع کرد و محاصره را نقض قوانین بین‌المللی دانست. این موضع‌گیری، به قطر کمک کرد تا در برابر فشار‌های سیاسی مقاومت کند.

تقویت روابط اقتصادی: ایران و قطر توافق‌نامه‌های تجاری جدیدی امضا کردند که به افزایش تجارت دوجانبه و کاهش وابستگی قطر به کشور‌های محاصره‌کننده منجر شد.

این حمایت‌ها، قطر را از انزوای تحمیلی نجات داد و به این کشور امکان داد تا در برابر فشار‌های منطقه‌ای مقاومت کند. نقش ایران در آن بحران، به‌عنوان یک همسایه متعهد و حامی، در حافظه تاریخی قطر و منطقه باقی مانده است.

محکومیت‌های کشور‌های عربی خلیج فارس: تناقض در مواضع

با وجود این پیشینه، محکومیت حمله ایران به پایگاه العدید از سوی قطر و شورای همکاری خلیج فارس، که آن را «نقض حاکمیت قطر» خواندند، جای تأمل دارد. این واکنش‌ها، به‌ویژه از سوی کشور‌هایی مانند عربستان سعودی و امارات که خود در سال ۲۰۱۷ نقشی کلیدی در محاصره قطر داشتند، فاقد مشروعیت اخلاقی و سیاسی است.

ایران در عملیات «بشارت فتح» نه‌تنها از هدف قرار دادن خاک قطر اجتناب کرد، بلکه پیش‌تر از طریق کانال‌های دیپلماتیک، دوحه را از این حمله مطلع ساخته بود تا تلفات و خسارات به حداقل برسد.

علاوه بر این، پایگاه العدید در درجه اول یک تأسیسات نظامی آمریکایی است که تحت کنترل مستقیم ارتش ایالات متحده فعالیت می‌کند. حضور این پایگاه در قطر، که از آن برای عملیات‌های نظامی علیه کشور‌های منطقه، از جمله ترور سردار شهید قاسم سلیمانی در سال ۲۰۲۰ استفاده شده، خود محل بحث در زمینه حاکمیت ملی قطر است.

ایران با هدف قرار دادن این پایگاه، نه به خاک قطر، بلکه به منافع نظامی آمریکا که تهدیدی علیه امنیت منطقه محسوب می‌شود، پاسخ داد؛ بنابراین مواضع کشور‌های عربی خلیج فارس در محکومیت حمله ایران به پایگاه العدید، با توجه به تاریخچه روابط منطقه‌ای و نقش ایران در حمایت از قطر طی بحران ۲۰۱۷، محلی از اعراب ندارد. ایران در آن بحران، به‌عنوان یک حامی قابل اعتماد، قطر را از محاصره‌ای ناعادلانه نجات داد و امروز نیز با دقت و هماهنگی، عملیاتی را علیه پایگاه نظامی آمریکا انجام داد که هیچ آسیبی به مردم یا زیرساخت‌های قطر وارد نکرد.

محکومیت‌های کنونی، بیش از آنکه مبتنی بر اصول حقوقی یا اخلاقی باشد، به نظر می‌رسد تحت فشار سیاسی آمریکا و با هدف انزوای ایران در منطقه صورت گرفته است. این تناقض در رفتار کشور‌های عربی خلیج فارس، بار دیگر نشان‌دهنده عدم انسجام در سیاست‌های منطقه‌ای آنهاست و نمی‌تواند مشروعیت اقدام دفاعی ایران در برابر تجاوز آمریکا را زیر سؤال ببرد.