«کاملینا» را دریابید!

به گزارش مجله خبری نگار، انسیه حاتمی؛ خراسان‌شمالی گیاهان ارزشمند فراوانی را در دامان خود پروروش می‌دهد از جمله زعفران، گندم، کلزا، گل محمدی، کاملینا و انواع گیاهان دارویی که استان را به قطب این گیاهان تبدیل کرده است.

خشکسالی و کمبود آب در سال‌های اخیر بسیاری از کشور‌های جهان از جمله ایران را درگیر کرده است و بر روی عوامل گوناگونی همچون اقتصاد، کشاورزی، صنعت، کمبود آب و بهداشت تاثیر گذاشته است.

همین امر در حوزه کشاورزی اهمیت کشت گیاهان کم آب طلب و اجرای طرح اصلاح الگوی کشت را نمایان کرد.

خراسان‌شمالی، به عنوان استانی که درگیر خشکسالی است گیاهی را در خود پرورانده که رتبه یک سطح زیر کشت کشور را از آن خود کرده و دارای اهمیت فراوانی است. این گیاه کاملیناست و نزدیک به ۴ هزار هکتار در استان سطح زیر کشت دارد.

کاملینا یا کتان‌کش علی‌رغم اینکه ارزش غذایی بالایی دارد و کم آب طلب است و با توجه به شرایط خشکسالی استان بسیار سود ده است، اما آنچنان که باید شناخته نشده و صنعت بهره برداری از این دانه روغنی در استان وجود ندارد.

این گیاه مقاومت بسیار بالایی نسبت به سرما، خشکی و آفات رایج در دانه‌های روغنی مانند سوسک گرده‌خوار دارد و منبعی غنی از روغن با اسید‌های چرب غیر اشباع شناخته شده است.
گیاه کاملینا تقریبا ٤٠ درصد «امگا ۳» و ۲۰ درصد «امگا ۶» در روغن خود دارد و همچنین ۹۵ درصد اسید‌های چرب اشباع مفید در روغن آن نیز موجود است و علاوه بر کاربرد خوراکی، خواص دارویی بالایی به جهت داشتن آنتی اکسیدان‌ها به ویژه ویتامین‌ای و خواص ضد سرطانی را داراست.

کنجاله این گیاه نیز می‌تواند به‌عنوان غذایی مناسب برای دام، طیور و آبزیان استفاده شود.

عملکرد گیاه کاملینا در شرایط مطلوب دیم بین ۱.۵ تا ۲ تن در هر هکتار است و در شرایط آب و هوایی نامساعد نیز تا ۵۰۰ کیلوگرم محصول تولید می‌کند که با توجه سطح زیر کشت ۴۰۰۰ هکتاری این محصول در استان، می‌توان بین ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ تن محصول تولید کرد و بخشی از نیاز کشور به دانه‌های روغنی را کاهش داد و از خروج ارز از کشور جلوگیری کرد.

از نظر گیاه شناسی، کاملینا گیاهی علفی دارای ساقه راست و کمی خشن، دارای برگ­‌های ساده با آرایش متناوب، فاقد گوشوارک و کرک‌­دار است. ارتفاع این گیاه بین ۱۲۰-۳۰ سانتی‌­متر است.

برگ­‌ها باریک و دراز به طول ۸-۲ سانتی­‌متر و عرض ۱۰-۲ میلی­متر می­‌باشد و پهنک منتهی به دو زائده در محل اتصال به ساقه است. گل­ها به رنگ زرد کم­رنگ و به صورت خوشه‌­ای گروه‌­بندی می­‌شوند و در رأس انشعابات ساقه قرار می­‌گیرند. میوه خورجینک به شکل گلابی و طول ۱۰-۵ میلی­متر و محتوی بذور کوچک می­‌باشد.

وزن هزار دانه این گیاه از ۰.۸ تا ۲ گرم متغیر است. بذور این گیاه دارای ۳۸ تا ۴۳ درصد روغن و ۲۷ تا ۳۲ درصد پروتئین هستند.

حمید نامور، معاون بهبود تولیدات گیاهی خراسان‌شمالی به نزدیکی آغاز برداشت گندم اشاره و اظهار کرد: حدود ۴۸ هزار و ۵۰۰ هکتار گندم آبی و ۹۶ هزار و ۴۰۰ هکتار گندم دیم در سطح استان کشت شده است.

وی گفت: قیمت مصوب خرید تضمینی گندم ۱۷ هزار و ۵۰۰ اعلام شده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی خراسان‌شمالی افزود: تمامی امکانات بسیج شده و مراکز خرید گندم و دانه‌های روغنی در سطح استان فعال خواهد شد همچنین بحث بازرسی کمباین‌های مهاجر و بومی نیز انجام و مشکلی در برداشت نخواهیم داشت.

این مقام مسوول اظهار داشت: اکثر محصولات زراعی در سطح استان ما کشت می‌شود ولی محصولی که جدیداً سطح زیر کشت آن در استان گسترش یافته و رتبه یک سطح زیر کشت این محصول را کسب کرده است، دانه روغنی کاملینا است که نزدیک به ۴۰۰۰ هکتار در استان کشت شده است.

وی تصریح کرد: کاملینا یک دانه روغنی است که از آن به عنوان روغن خوراکی استفاده و به صورت تضمینی خریداری می‌شود، اما در استان کارخانه روغن‌کشی این دانه روغنی نبوده و به استان‌های دیگر فرستاده می‌شود تا روغن گیری شود.

نامور استان گلستان را به عنوان استانی که عمدتاً این دانه روغنی فرستاده می‌شود نام برد و گفت: در حال پیگیری هستیم تا انشالله در استان نیز کارخانه روغن گیری کاملینا راه‌اندازی شود، با توجه به اینکه این گیاه با اقلیم استان ما سازگار است و با روندی که در گستردگی کشت و برداشت آن وجود دارد، برای استان بسیار سودمند است.

با توجه به اینکه طبق گزارشات بیش از ۹۵ درصد روغن خوراکی مورد نیاز کشور وارداتی است و سالانه چندین میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌شود، وجود چنین ظرفیت‌هایی در تولید روغن از دانه‌های روغنی و حمایت از آن بسیار مهم است.

همانطور که در مصاحبه گفته شد، در حال حاضر این گیاه جهت فرآوری به استان همجوار گلستان فرستاده می‌شود و صنایع تبدیلی و روغن‌گیری آن در استان وجود ندارد.

قطعا با توجه به سطح زیر کشت بالای این دانه روغنی در خراسان شمالی وجود کارخانه روغن‌گیری و بهره‌ورس از این گیاه ارزشمند و کم توقع میتواند نقش موثری در اقتصاد استان و کشور داشته باشد.