آیا می‌دانستید گل ختمی تب بر است؟

به گزارش مجله خبری نگار،یکی از مهم‌ترین نشانه‌­های بالینی بیماری در کودکان و شایع­ترین علت مراجعه آن‌ها نزد پزشک است. برای پیشگیری از آسیب به سیستم عصبی مغز کودک، درمان و کنترل به‌موقع این مشکل، امری لازم و ضروری به‌حساب می‌آید.

اثرات متابولیکی ناشی از تب اغلب در کودکان سالم قابل‌تحمل است، ولی برای کودکان دارای مشکلات قلبی، متابولیکی و سیستم عصبی مرکزی سبب تشدید مشکلات فوق می‌شود. همچنین از دیگر اثرات مضر تب­، می­‌توان به مواردی از قبیل تشنج، افزایش فعالیت قلبی، متابولیسم بدن، اختلال در خواب و بی‌اشت‌هایی کودک اشاره کرد.

برای درمان تب، همیشه نیاز به درمان دارویی نیست. سازمان جهانی بهداشت در این مورد می‌گوید دمای بدن اگر ۳۹ درجه و یا بالاتر رود، نیاز به درمان دارویی دارد. دمای کمتر از آن را می‌توان با روش‌های غیر دارویی کاهش داد. ولی روش‌های غیر دارویی جهت کنترل و پائین آوردن دمای بدن کودک تا دهه گذشته به‌طورجدی موردمطالعه قرار نگرفته بودند و مطالعات انجام‌شده در این زمینه بسیار محدود هستند.

در این خصوص، محققانی از دانشکده پرستاری و مامائی قائن و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند پژوهشی را به انجام رسانده‌اند که در آن اثر تن‌­شویه با آب ولرم با اثر استفاده از گیاه دارویی گل­ ختمی بر کاهش درجه حرارت بدن کودکان بستری در بیمارستان بررسی شده است.

در این پژوهش کودکان ۱ ماهه تا ۱۲ ساله بستری‌شده در مرکز آموزشی درمانی شهدا واقع در شهر قائن که دارای تب بالا بودند با استفاده از تن شویه با آب ولرم و یا با محلول آبی عصاره گل ختمی مورد درمان قرار گرفتند.

معیار‌های ورود افراد به مطالعه شامل موارد زیر بود: دمای ۳۸.۵ درجه سانتی­گراد، عدم سابقه تشنج ناشی از تب در کودک و سایر اعضای خانواده و عدم مصرف دارویی نظیر استامینوفن برای کنترل دمای بدن.

نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش که توسط زهرا عبادی نژاد، علی دشتگرد و آقا مصطفی محسنی زاده انجام شده است، نشان داد که هر دو روش یعنی هم تن شویه با آب ولرم و هم استفاده از عصاره گل ختمی در کاهش دادن دمای بدن کودک مؤثر هستند، ولی سرعت کاهش یافتن دمای بدن کودک با گل ختمی نسبت به تن شویه با آب ولرم بیشتر است.

به‌عبارت‌دیگر، بر اساس این نتایج، تن شویه با آب ولرم و همچنین استفاده از گل ختمی، جهت کاهش دمای بدن کودکان اثرات مفید و قابل‌توجهی دارند، ولی مدت‌زمانی که دمای بدن کودکان با گل ختمی پائین آمد، نسبت به پاشویه معمولی سریع‌تر بود.

عبادی نژاد و همکارانش در نتیجه‌گیری از پژوهش خود اشاره کرده‌اند: «برای کنترل دمای بدن کودکان، هم تن شویه با آب ولرم به‌تن‌هایی و هم با گل ختمی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرند. ولی ازآنجایی‌که کودکان به علت ضعف سیستم ایمنی، مستعد تشنج ناشی از تب هستند، لذا ضروری است که هر چه سریع‌تر دمای بدن کودکان کنترل شده و به حد ۳۷ درجه سانتی‌گراد رسانده شود؛ لذا طبق نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد تن شویه به همراه گل ختمی در جهت کنترل دمای بدن کودکان مؤثرتر است».

نتایج این تحقیق که در نشریه «پرستاری کودکان» وابسته به انجمن علمی پرستاری ایران منتشر شده است، می‌تواند به پزشکان و پدر و مادر‌ها برای کنترل تب در کودکان و جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از بالاماندن آن نظیر تشنج، کمک مؤثری کند.

شایان ذکر است گیاه ختمی همچنین دارای خاصیت آنتی‌بیوتیکی و ضدالتهابی است و در درمان ناراحتی‌­های دهان، مجاری تنفسی و بیماری‌های سینه، ناراحتی‌های کلیوی، دستگاه گوارش، همچنین در درمان مشکلات پوستی و مسمومیت­‌های غذایی استفاده می‌­شود.