خیز عربستان برای سرمایه‌گذاری در ایران

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: آشتی تهران و ریاض که یکی از موفقیت‌های دولت سیزدهم محسوب می‌شود، برای برخی‌ها و بخصوص تحریم‌کنندگان ایران، اتفاق خوبی نبود و لذا مخالفان از هر ابزاری استفاده می‌کنند تا همکاری مشترک منجر به شکست شود و دو کشور سر میز مذاکره و همکاری مشترک حاضر نشوند. از همین رو طی چند وقت اخیر صحبت‌های نا‌امیدکننده، در محافل مختلف شنیده می‌شود. برخی‌ها می‌خواهند وانمود کنند که روابط ایران و عربستان به سمت تیره شدن در حال حرکت است. در این خصوص با یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق مشترک ایران و عراق گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌آید.

روابط اقتصادی ایران و عربستان از چه زمانی می‌تواند شکل بگیرد و آیا جنگ رژیم صهیونستی با حماس، باعث تأخیر در توسعه مناسبات اقتصادی شده است؟

درست است که روابط اقتصادی و سیاسی کشور‌ها با هم در ارتباط است، ولی پایه‌های روابط و مسائل اقتصادی مستحکم‌تر و قوی‌تر است. در حقیقت یکی از مزیت‌های روابط اقتصادی این است که کمتر تحت تأثیر مسائل سیاسی است. بر این اساس هر چقدر که پایه‌های روابط اقتصادی مستحکم باشد، مسائل سیاسی نمی‌تواند تجارت مشترک را خدشه‌دار کند. روابط اقتصادی می‌تواند از مسائل روز اثر بگیرد، اما همکاری‌های مشترک با یک باد شکل نمی‌گیرد که بخواهد یا یک باد از بین برود. زمانی که فعالان اقتصادی دو کشور همکاری‌های مشترک خود را آغاز می‌کنند و سر میز مذاکره قرار می‌گیرند، به خاطر مسائل سیاسی گفتگو‌ها را قطع نمی‌کنند. اقتصاد ایران و عربستان به جهت برخی از ویژگی‌ها مانند نفت، به هم وصل است و نمی‌توان آن‌ها را جدا از هم دید؛ لذا دو کشور براحتی می‌توانند در مورد آینده و همکاری‌های مشترک به توافق برسند و سرفصل‌های جدیدی را برای همکاری تعریف کنند. ایران و عربستان پس از سال‌ها دوباره روابط خود را احیا کردند و قطعاً به خاطر جنگ رژیم صهیونستی و حماس، این ارتباطات قطع نخواهد شد. تجار و فعالان اقتصادی ایران و عربستان می‌خواهند جدا از مسائل سیاسی و در یک بستر آرام، همکاری‌های مشترک داشته باشند.

از اواخر سال گذشته روابط ایران و عربستان بهبود پیدا کرد و در اوایل سال‌جاری (نیمه اول فروردین ماه) دو کشور پس از هفت سال قطع روابط دیپلماتیک به‌دنبال چهار روز مذاکره با میانجیگری چین در پکن به توافق دست یافتند و همچنین سفارت عربستان سعودی در ایران از ۱۵ مرداد ماه به‌طور رسمی فعالیت خود را در تهران آغاز کرد. بر این اساس دو کشور تمایل دارند که مسیر ایجاد شده را تا حصول نتیجه مثبت ادامه دهند. ایران و عربستان جدا از مسائل سیاسی و به سبب اشتراکات مختلف می‌توانند به‌صورت مکمل در منطقه فعالیت کنند. یکی از اشتراکات ایران و عربستان در حوزه نفت و انرژی است. سرنوشت ایران و عربستان در این حوزه به هم مرتبط است. اگر دو کشور با یکدیگر هماهنگ و افق دیدشان یکی باشد، این امکان وجود دارد که در این حوزه به نتایج بهتری دست پیدا کنند و تأثیر بیشتری در اقتصاد جهانی داشته باشند. اشتراک دیگر، همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین بازار‌های منطقه است. هر دو کشور در بازار منطقه اثرگذار هستند لذا در حوزه سرمایه‌گذاری و تجارت می‌توانند پروژه‌های مشترکی را تعریف کنند.

