این شبه موش قرار است تله باشد؟!

به گزارش مجله خبری نگار/کیهان-فائقه بزاز: اینکه موجودی مثل موش قرار است در این پروژه به ظاهر جذاب، صحنه‌گردانی کند و افکار عمومی را تحت تاثیر خود قرار بدهد، خودش به تنهایی مبین دستکاری افکار عمومی و به حاشیه بردن اتفاقات روز دنیاست!

موج بیداری و خیزش مردم در سراسر جهان، حماسه آفریده و معادلات را دگرگون کرده است. از این سو یک موش فرصت‌طلب می‌خواهد طاعونِ مسری دیگری را به جان راحتی‌طلب‌های دنیای مجازی بیندازد! بهانه‌اش هم عدالت در توزیع ثروت و امکان رسیدن به آن برای همگان است و ادعا می‌کند فقط از انگشتت کار بکش! آن هم فقط در حد لمس کردن، فقط صفحه را لمس کن و پول پارو کن!

چندین سال است ارز‌های دیجیتال و اصطلاحات رایج مربوط به آن سر از زندگی و کسب و کار مردم درآورده‌اند. ماینر، تریدر، توکن و ... اصطلاحاتی هستند که از لابه‌لای پیام‌های مجازی سرک می‌کشند تا تو را به سرمایه‌گذاری در این حوزه و پارو کردن پول و ثروت دعوت کنند. اما سرمایه‌گذاری در رمزارز‌ها هم مثل بقیه اتفاقات اقتصادی کاربلدی‌های ویژه خودش را می‌خواهد. ارز‌های دیجیتال از دارایی‌های پر‌نوسان شناخته می‌شوند و عوامل مختلفی بر ارزش آنها تاثیر می‌گذارد.

پادشاه رمزارز‌ها

«بیت‌کوین» معروف‌ترین واحد پول مجازی در دنیای رمزارزهاست و همیشه سریع‌تر از سایر ارز‌های دیجیتال رشد می‌کند. درواقع اغلب رمزارز‌های موجود در بازار طبق نقشه بیت کوین حرکت می‌کنند و مطیع آن هستند و زمانی که بیت کوین رشد قیمتی خوبی را تجربه کرده باشد، سرمایه به سمت سایر «کوین‌ها» سرازیر می‌شود.

عوامل مهم حساس و متفاوتی بر قیمت ارز‌های دیجیتال تاثیرگذارند. نوسان قیمت بیت کوین، اصلی‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت ارز‌های دیجیتال است. بیت کوین به عنوان پادشاه ارز‌های دیجیتال نقش رهبر را ایفا می‌کند و نحوه حرکت آن روی قیمت سایر ارز‌های دیجیتال تاثیر می‌گذارد. در صورتی که بیت کوین وضعیت خوبی داشته باشد و مورد توجه معامله‌گران قرار گیرد به دنبال آن سایر ارز‌ها نیز رشد خواهند کرد. برعکس زمانی که بیت کوین در روند نزولی قرار بگیرد سایر رمز ارز‌ها نیز دچار ریزش می‌شوند.

تلگرام و بازی رمزارز‌ها

«نات کوین»، ارز دیجیتال تلگرام است که از طریق یک بازی بلاکچین در پلتفرم تلگرام قابل دسترسی و استخراج است. طی این فرایند کاربران می‌توانند به وسیله ربات تلگرامی با یک کلیک ساده بر روی آیکون‌های سکه در بازی، نات کوین را استخراج کنند. 

نات کوین در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳ توسط بنیاد TON در دبی به کاربران سراسر جهان معرفی شد. این پروژه در زمینه ارز‌های دیجیتال و میم‌کوین‌ها ساخته شده است و به عنوان سریع‌ترین بازی درحال‌رشد در تلگرام شناخته می‌شود.

شاید بتوان علت این حجم از گسترش بازی «همستر کامبت» را به ماه‌ها قبل و توسعه‌طلبی تلگرام ربط داد؛ تلگرام در ادامه گسترش فعالیت‌های خود و در مسیر تبدیل این برنامه از یک پیام‌رسان صرف به اکوسیستم جامع؛ به سراغ فناوری بلاک‌چین رفت و شبکه «تون» را ساخت؛ «تون» این قابلیت را به تلگرام می‌داد که بتواند میزبان ارز‌های دیجیتال باشد. در آبان ۱۴۰۲ بود که برای نخستین بار نسخه اولیه نات‌کوین به عنوان نوعی ربات تلگرامی بین کاربران در سراسر جهان عرضه شد. رباتی که به کاربران اجازه می‌داد با ضربه زدن روی یک سکه، ارز دیجیتالی نات کوین را استخراج کرده و پس از چند ماه که توسعه‌دهندگان این بازی نات‌کوین‌ها را روی بستر بلاک‌چین عرضه کردند، خرید و فروش ارز نات‌کوین در صرافی‌ها آغاز شد. موضوعی که باعث شد نات‌کوین در سریع‌ترین زمان ممکن معروف شود و راه را برای معرفی یک بازی جدیدتر در آینده باز کند.

