علائم و روش‌های درمان انواع سوختگی چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، این وضعیت انواع مختلف دارد و می‌تواند خفیف یا ناگوار و بسیار نگران کننده باشد. شدت به نوع و وسعت سوختگی بستگی دارد و با توجه به آن ممکن است از گزینه‌های درمانی گوناگون استفاده شود.

در ادامه قصد داریم درباره انواع سوختگی و علل، علائم و روش‌های درمان آن‌ها صحبت کنیم. 

سوختگی چیست؟ 

سوختگی یکی از شایع‌ترین آسیب‌های خانگی به خصوص در کودکان است که با آسیب‌های شدید پوستی همراه می‌باشد و باعث می‌شود سلول‌های آسیب دیده پوست از بین بروند.

این وضعیت دردناک در اکثر موارد و بسته به علت و درجه آسیب ایجاد شده بدون عواقب جدی بهبود پیدا می‌کند، اما در موارد جدی‌تر نیاز به مراقبت‌های اورژانسی پزشکی برای جلوگیری از بروز عوارض و مرگ می‌باشد. 

درجه سوختگی 

به طور کلی سه نوع سوختگی اصلی وجود دارد که شامل سوختگی درجه یک، درجه دو و درجه سه می‌باشد.

هر یک از درجه‌های سوختگی سطحی از شدت آسیب پوستی را نشان می‌دهد. سوختگی درجه یک جزئی‌ترین و درجه سه شدیدترین نوع سوختگی می‌باشد و عوارض هر یک به صورت زیر می‌باشد:

سوختگی درجه یک: پوست قرمز می‌شود، اما اثری از تاول نیست
سوختگی درجه دو: پوست تاول زده و کمی ضخیم می‌شود
سوختگی درجه سه: پوست به شدت ضخیم شده و ظاهری سفید و چرمی شکل پیدا می‌کند
نوع دیگری از سوختگی به نام سوختگی درجه چهار نیز وجود دارد که در آن همه علائم درجه سه دیده می‌شود و علاوه بر آن ممکن است آسیب به تاندون‌ها و استخوان‌ها نیز گسترش پیدا کند. 

علت سوختگی 

سوختگی دلایل مختلف دارد، از جمله:

*سوختگی ناشی از مایعات داغ و جوشان
*سوختگی‌های شیمیایی
*سوختگی‌های الکتریکی
*آتش سوزی شامل شعله‌های کبریت، شمع و فندک
*قرار گرفتن بیش از حد در مقابل نور خورشید
توجه داشته باشید نوع سوختگی بر اساس علت آن تعیین نمی‌شود، به عنوان مثال سوختگی ناشی از مایعات می‌تواند بسته به میزان داغ بودن مایع و مدت تماس آن با پوست باعث ایجاد هر سه درجه سوختگی شود.

در این میان سوختگی‌های شیمیایی و الکتریکی (حتی اگر آسیب پوستی جزئی باشد) نیاز به مراقبت‌های اورژانسی دارند، زیرا می‌توانند روی وضعیت داخلی بدن اثر بگذارند. 

علائم سوختگی 

علائم درجه‌های مختلف سوختگی به صورت زیر می‌باشد: 

سوختگی درجه یک 

سوختگی درجه یک کمترین آسیب را به پوست وارد می‌کند و به آن سوختگی سطحی گفته می‌شود، زیرا روی خارجی‌ترین لایه پوست تاثیر می‌گذارد.

علائم سوختگی درجه یک عبارتند از:

*قرمزی
*التهاب جزئی یا ورم
*درد
*پوست خشک و پوسته پوسته که با التیام یافتن سوختگی ایجاد می‌شود
از آن جا که این سوختگی روی لایه سطحی پوست تاثیر می‌گذارد علائم آن پس از ریزش سلول‌های پوست و پوسته پوسته شدن ناپدید می‌شود. 

سوختگی درجه دو 

سوختگی‌های درجه دو جدی‌تر هستند زیر آسیب ناشی از آن‌ها از لایه سطحی پوست عبور کرده و باعث تاول و قرمزی شدید می‌شود.

برخی تاول‌ها باز شده و ظاهری مرطوب به پوست می‌دهند. سپس با گذشت زمان بافت ضخیم، نرم و شبیه دلمه ایجاد می‌شود که ممکن است روی زخم را بپوشاند. 

سوختگی درجه سه 

سوختگی درجه سه شدیدترین نوع سوختگی است (اگر سوختگی درجه چهار را در نظر نگیریم!). این نوع سوختگی آسیب بیشتری وارد کرده و به همه لایه‌های پوست سرایت می‌کند.