تجار ایران و عربستان توانستند به زبان مشترک در مناسبات اقتصادی برسند؟

فعالان اقتصادی دو کشور از سال‌های دور با یکدیگر همکاری داشتند و می‌دانند خواسته‌ها و نیاز بازار طرفین چیست؛ لذا تجاری که در گذشته در عربستان حضور داشتند و بالعکس، به زبان مشترک رسیدند و تنها نیاز است که اطلاعات خود را به روز کنند. از طرفی بخش خصوصی توانمندی آن را دارد که با سرعت مسیر خود را پیدا و مبادلات تجاری را آغاز کند.

ابتدای سال‌جاری با جدیت موضوع همکاری‌های مشترک ایران و عربستان دنبال می‌شد، ولی اکنون به نظر می‌رسد که دیگر شرایط مانند گذشته نیست؟

به روابط مشترک ایران و عربستان خدشه‌ای وارد نشده و شرایط فعلی نیز نگران کننده نیست. به هر ترتیب ۷ سال، دو کشور هیچ همکاری مشترکی نداشتند و تا زمانی که ارتباطات مثل گذشته شود، نیاز به زمان است. شرایط پیش آمده نگران کننده نیست و نمی‌توان اینگونه گفت که مذاکرات و اتفاق‌های صورت گرفته بی‌اثر بوده و یا حتی همکاری‌های اقتصادی شکل نمی‌گیرد.

سرعت و شتاب همکاری‌های اقتصادی نسبت به گذشته کاهش یافته که بخشی از آن مربوط به جنگ است، ولی در حال حاضر گفتگو‌ها در جریان است و فعالان بخش خصوصی مذاکرات خود را آغاز کردند.

ایجاد سفارت عربستان در ایران می‌تواند به مبادلات تجاری دو کشور کمک کند؟

بسیار تأثیر دارد و فعالان بخش خصوصی از احیای سفارت عربستان در کشورمان استقبال کردند و البته این امر از سوی تجار و سرمایه‌گذاران عربستان نیز مورد تقاضا بود. سفارتخانه یک نهاد دولتی طرفینی است که می‌تواند به روابط و همکاری‌های مشترک عمق ببخشد.

طی چند وقت اخیر عربستان در عراق سرمایه‌گذاری کرده است. آیا این آمادگی هم وجود دارد که عربستان وارد فاز سرمایه‌گذاری با ایران شود؟

بله، قطعاً چنین امری اتفاق خواهد افتاد. عربستان قصد دارد فعالیت‌های برون مرزی خود را گسترده کند. از آنجا که اقتصاد ایران و عربستان مکمل هم هستند، عربستان می‌تواند بسرعت در ایران سرمایه‌گذاری کند. در ایران فرصت‌های سرمایه‌گذاری متعددی وجود دارد که عربستان از آن استقبال می‌کند.

با آرام شدن شرایط منطقه سرمایه‌گذاری هم انجام خواهد شد. در این میان هم شاهد هستیم که عربستان قراردادی به ارزش نیم‌میلیارد دلار با کشور‌های آفریقایی امضا کرده است، همچنین این کشور با همکاری آلمان، قرارداد ساخت کارخانه سیمان در عراق را امضا کرده است. عربستان می‌خواهد صادرکننده سیمان در جهان باشد.

