کاوش برای یافتن نشانه‌هایی از حیات هوشمند در فضا

به گزارش مجله خبری نگار از «سای تک دیلی»، جست وجوی سازمان فضایی «ناسا» برای حیات فرازمینی اکنون شامل کاوش برای یافتن «اثر فناوری» (technosignatures) نیز می‌شود به معنی شواهدی از تمدن‌های پیشرفته در سیارات فراخورشیدی دوردست.

دانشمندان اکنون از طریق کاربرد هوش مصنوعی، شیوه‌های تحقیقاتی جدید و گستره وسیع‌تر کار امیدوارند که بتوانند نشانه‌هایی از حیات خارج از سیاره زمین را کشف کنند.

اولین شواهد و مدارک ما از حیات خارج از زمین ممکن است اصلا در بر دارنده بیولوژی نباشد بلکه این احتمال وجود دارد که بتوانیم از طریق امواج الکترومغناطیسی مانند رادیو ارتباطات را رهگیری کنیم یا شواهد تلسکوپی با مهندسی پیشرفته را پیدا کنیم.

هر چند که تمرکز جست وجو تا حد زیادی همچنان بر حیات غیرفناورانه باقی مانده است، اما دانشمندان «ناسا» همچنین شروع به بررسی این مساله کرده اند که اثرات یا نشانه‌های حیات هوشمندانه چه شکلی خواهند داشت. این نشانه‌های فناوری از سیارات واقع در منظومه خورشیدی ما نخواهند آمد بلکه از سیارات فراخورشیدی در دوردست‌ها که قادر به دیدن نزدیک آن‌ها نیستیم خواهند آمد. از جمله احتمالات مطرح، پالس‌های رادیویی یا لیزری، نشانه‌هایی از مواد شیمیایی مصنوعی در اتمسفر یک سیاره دوردست یا ساختار‌های بزرگ احداث شده در پیرامون ستاره‌ها برای جذب انرژی آن‌ها است.

به این ترتیب حوزه‌ای که زمانی به عنوان جست وجو برای یافتن «کوتوله‌های سبز فضایی» مورد تمسخر قرار می‌گرفت به تدریج علائمی از تبدیل شدن به یک تحقیق جدی و به تکامل رسیده از خود نشان میدهد.

«جیل تارتر» از ستاره‌شناسانی که در چند دهه گذشته از هدایت کننده‌های کاوش برای حیات هوشمند در خارج از زمین بوده است می‌گوید: ما خیلی سخت روی این مساله کار کرده‌ایم تا بتوانیم مشروعیت کار خود را به کرسی بنشانیم و از مطالب شبه‌علمی فاصله بگیریم.

(تصویری فرضی از یک سیاره دوردست محل اسکان تمدنی فناورانه که «نور شهری» در سطح تاریک آن مشاهده می‌شود)

وی خاطرنشان کرد امروز یکی از بزرگترین چالش‌ها این است که کاوش برای سیگنال‌های فناوری را از صرف سیگنال‌های رادیویی فراتر ببریم و هنوز می‌خواهیم که در همه زمان‌ها همه گستره آسمان را در همه طول موج‌ها از جمله برای یافتن پالس‌های نور لیزری که ممکن است برای ارتباطات به کار برود رصد کنیم.

یکی دیگر از چالش‌ها سیگنال‌های «زودگذر» و ناپایدار است که در میان منابع طبیعی بسیاری از چنین سیگنال‌هایی مانند اشعه‌های گاما یا ابرنواختر‌ها، ممکن است سیگنال‌های مصنوعی ناشی از تمدن‌های دوردست نهفته باشد که کمتر از چند دقیقه دوام دارند. اما آزمایش کردن آن‌ها مستلزم صرف کار‌های طولانی رایانه‌ای است.

به گفته تارتر، هم اکنون چگونگی انجام این کار یکی از نقاط تمرکز است و هوش مصنوعی ممکن است در این زمینه کمک کند.

(یک گوی دایسون (Dyson sphere) یک ساختار بزرگ فرضی در پیرامون یک ستاره برای جذب انرژی آن است. «فریمن دایسون» فیزیکدان این نظریه را به عنوان یک راه تولید انرژی توسط تمدن‌های پیشرفته فضایی مطرح کرده است)

برخی دیگر از دانشمندان نیز در پی گسترش دادن مرز‌های کاوش برای نشانه‌های فناورانه در فضا هستند. «راوی کوپاراپو» از محققان مرکز پرواز فضایی ناسا در مقاله‌ای استفاده از آلودگی دی‌اکسید نیتروژن به عنوان یک نشانه از فناوری را مورد بررسی قرار داده است.

یکی دیگر از مواد شیمیایی مصنوعی که می‌تواند نشانه‌ای از تمدن‌های بیگانه در فضا باشد مواد کلروفلورکربن (CFCs) است که زمانی به عنوان سردکننده به کار می‌رفت، اما به علت زیان شدید به لایه اوزون بعد از موافقتنامه مونترئال در اواخر دهه ۱۹۸۰ به تدریج استفاده آن‌ها متوقف شد.

دانشمندان همچنین «نور مصنوعی» مانند نور شهر‌ها را علامتی از فناوری و حیات بیگانه می‌دانند که هر چند مشاهده و رصد آن دشوار است، اما مشاهده آن در طرف «شب» یک سیاره سنگی به اندازه زمین یک نشانه روشن از وجود فناوری خواهد بود.