با این حال این تصور که سوختگی درجه سه دردناک‌ترین نوع می‌باشد اشتباه است، حتی گفته شده در این نوع آسیب به قدری عمیق و وسیع است که به دلیل آسیب عصبی ممکن است هیچ دردی احساس نشود.

بسته به علت، علائم این نوع سوختگی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

*رنگ مومی و سفید رنگ
*زغالی شدن پوست
*رنگ قهوه‌ای تیره
*بافت چرمی و برآمده
*تاول‌هایی که بزرگ نمی‌شوند 

درمان سوختگی 

نحوه درمان انواع مختلف سوختگی به صورت زیر می‌باشد: 

سوختگی درجه یک 

سوختگی‌های درجه یک معمولا طی ۷ تا ۱۰ روز بدون ایجاد جای زخم بهبود پیدا می‌کنند.

اگر سوختگی ناحیه وسیعی از پوست (بیش از ۷.۵ سانتی متر) را تحت تاثیر قرار دهد و روی صورت یا یکی از مفاصل اصلی زیر قرار داشته باشد لازم است به پزشک مراجعه شود:

*زانو
*مچ پا و پایین‌تر
*ستون فقرات
*شانه
*آرنج
*ساعد
سوختگی‌های درجه یک معمولا با مراقبت در منزل درمان می‌شوند و هر چه سریع‌تر نسبت به درمان آن‌ها اقدام شود زمان بهبودی کاهش پیدا می‌کند.

برخی روش‌های درمان سوختگی درجه یک عبارتند از:

*خیساندن زخم در آب سرد به مدت ۵ دقیقه یا بیشتر
*مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
*استفاده از لیدوکائین (بی حس کننده) همراه با ژل یا پماد آلوئه ورا برای تسکین پوست
*استفاده از پماد آنتی بیوتیک و گاز پانسمان شل برای محافظت از ناحیه آسیب دیده
همچنین توصیه می‌شود:

*از یخ استفاده نشود، زیرا ممکن است باعث تشدید آسیب شود
*هرگز پنبه روی ناحیه سوختگی قرار نگیرد، زیرا الیاف کوچک به محل آسیب دیده چسبیده و خطر بروز عفونت را افزایش می‌دهند
*از درمان‌های خانگی همچون کره و تخم مرغ اجتناب شود، زیرا اثر بخشی آن‌ها اثبات نشده است 

سوختگی درجه دو 

با توجه به ماهیت حساس زخم‌ها در سوختگی درجه دو، تمیز نگه داشتن ناحیه و بستن صحیح آن برای جلوگیری از عفونت ضروری است و به بهبود سریع سوختگی کمک خواهد کرد.

مدت زمان بهبودی برخی سوختگی‌های درجه دو بیش از ۳ هفته طول می‌کشد، اما اکثر آن‌ها طی ۲ تا ۳ هفته بدون ایجاد جای زخم درمان می‌شوند اگرچه اغلب رنگدانه پوست در ناحیه تغییر می‌کند.

هر چه تاول‌ها وضعیت بدتری داشته باشند مدت زمان بهبود سوختگی طولانی‌تر می‌شود. در برخی موارد شدید، نیاز به پیوند پوست برای رفع آسیب دیدگی می‌باشد. به این صورت که مقداری از پوست سالم ناحیه دیگری از بدن به محل سوختگی منتقل می‌شود.

در سوختگی درجه دو نیز مانند سوختگی‌های درجه یک لازم است از استفاده پنبه و دارو‌های خانگی نه چندان مطمئن خودداری شود.

به طور کلی درمان سوختگی درجه دو خفیف شامل موارد زیر می‌باشد:

قرار دادن پوست به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر در آب سرد
مصرف دارو‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن
استفاده از پماد آنتی بیوتیک روی تاول‌ها
اگر سوختگی روی منطقه وسیع مانند نواحی زیر اثر بگذارد نیاز به درمان فوری پزشکی می‌باشد:

*صورت
*دست‌ها
*باسن
*کشاله ران
*پایین مچ پا 

سوختگی درجه سه 

در این سوختگی زخم‌ها بدون عمل جراحی جای عمیق و اثر جمع شدگی از خود به جا می‌گذارند. همچنین زمان مشخصی برای بهبودی کامل و خود به خود زخم وجود ندارد.

