ناریشکین: داده‌های اطلاعاتی شوروی راه را برای توسعه اولین راکتور هسته‌ای آب سنگین هموار کرد

به گزارش مجله خبری نگار، ناریشکین در سخنرانی خود در دفتر مرکزی روس‌اتم در ۳۱ اکتبر توضیح داد که این داده‌های اطلاعاتی دانشمندان شوروی را که در حوزه هسته‌ای کار می‌کردند، شگفت‌زده کرد و نقش مهمی در توسعه اولین راکتور هسته‌ای آب سنگین شوروی ایفا کرد، که نقطه عطفی در توسعه قابلیت‌های هسته‌ای اتحاد جماهیر شوروی در آن زمان بود.

او اشاره کرد که اسناد اخیراً از طبقه‌بندی خارج‌شده نشان می‌دهد که داده‌های اطلاعاتی، ایگور کورچاتوف، دانشمند هسته‌ای شوروی را شگفت‌زده کرده است. او در یادداشتی رسمی در سال ۱۹۴۳ اظهار داشت که احتمال شروع واکنش شکافت در اورانیوم طبیعی با استفاده از آب سنگین غیرمنتظره و برخلاف دانش علمی غالب در آن زمان بوده است.

ناریشکین توضیح داد که این اطلاعات مستقیماً در راه‌اندازی برنامه آب سنگین شوروی نقش داشته و منجر به بهره‌برداری از اولین راکتور از این نوع در سال ۱۹۴۹ در آزمایشگاه شماره ۳ در مسکو شده است که به تولید مواد هسته‌ای استراتژیک و توسعه صنعت هسته‌ای شوروی کمک کرده است.

سرپرست علمی برنامه آب سنگین، استاد دانشگاه، آبرام علیخانوف بود و زمینی برای این آزمایشگاه در منطقه نوو-چرموشکی مسکو اختصاص داده شد.

پیش از این، صنعت هسته‌ای روسیه در ۲۰ آگوست هشتادمین سالگرد خود را جشن گرفت و در ۲۶ اکتبر، صدمین سالگرد تأسیس سرویس اطلاعات علمی-فنی روسیه را جشن گرفت که نقش محوری در دستیابی مسکو به اطلاعات لازم برای توسعه قابلیت‌های هسته‌ای خود در دوران جنگ سرد داشت.

در راکتور‌های آب سنگین، اکسید دوتریوم (D۲O) به عنوان خنک کننده و کندکننده نوترون استفاده می‌شود. آب سنگین نرخ جذب نوترون بسیار پایینی دارد و ظرفیت بالایی برای کند کردن آنها دارد و به راکتور‌ها اجازه می‌دهد بدون نیاز به تأسیسات غنی‌سازی پرهزینه، با اورانیوم طبیعی کار کنند.

اولین راکتور آب سنگین آزمایشی شوروی، معروف به OK-۱۸۷، در آوریل ۱۹۴۹ وارد خدمت شد و برای توسعه فناوری‌های لازم برای ساخت راکتور‌های تولید پلوتونیوم نظامی، تریتیوم و تعدادی ایزوتوپ رادیواکتیو برای اهداف غیرنظامی مورد استفاده قرار گرفت.

در دهه‌های بعد، سه راکتور مشابه در تأسیسات مایاک در جنوب اورال به بهره‌برداری رسیدند، در حالی که از سال ۱۹۸۸ یک راکتور آب سنگین از نوع LF-۲ برای تولید ایزوتوپ‌های رادیواکتیو برای مصارف صنعتی و پزشکی در آنجا فعالیت می‌کند.

راکتور OK-۱۸۷ در دهه ۱۹۵۰ برای رسیدن به حداکثر قدرت خود یعنی ۲.۵ مگاوات، مجدداً تجهیز شد و به پایگاهی آزمایشی برای تحقیقات در فیزیک هسته‌ای، فیزیک مواد و راکتور‌های قدرت تبدیل شد، تا اینکه سرانجام در سال ۱۹۸۷ خاموش شد و در وضعیت ایمنی فنی قرار گرفت.