نه جامعه پرستاری به هنرستان‌های بهیاری

به گزارش مجله خبری نگار، هرچند در کشور فقط ۳۶هنرستان و دبیرستان کاردانش رشته بهیاری وجود دارد و میزان افزایش سالانه این نوع مدارس به یکی دو واحد هم نمی‌رسد، اما همین تعداد کم نیز در سال‌های اخیر با نگاه منفی جامعه پرستاری و حتی وزارت بهداشت مواجه شده است.

توسعه هنرستان‌های بهیاری توجیه منطقی علمی ندارد

احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری کشور در پاسخ می‌گوید: مدارس بهیاری سابقه چند دهه‌ای در ایران دارند. درواقع در سال‌هایی که هنوز رشته پرستاری در دانشگاه‌ها گسترش پیدا نکرده بود و تربیت نیروی پرستار در حد کافی نبود، چنین مدارسی در کشور ایجاد شد تا دانش‌آموزان پس از مقطع متوسطه اول بتوانند با ورود به دبیرستان بهیاری و دریافت مدرک دیپلم بهیاری، در سه تا چهار سال وارد این حرفه شوند. حتی در بحبوحه جنگ تحمیلی وقتی نیاز به خدمات پرستاری افزایش یافته بود و از سوی دیگر تأمین پرستار از مسیر دانشکده‌های پرستاری ممکن نبود، تعدادی مدارس بهیاری دایر شد و افراد با دو سال تحصیل در رشته بهیاری وارد بازار کار می‌شدند و انصافاً نیز کمک زیادی به نظام سلامت و مردم می‌کردند؛ اما امروز دانشکده‌های پرستاری زیادی در کشور در حال فعالیت هستند و از نظر کمی و کیفی در آموزش یا تربیت نیروی پرستار هیچ مشکل خاصی وجود ندارد؛ بنابراین در چنین شرایطی توسعه هنرستان‌های بهیاری هیچ توجیه منطقی علمی ندارد.

وی با اشاره به توسعه علم پزشکی و الزام به رعایت حقوق بیماران در مراکز درمانی، می‌افزاید: درچنین شرایطی معتقدیم کسی که می‌خواهد به بیماران خدمات دهد باید تحصیلات دانشگاهی داشته باشد، این درحالی است که منابع و دروسی که در هنرستان‌های بهیاری آموزش داده می‌شود با علم روز خیلی فاصله دارد. درواقع به آنها دانش کالبدشناسی، فیزیولوژی و چیز‌هایی که یک پرستار در دانشگاه یاد می‌گیرد، آموزش داده نمی‌شود و فقط یک‌سری مهارت‌های مراقبتی را فرامی‌گیرند.

نجاتیان با بیان اینکه اختلاف مدت تربیت بهیار با پرستار فقط یک‌سال است، می‌افزاید: یعنی فردی که از دانشگاه پرستاری دانش‌آموخته می‌شود یک سال بیشتر آموزش می‌بیند، اما نکته اینجاست که این یک‌سال را باید در بیمارستان‌ها و زیر نظر استادان بگذراند تا در کنار آموزش‌ها کسب تجربه کند. علاوه بر این برای آنها دوره کارورزی پیش‌بینی شده است. با وجود این، سیستم در ابتدا آن‌قدر مطمئن نیست که صلاحیت لازم را برای پرستاری از بیماران داشته باشند و به همین خاطر در دوران طرح، باز هم تحت آموزش قرار می‌گیرند؛ اما دانش‌آموز دانش‌آموخته هنرستان بهیاری که معمولاً سنش زیر ۲۰سال است چنین آموزش‌ها و تجربه‌هایی را کسب نمی‌کند.

درمان پیچیده‌تر از دیروز شده است

وی در همین زمینه اظهار می‌کند: امروز نیاز مردم ما در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی با بهیار قابل پاسخ‌گویی نیست، چون هم بیماری‌ها پیچیده و هم نوع خدماتی که بیماران از اعمال جراحی، دارو و... می‌گیرند پیشرفته شده‌اند که تمام اینها مستلزم پرستاری با دانش دانشگاهی است تا بتواند به بیماران ارائه خدمت کند.

رئیس سازمان نظام پرستاری کشور با بیان اینکه بهیاران با توجه به شرایط یاد شده نمی‌توانند از بیماران، سالمندان و افراد نیازمند مراقبت‌های تخصصی پرستاری مراقبت کنند، تصریح می‌کند: استفاده از آنان یا حرکت به سمت گسترش مدارس بهیاری، شرایط سلامتی مردم و کیفیت مراقبت‌ها را بدتر می‌کند، چون ما را به سوی ارائه خدمات کم کیفیت‌تر سوق می‌دهد؛ بنابراین درخواست ما از وزارت بهداشت همواره کاهش تعداد پذیرش بهیاران و ارتقای بهیاران به رشته پرستاری بوده است.

نجاتیان با اشاره به ضرورت برخورداری افراد از سطح بالاتری از دانش پرستاری، می‌گوید: این موضوعی است که در سطح جهانی نیز مطرح است. به همین خاطر با توصیه‌هایی که به وزارت بهداشت شده این وزارتخانه از چند سال پیش اقدام به حذف رده بهیاری از چارت سازمانی بیمارستان‌ها کرده است و ما دیگر استخدامی با عنوان بهیار در بیمارستان‌ها نداریم.

مدافعان توسعه هنرستان‌های بهیاری چه می‌گویند؟

وی درخصوص دلایل مدافعان توسعه هنرستان‌های بهیاری در کشور هم بیان می‌کند: مدافعان چنین مدارسی، دلایل متفاوتی را مطرح می‌کنند که مهم‌ترین آنها به کمبود پرستار برمی‌گردد؛ آنها ادعا می‌کنند، چون بیمارستان‌ها به میزان کافی پرستار ندارند برای رفع این مشکل نیازمند توسعه هنرستان‌های بهیاری در کشور هستیم. این دلیل از نظر ما اصلاً درست نیست، چون در حال حاضر دانشکده‌های پرستاری در ایران سالانه ۱۵هزار پرستار در رشته‌های مختلف تربیت می‌کنند که دولت توان جذب تمام آنها را ندارد؛ بنابراین وقتی توان جذب تربیت‌شدگان دانشکده‌های پرستاری را نداریم برای چه باید نیرو‌هایی را استخدام کنیم که دانش کافی در حوزه پرستاری ندارند؟

او با اشاره به اینکه طرح موضوع توسعه هنرستان‌های بهیاری به بهانه کمبود پرستار، ما را از خط مشی کیفیت خدمات و جایگاه پرستاری ایران در سطح بین‌المللی دور می‌کند، ادامه می‌دهد: ایران دارای نیرو‌های تحصیلکرده فراوان در عرصه پرستاری در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتراست و از این لحاظ جزو کشور‌های برتر منطقه هستیم و باید در این جایگاه باقی بمانیم. به نظر می‌رسد برای رفع کمبود پرستار در بیمارستان‌ها نخستین راهکار این است که همین دانش‌آموختگان دانشکده‌های پرستاری را که دولت برایشان هزینه کرده و یا خودشان در دانشگاه آزاد هزینه کرده‌اند، به‌کار بگیریم و اگر روزی باز هم با کمبود پرستار مواجه شدیم آن وقت می‌توان به جذب بهیار فکر کرد.

منبع: قدس- محمود مصدق