بازی همستر به کاربرانش قول داده که در آینده‌ای نزدیک می‌توانند سکه‌هایی را که در طول بازی به‌دست آوردند، به فروش رسانده یا به رمز‌ارز دیگری تبدیل کنند؛ و نیز متعهد شده کاربران می‌توانند کیف پول دیجیتال خود را به این بازی متصل کنند. همستر‌های دیجیتال این بازی هم ذخیره می‌شوند و کاربران می‌توانند آنها را خرید و فروش کنند.

نکته قابل تامل اینکه با وجود عدم تایید ارز‌های دیجیتال توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، این ارز دیجیتال نیز مثل بقیه رمزارز‌ها فقط توسط برخی صرافی‌ها پشتیبانی می‌شوند. صرافی‌هایی که شعباتی نیز در دیگر کشور‌ها دارند؛ و جالب‌تر اینکه هویت دقیق توسعه‌دهندگان این پروژه مخفی باقی مانده است.

اطلاعات کاربران و هکر‌ها

در همین روز‌های اخیر که پاندمی همستر در کشور فراگیر شده، کارشناسان امنیت فناوری اطلاعات در مورد آسیب‌های ورود به فضا‌های فناوری مدرن و دسترسی ندادن اطلاعات بانکی کاربران به هیچ برنامه و رباتی هشدار‌هایی داده‌اند، اما همچنان گزارش‌های پلیس فتا از تخلیه حساب‌های بانکی افراد زیادی که از طریق تلگرام اقدام به بازی‌های ارزی داشته‌اند، خبر می‌دهد. 

حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده است: «در این چند روز در بسیاری از سوپرگروه‌ها بحث‌های بسیاری از کاربران ایرانی را خواندم، شیوه جدید ماین کردن ارز دیجیتال با استفاده از بازی‌ها به بستر مناسبی برای هکر‌ها و سارقان تبدیل شده است. به عنوان سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی می‌گویم، افرادی که در این بازی‌ها شرکت می‌کنند، مراقب اطلاعات و حساب‌های خود باشند.» هکر‌ها و فیشینگ نگرانی مهمی برای کاربران این بازی است. با افزایش محبوبیت ایردراپ‌ها، هکر‌ها از این فرصت نهایت استفاده را می‌کنند تا از نام پلتفرم‌های اصلی برای فریب کاربران با ارسال توکن‌های جعلی استفاده کنند. با کلیک روی چنین نشانه‌هایی، کاربران خود را در دام یک وب‌سایت تقلبی که برگرفته از نام دامنه و رابط پروژه معروف است، می‌اندازند. همچنین منبع فیشینگ معمولا درخواستی مبنی بر اتصال به کیف پول با ورود عبارت seed را ارسال می‌کند و حتی گاهی مقداری وجه برای دریافت توکن‌های بیشتر درخواست می‌کند.

ناهار مجانی در اقتصاد وجود ندارد!

مشکل اصلی رمزارز‌ها این است که ابتدا در صرافی‌ها عرضه و پخش می‌شوند و از نظر بانک مرکزی فاقد صلاحیت ارزی هستند. حتی تعدادی از همین رمزارز‌های نسبتا معروف حتی در صرافی‌ها هم لیست نشدند و کشتی صاحبانشان به گل نشست. حالا «نات‌کوین» به واسطه استفاده روزمره زیاد و مخلوط شدنش با یک بازی جذاب با استقبال ایرانی‌ها مواجه شده و اساس آن هم مثل شرکت‌های هرمی، دعوت ازدیگران است.

آرش صفری، پژوهشگر بازار‌های مالی به پایگاه خبری فرهیختگان می‌گوید: «این اتفاق صرفا یک رفتار گله‌ای و به نوعی ابتذال به شمار می‌رود که در بازار اتفاق افتاده است. بیش از اینکه بتوانیم این موضوع را به ارز‌های دیجیتال و بازار‌های مالی ربط بدهیم، بیشتر شبیه یک سیستم بازاریابی خیلی قوی است که توانسته مردم را سرگرم کند و با فروش رؤیا به مردم ادامه مسیر دهد. رؤیافروشی در این اشکال در چند سال اخیر در بازار کریپتو و در پروژه‌های اسکم و بدون پشتوانه اتفاق افتاده است. مردم از این اتفاق و از این موضوع که در اقتصاد ناهار مجانی وجود ندارد، ناآگاه هستند.» 

وی تصریح می‌کند: «اگر شما توانستید در یک ایردراپ پول کسب کنید، احتمالا وسوسه می‌شوید که در ادامه بازهم سرمایه‌گذاری کنید و کم‌کم شما را آلوده به این سیستم می‌کند و احتمالا برای بسیاری از شرکت‌کنندگان در آخر زیان ایجاد خواهد کرد. با تمام ریسک‌های موجود اگر به پول برسید، در مقایسه با زمانی که باید برای آن صرف کنید بیهوده است. متاسفانه در کشور ما به واسطه فقر موجود طی سال‌های اخیر، افراد در تلاش هستند به هر طریقی درآمد دلاری داشته باشند و در نتیجه برای حضور در این پروژه‌ها وسوسه می‌شوند.»

