عروسک‌های سرزمین اوز

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: مثل سفر به دنیای رویا‌ها و آرزو‌ها می‌ماند. همسفرهایت به شهر جادویی قصه‌ها هم عروسک‌ها هستند؛ سفری که با پا گذاشتن به موزه عروسک‌های بین‌المللی شهرستان اوز شروع می‌شود. شهرستانی در جنوب استان فارس که میزبان دومین موزه بین‌المللی عروسک‌ها در کشور است. مخاطبان که هم بچه‌ها هستند و هم بزرگسالان، می‌گویند اسمش را موزه نگذاریم.

اینجا جایی برای همنشینی با قصه‌ها و افسانه‌هاست. محلی که به همت «فوزیه خضری» راه‌اندازی شده است تا به کمک هزار و ۵۰۰ عروسک از قومیت‌های ایرانی و کشور‌های دیگر بتواند آداب، پوشاک و سبک زندگی مردمان را برای ذهن خیال‌انگیز بچه‌ها روایت کند و آنان را پای پرده‌های قصه‌گویی بنشاند.

قصه عروسک‌های اقوام ایرانی

شور و حال موزه عروسک‌های اوز حتی در روز‌های پایانی سال هم دیدنی است. گروه‌های سنی مختلف که برای بازدید آمده‌اند، قصه شیرینی عید و سبزه سفره هفت‌سین یک شهر یا روستا را از زبان عروسک محلی آنجا می‌شنوند. داستان‌ها از زبان عروسک گلی و گوهر سیرجان، سهیره هرمزگان، دورنا با پوشش محلی روستای قرقوزلو، بهمن بچه شهرستان پارسیان، بوک خراسان شمالی، بیگک بندر هندیجان، بوئی پلدختر لرستان، دتوک خراسان جنوبی و باران‌خواهی خراسان رضوی شنیدنی‌تر است.

در سویی دیگر مراسم کوسه‌برنشین یا بهار جشن برپاست. بچه‌ها محو تماشا شده‌اند و ذوق می‌کنند. بانی موزه هم یکی از اهالی شهرستان اوز است که او را به‌عنوان یک فعال فرهنگی می‌شناسند. او سال ۴۸۳۱ برای کودکان و نوجوانان یک کتابخانه راه‌اندازی و از سال گذشته هم موزه عروسک‌ها را با هزینه شخصی خود دایر کرده است.

«فوزیه خضری» که سال‌ها در بخش اداری بیمارستان شهرستان اوز کار کرده و چند سالی است بازنشسته شده می‌گوید: «سال ۳۹۳۱ افتتاح موزه عروسک‌های ملل در تهران، مرا به این فکر انداخت که چرا چنین فضایی را در شهرستان اوز نداشته باشیم. جمع‌آوری و مستندنگاری عروسک‌های اقوام ایرانی و سفر به کشور‌های مختلف و مستندنگاری عروسک‌های محلی کشور‌هایی مثل هند، روسیه، ارمنستان، ترکیه، چین، ژاپن، سریلانکا و... زمینه ساز راه‌اندازی‌این موزه با هزار و ۰۰۵ عروسک شد.» خضری می‌گوید که با مطالعه درباره عروسک‌های ایران و ملل مختلف به این نتیجه رسیده که هر عروسک به‌قدری ویژگی منحصربه‌فرد دارد که خودش یک تنه نماد فرهنگ و پیام‌آور صلح باشد.

از قصه‌گویی تا عروسک‌سازی

«میزبان صفر تا ۱۰۰‌سال هستیم.» این را الهه مرادی، مدیر موزه می‌گوید. «اسم اینجا موزه عروسک‌هاست که البته بزرگ‌تر‌ها بیشتر به آن علاقه دارند. در این موزه آداب و رسوم، نوع پوشاک، خوراک و خرده‌فرهنگ‌های اقوام ایرانی با یک عروسک منحصربه‌فرد روایت می‌شود. یکی از برنامه‌های موزه این است که هر‌ماه میانسالان دور هم جمع می‌شوند و یک قصه یا افسانه محلی را برای هم تعریف می‌کنند.»

کتابخوانی، بازی‌های محلی، پرده‌خوانی، مشاعره، عروسک‌گردانی، خیمه‌شب بازی، نمایش و گوش دادن به پادکست از دیگر برنامه‌های موزه برای مخاطبان است. مرادی می‌گوید: «بچه‌ها گاهی سراغ عروسک‌هایی را هم که در کارتون‌های خارجی دیده‌اند، می‌گیرند.» یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه برای بچه‌ها کارگاه ساخت عروسک و دوخت لباس آن است. اتاق مفاخر و مشاهیر، بخش دیگری از موزه با ۴۵ تندیس از مفاخر معاصر ایرانی است.