اخیراً بلومبرگ اعلام کرده است که عربستان برای سرمایه‌گذاری در ایران شرط گذاشته و عنوان کرده است که تهران نباید از حماس حمایت کند. آیا واقعاً چنین امری از سوی عربستان مطرح شده است؟

چنین موضوعی مطرح نشده است. این مسائلی است که مخالفان ارتباط گیری ایران و عربستان دنبال می‌کنند. برخی‌ها نمی‌خواهند ارتباط تجاری بین ایران و عربستان برقرار شود، لذا چنین اظهارنظر‌های می‌کنند. صحبت‌ها در این خصوص را نباید جدی گرفت و یا موضع کشور عربستان دانست. صحبت‌های مسئولان دو کشور باید ملاک باشد. سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی دو کشور به این مسائل آگاه هستند و می‌دانند که دو کشور عزم خود را برای همکاری‌های مشترک جزم کردند؛ لذا نباید به صحبت و اظهارنظر‌های حاشیه‌ای توجه کرد. نباید به موضوعات اقتصادی و همکاری‌های مشترک، نگاه سیاسی داشت. دو کشور نیز در حال بسترسازی هستند تا شرایط را برای حضور فعالان اقتصادی فراهم کنند؛ لذا باید تلاش شود که حواشی وارد فعالیت‌های اقتصادی نشود.

سرمایه‌گذاری‌های جدید عربستان در آفریقا و عراق

عربسـتان بـه منظـور تقویـت روابـط خـود بـا قـاره آفریقا، اقـدام بـه برگـزاری یـک کنفرانـس ویـژه بـاکشــور‌های آفریقایــی کرد کــه متعاقــب آن، قراردادهایــی بــه ارزش ۲ میلیــارد ریــال (۵۳۳ میلیــون دلار) میان عربسـتان و کشـور‌های آفریقایـی بـه امضـا رسـیده اسـت. ایـن قراردادهـا معطـوف بـه بخـش انـرژی، جاده سـازی، آمـوزش، کشـاورزی و بهداشـت اسـت کـه هزینـه آن‌ها از طریـق صنـدوق توسـعه عربسـتان تأمین مالـی خواهـد شـد.

عـلاوه بـر ایـن در پـی برگـزاری همیـن کنفرانـس اقتصـادی عربسـتان سـعودی-عربی-آفریقایی کـه در ریـاض برگـزار شـد، چندیـن یادداشـت تفاهم میـان طرفیـن بـه امضـا رسـید و همچنیـن عربسـتان ممنوعیـت واردات گوشـت قرمــز از آفریقای جنوبــی را لغــو کــرد. از سـوی دیگـر، خبرهایـی مبنـی بـر افزایـش سـرمایه‌گذاری عربسـتان در قـاره آفریقا بویژه در بخـش منابــع معدنــی منتشــر شــده اســت؛ بــه نحــوی کــه ســرمایه‌گذاری ۷۵ میلیــارد دلاری فعلــی عربســتان در آفریقا در مقایســه بــا آن، رقــم ناچیــزی عنــوان شــده اســت.

نکتــه جالــب آنکــه وزیــر ســرمایه‌گذاری عربســتان خواسـتار ایجـاد یـک کرسـی اضافـی در هیأت اجرایـی صنـدوق بین‌المللـی پـول بـرای آفریقا بـه منظـور تقویـت اثرگـذاری ایـن قـاره در مجامـع جهانـی شـده اسـت. همچنین اخیراً شــرکت ســیمان شــمالی عربســتان، قــرارداد ۱۳۹ میلیــون دلاری بــا شــرکت KHD آلمــان بــه منظــور سـاخت یـک کارخانـه سـیمان در عـراق بـه امضـا رسـاند. ظرفیـت تولیـد سـالانه ایـن کارخانـه، ۱.۳۲ میلیـون تـن ســیمان اســت. مــدت ایــن قــرارداد، ۱۶ ماهــه اســت و پیش‌بینی می‌شود کــه میــزان تولیــد شــرکت عربســتانی ســیمان شــمالی تــا نیمــه دوم سال‌جاری، رشــد قابل توجهــی پیــدا کنــد.