توصیه می‌شود از خود درمانی سوختگی درجه سه اجتناب کرده و به اورژانس مراجعه شود. همچنین تا زمان دریافت مراقبت‌های پزشکی، اندام آسیب دیده را بالاتر از قلب خود قرار داده و لباس خود را بیرون نیاورید، اما مطمئن شوید که تکه‌های لباس به ناحیه سوختگی نچسبیده باشد. 

عوارض سوختگی 

سوختگی‌های درجه سه در مقایسه با سوختگی‌های درجه یک و درجه دو بیشتر در معرض عوارض مختلف از جمله عفونت، از دست دادن خون و شوک قرار دارند که اغلب می‌تواند به مرگ منجر شود.

با این حال انواع سوختگی (و نه فقط سوختگی درجه سه) خطر بروز عفونت را افزایش می‌دهند، زیرا باکتری‌ها می‌توانند از هر نوع زخم پوستی وارد بدن شوند.

کزاز از دیگر عوارض احتمالی سوختگی در درجات مختلف است. مانند سپسیس، کزاز نیز نوعی عفونت باکتریایی محسوب می‌شود که روی سیستم عصبی اثر می‌گذارد و در نهایت باعث مشکلاتی همچون انقباض عضلانی می‌شود.

به عنوان یک قاعده کلی، برای جلوگیری از کزاز همه افراد باید هر ۱۰ سال یک بار واکسن کزاز دریافت کنند.

سوختگی‌های شدید ممکن است عوارضی همچون سرمازدگی و کم حجمی خون را نیز به دنبال داشته باشند. در سرمازدگی دمای بدن تا حد خطرناکی افت می‌کند، شاید این مسئله در سوختگی عجیب به نظر برسد، اما در واقع به دلیل از دست دادن بیش از حد گرمای بدن در اثر آسیب رخ می‌دهد.

کم حجمی خون نیز در اثر از دست دادن خون زیاد ایجاد می‌شود. 

پیشگیری از سوختگی 

بهترین روش مقابله و پیشگیری از سوختگی جلوگیری از وقوع آن است.

برخی مشاغل خاص فرد را بیشتر در معرض سوختگی قرار می‌دهند، اما در واقع بیشتر سوختگی‌ها در خانه رخ می‌دهند و نوزادان و کودکان خردسال بیشترین آسیب پذیری را در مقابل آن دارند.

برخی اقدامات پیشگیرانه‌ای که می‌توان در منزل انجام داد عبارتند از:

هنگام آشپزی کودکان را از آشپزخانه دور نگه دارید
دسته قابلمه را به سمت پشت اجاق گاز بچرخانید
کپسول آتش نشانی را در آشپزخانه یا محل نزدیک آن قرار دهید
هر ماه یک بار سالم بودن سنسور‌های دود را تست کنید
سنسور دود را هر ۱۰ سال تعویض کنید
دمای آبگرمکن را کمتر از ۴۸.۸ درجه سانتی گراد نگه دارید
قبل از استفاده از حمام دمای آب را چک کنید
کبریت و فندک را دور از دسترس کودکان قرار دهید
از روکش برای پریز برق استفاده کنید
سیم‌های برق را چک کرده و سیم‌های مشکل دار را تعویض کنید
مواد شیمیایی را دور از دسترس کودکان قرار دهید و هنگام استفاده از مواد شیمیایی دستکش بپوشید
هر روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و سعی کنید در معرض نور شدید خورشید قرار نگیرید
مطمئن شوید هر گونه دود از جمله دود دخانیات از منزل خارج می‌شود
همچنین مهم است که اعضای خانواده با نحوه نجات دادن خود در صورت بروز آتش سوزی در خانه آشنا شوند. به عنوان مثال در صورت بروز آتش سوزی مطمئن شوید که زیر دود خزیده اید، این کار خطر گرفتار شدن در آتش را به حداقل می‌رساند. 

چشم انداز سوختگی 

سوختگی درجه یک و درجه دو در صورتی که به درستی و به سرعت درمان شود چشم انداز خوبی خواهند داشت. این سوختگی‌ها به ندرت زخم می‌شوند، اما می‌توانند رنگدانه پوست ناحیه را تغییر دهند.

نکته اصلی به حداقل رساندن آسیب و عفونت احتمالی می‌باشد. آسیب‌های شدید ناشی از سوختگی درجه دو و سه می‌تواند باعث مشکل در بافت‌های عمیق پوست، استخوان‌ها و اندام‌ها شود.

در این موارد ممکن است به عمل جراحی، فیزیوتراپی، توان بخشی یا حتی مراقبت‌های مادام العمر نیاز باشد. 

منبع:سومیتا