علت خشکسالی در اصفهان؛ تغییرات اقلیمی یا سوءمدیریت؟

به گزارش مجله خبری نگار/اطلاعات: امسال به رغم پیش بینی‌های مسرت بخش هواشناسی، بیشتر مناطق کشورمان و به خصوص اصفهان، فصل پاییز و دی و بهمن ماه شرایط جوی کم بارش و گرم را تجربه کرده‌اند و گرچه در اسفند ماه، خوشبختانه بارش باران و برف در اغلب مناطق کشور داشتیم، اما با این همه پیش بینی‌ها محقق نشده است به نحوی که حتی مناطق پر بارش غربی و جنوبی استان اصفهان و سرچشمه زاینده‌رود، امسال آنگونه که باید از بخشش آسمان بهره‌مند نبوده است که کارشناسان دلیل این شرایط را تغییرات اقلیمی می‌دانند؛ اما براستی چه عاملی سبب تغییر اقلیم و استمرار خشکسالی‌ها شده است؟

آیاسوء‌مدیریت‌هایی همچون عدم توازن و تراکم جمعیت در یک منطقه و گسترش شهرها، ساختمان‌سازی‌های غیر منطبق شرایط اقلیمی با استقرار انبوه صنایع آلاینده در یک محدوده خاص جغرافیایی و آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک و ثابت که عامل تغییرات اقلیمی شده است یا این مساله را باید در جا‌های دیگری ریشه‌یابی کرد؟

مدیرکل هواشناسی استان اصفهان به همراه معاون خود در گفتگو با خبرنگار ما، به بیان توضیحاتی درباره موضوع یاد شده پرداختند.

تغییرات اقلیمی جدی گرفته نمی‌شود

معاون پیش بینی و تحقیقات اداره کل هواشناسی استان اصفهان با بیان این که تغییرات شدید اقلیمی سال‌های اخیر، نحوه فعالیت الگو‌های جوی را تغییر داده است، اما متاسفانه این موضوع در کشورمان هنوز بصورت جدی در نظر گرفته نشده است، می‌گوید: تغییرات اقلیمی سبب بی نظمی در بارندگی‌ها شده و همچنین نوع بارش‌ها را نیز دگرگون کرده است، به نحوی که مثل سال گذشته شاهد بارندگی‌های مستمر در طول فصل بارشی نیستیم و نوع بارش‌ها نیز بیشتر به صورت رگباری بوده که احتمال جاری‌شدن سیلاب‌ها را افزایش داده و مصداق آن سیل تیرماه امسال روستای «نهوج» شهرستان اردستان بود، که سبب فوت ۳ نفر شده است.

نوید حاجی بابایی می‌افزاید: تغییرات اقلیمی سبب شده است با یک یا ۲ سیستم بارشی، میزان بارندگی در برخی از ایستگاه‌های هواشناسی با مجموع بارش‌های یک سال آن برابری کند؛ بنابراین مردم باید بارندگی‌ها و بخصوص بارش‌های بهاری را جدی بگیرند و در زمان بارندگی‌ها از گشت و گذار در طبیعت و یا اتراق در کنار رودخانه‌ها خودداری کنند. وی تاکید می‌کند: مردم باید توصیه‌ها و هشدار‌های هواشناسی را که اکنون در ۳ سطح زرد، نارنجی و قرمز اعلام می‌شود، جدی بگیرند و نباید به برنامه‌های هواشناسی که بر روی «آپ» است، اعتماد کنند، چون پشتوانه آن‌ها فقط اطلاعات ماهواره‌ای است و فاقد استفاده از داده‌های محلی و تحلیل‌های کارشناسی و عموما خروجی خام مدل‌های پیش‌بینی است، در حالی که پیش بینی‌های سازمان هواشناسی، نتیجه بررسی‌ها و تحلیل‌های کارشناسان از داده‌های دریافتی است.

معاون پیش بینی و تحقیقات اداره کل هواشناسی استان اصفهان تاکید می‌کند: تغییرات اقلیمی باعث شده است خروجی مدل‌های پیش‌بینی هواشناسی به شدت در حال تغییر باشد بنابراین این موضوع سبب خطای محسوس در مدل‌ها شده است که پیش بینی‌ها برای بارش‌های مساعد در فصل پاییز محقق نشود و استان اصفهان همچون دیگر مناطق خاورمیانه، شرایط بی بارشی و کم بارشی را در پاییز تجربه کند.

بر خلاف دی ماه پارسال که هوای شهر اصفهان آلوده بود، اما امسال به علت گذر امواج ناپایدار، شرایط مساعدی لحاظ شد و تعداد روز‌های سالم نسبت به پارسال افزایش یافت.