موج فراگیر، تب بالا و پیامد‌های روانی

سجاد رستمی، روانشناس سلامت در یادداشتی به خبرگزاری مهر، درباره بازی همستر کامبت نوشته است: «ورود بازی hamster combat در بستر پیام‌رسان تلگرام یک تب اجتماعی گسترده را در بین مردم به‌خصوص جوانان ایجاد کرده، این تب چنان بالاست که خیلی از افرادی که حتی معتقد به استفاده از تلگرام در کشور نبودند فعالیت خود را در حالت گسترده‌ای شروع کردند.

در ظاهر به نظر می‌رسد پیام‌رسان تلگرام با توجه به مشوق‌های که برای دعوت از افراد دیگر برای سکه‌اندوزی بیشتر در نظر گرفته در فکر افزایش مخاطبان خود یا مرجعیت بیشتر است. یا همچنین شنیده می‌شود بعضی از رمزارز‌ها برای تبلیغات و معرفی خود نسبت به این دست و دل بازی‌ها اقدام می‌کنند. هر چه هست مردم ما فارغ از تمام محدودیت‌های اعمال شده بر روی پیام رسان تلگرام با هیجان بیشتری برای تهیه پروکسی‌های قوی‌تر و حضور دائمی در این فضا در حال تکاپو هستند.

در این بین، اما افراد محتاط‌تر با رد هرگونه منفعت در این بازی با به کار بردن ضرب‌المثل‌هایی مانند [پنیر مفت فقط در تله موش پیدا می‌شود]زنگ خطر‌هایی را به دوستداران پر شمار این بازی سکه‌اندوزی گوشزد می‌کند. اینجانب نوعاً اطلاعات زیادی در تأیید یا رد این بازی ندارم ولی صرف نظر از تمام اظهارنظر‌ها بدیهیاتی وجود دارد که دقت به آنها می‌تواند از آسیب‌های احتمالی آن جلوگیری کند.

لطفاً معادله روانی با ترکیبی (فعالیت کم> سکه‌اندوزی> حس پاداش> ترشح دوپامین در مغز> عادت‌سازی روانی) را در نظر بگیریم و به رابطه این گزاره‌ها بیندیشیم. حال با امعان نظر در اینکه هیچ شکست یا حرکت رو به عقبی در این بازی وجود ندارد یعنی یا سکه به‌دست می‌آوری یا با خرج کردن سکه سرعت جذب بیشتر در زمان به‌دست می‌آوری و تجربه موفق نات کوین این سکه‌اندوزی نیز احتمالاً وابسته به دلار است و امیدآفرینی ذهنی که به‌وجود آمده است.»‌

می‌توان نتیجه گرفت که معادله فوق با در نظرگیری این ۲ عامل چند آسیب جدی را می‌تواند از لحاظ روحی و روانی در پی داشته باشد، اول اینکه طبق این فرمول مغز ما به یک روند رو به جلو عادت‌سازی روانی وابسته به مسائل مالی اعتیاد پیدا می‌کند و هرگونه خلل یا از دسترس خارج شدن این بازی و یا کلاً فیک بودن ماهیت یا درآمد متصور می‌تواند یک سرخوردگی شخصی و عمومی را در جامعه فراگیر نماید که بسته به سابقه روانی فرد یا میزان حسابی که شخص روی این درآمد باز کرده متغیر است.

دوم؛ در صورت مساعد بودن شرایط و واقعی شدن سکه اندوزی در مرحله اول یک بستر آماده اجتماعی برای حرکت گسترده‌تر به سمت در آمد بیشتر مهیاست که هم معادله ذهنی آنها در مورد زحمت کشیدن و عرق ریختن و درآمدزایی تغییر کرده و هم در صورت شکست در سطحی بالاتر از مورد قبلی تأثیرات منفی آن در خانواده و جامعه پدیدار می‌شود.

سوم؛ فارغ از زمینه‌شناسی علل گرایش مردم به این بازی که قطعاً مسائل اقتصادی زیربنای قدرتمند آن هستند، غرق شدن بدون ذهن‌آگاهی می‌تواند تکانه‌های اجتماعی و فرهنگی مؤثری را در درازمدت برای توده‌های مردمی داشته باشد که توجه به نکته پایانی خالی از لطف نیست.

با توجه به گزاره‌های ناقص فراتحلیلی در مورد این بازی و تا زمان تکمیل شدن اطلاعات رسمی لازم، نیاز هست که ضمن توجه به فرمول پیش‌گفته با احتیاط لازم از هرگونه درگیر شدن ذهنی و حساب باز کردن مالی حتی در صورت موفقیت در مراحل ابتدائی احتمالی خودداری گردد و با نوعی ذهن آگاهی و کنترل هیجانی نسبت به این عادت‌سازی واکنش آگاهانه داشته باشیم.