میزان بارش‌ها در اصفهان

حاجی بابایی با بیان این که میزان بارش‌های استان اصفهان در بهمن ماه امسال نرمال بود، می‌افزاید: برای اسفندماه نیز بارش‌های نرمال و متمایل به بالای نرمال پیش بینی می‌شود، اما بارش‌های زمستانی جبران بارش‌های پاییز گذشته را نخواهد کرد؛ میزان بارش‌ها در فروردین ماه سال ۱۴۰۳ کاهش می‌یابد، اما در اردیبهشت ماه احتمال تقویت بارش‌ها وجود دارد.

میزان بارش‌های استان از ابتدای سال آبی جاری (مهر ماه) تا آخر بهمن ماه به طور میانگین حدود ۶۷ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال حدود ۵۸ درصد و نسبت به بلند مدت حدود ۳۷ درصد کاهش داشته؛ بیشترین بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری استان با ۱۷۷ میلیمتر مربوط به شهرستان سمیرم بوده و کمترین بارش با ۵.۵ میلیمتر مربوط به شهرستان خور و بیابانک است. وی همچنین می‌گوید: متاسفانه پوشش برف مناسبی در شهرستان «کوهرنگ» به عنوان سرچشمه زاینده رود نداریم و همان اندک برفی که بارید به سبب بارش باران اخیر، ذوب شد و در حال حاضر فقط ۱۰ سانتیمتر برف در کوهرنگ وجود دارد؛ بنابراین باید مدیریت بهینه در مصرف آب در بخش‌های مختلف اعمال شود تا ماه‌های گرم پیش رو را به خوبی سپری کنیم.

افزایش ایستگاه‌های هواشناسی

حمیدرضا خورشیدی مدیرکل هواشناسی استان اصفهان هم از افزایش و همچنین به روز شدن ایستگاه‌های هواشناسی استان برای جمع آوری اطلاعات دقیق‌تر و کمک به پیش بینی‌های بهتر شرایط جوی خبر می‌دهد و می‌گوید: اکنون ۲۳ ایستگاه هواشناسی «سینواُپتیک» در اصفهان وجود دارد که این ایستگاه‌ها در طول شبانه روز هر ۱۰ دقیقه یکبار داده‌های اصلی هواشناسی را اندازه گیری و آن‌ها را به مرکز داده‌های استان ارسال می‌کنند.

وی می‌افزاید: یکی از ایستگاه هواشناسی سینواپتیک، ایستگاه هواشناسی «جَو بالا» است که داده‌های هواشناسی تا ارتفاع ۳۵ کیلومتری جو را نیز اندازه گیری می‌کند. اکنون ۲ ایستگاه هواشناسی کشاورزی در شهرستان‌های نجف‌آباد و کبوترآباد شهرستان اصفهان وجود دارد که علاوه بر ثبت داده‌های هواشناسی، داده‌های کشاورزی را هم ثبت و در تصمیم‌گیری‌های کشاورزان، به تولید محصولات کشاورزی کمک می‌کنند.

وی با اشاره به ۲۳ ایستگاه اقلیم شناسی و ۱۳ ایستگاه باران سنجی خودکار در استان اصفهان ادامه می‌دهد: بر اساس برنامه ۵ ساله اداره کل هواشناسی اصفهان، تا پایان شهریورماه ۱۴۰۷ علاوه بر ایجاد ۸ ایستگاه جدید اقلیم شناسی، ۶ ایستگاه باران سنجی سنتی استان به ایستگاه خودکار بدل می‌شوند.
اکنون ۱۱۵ ایستگاه باران‌سنجی سنتی در استان اصفهان وجود دارد که به مرور به ایستگاه‌های خودکار بدل خواهند شد. داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی خودکار هر ۱۰ دقیقه یکبار در طول شبانه روز به مرکز داده‌های هواشناسی استان ارسال می‌شود در حالی که ارسال داده‌های ایستگاه‌های سنتی ماهانه است. مدیرکل هواشناسی استان اصفهان می‌افزاید: ۳ ایستگاه هواشناسی جاده‌ای در محدوده گردنه‌های «مُلااحمد» در شرق اصفهان، «قُرقچی» در شهرستان‌های شاهین شهر و میمه و همچنین «دولت قرین» شهرستان سمیرم وجود دارد که دمای سطح جاده‌ها را نیز اندازه گیری و به راهداران در ایمن سازی این گردنه‌های مهم استان کمک می‌کنند.

خورشیدی تاکید می‌کند: با مشارکت شرکت فولاد مبارکه و شرکت پالایش نفت اصفهان ۲ ایستگاه هواشناسی اقلیم شناسی خودکار در فولاد مبارکه و پالایشگاه اصفهان احداث شده است که علاوه بر کنترل آلایندگی‌های احتمالی، به کاهش آلودگی‌های این صنایع در منطقه نیز کمک می‌کنند. همچنین شهر اصفهان یک ایستگاه باران سنجی خودکار دارد که در محل اداره کل هواشناسی استان است و تا سال ۱۴۰۳ یک ایستگاه هواشناسی اقلیم شناسی هم در محدوده شهرک مسکونی «گل نرگس» شهر اصفهان احداث خواهد شد.