آغاز کوچ قشلاق زیر آسمان بی‌باران

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: با سرد شدن تدریجی هوا و آغاز بارش‌های پاییزی بیش از ۶ هزار خانوار عشایری با جمعیتی بالغ بر ۲۴ هزار نفر که در مناطق کوهستانی استان چهارمحال و بختیاری ساکن بوده‌اند، خود را آماده می‌کنند تا به همراه بیش از یکصد هزار دام سبک و سنگین از طریق گردنه‌های سخت گذر چَری و زردکوه و طی کردن بیش از ۴۰۰ کیلومتردر «ایل راه‌ها» و جاده‌ها به مدت ۷ ماه در دشت‌ها و مناطق کوهستانی شمال خوزستان ساکن شوند، هرچند بهسازی چشمه‌های آب شرب و ایل راه‌های عشایری و تأمین آرد عشایر در دولت سیزدهم و از سوی سازمان امور عشایر کشور به‌عنوان یک اولویت در دستور کار این سازمان قرار گرفته است، اما خشکسالی ممتد و چند ساله، شرایط زندگی عشایری را دشوارتر از گذشته کرده است.

فصل قشلاق عشایر در حالی آغاز می‌شود که در ییلاق امسال نیز عشایر چهار محال و بختیاری مشکلات متعددی برای تأمین علوفه و نهاده‌های دامی داشتند. از سویی خشک شدن چشمه‌ها و کاهش باران، ذخایر علوفه‌های چراگاهی را نیز بشدت کاهش داد. در این میان در فصل قشلاق نیز موضوعات مهمی از جمله تأمین علوفه دام در سرمای زمستان، فروش دام مازاد با قیمت منصفانه و خارج از شبکه دلالی، تحصیل فرزندان عشایر و... در اولویت قرار می‌گیرد.

اداره منابع طبیعی جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده‌اند به‌دلیل شکوفایی برخی گیاهان دارویی و خوراکی در مناطق کوهستانی در اوایل مهرماه، تاریخ کوچ عشایر دامدار از استان چهارمحال و بختیاری به خوزستان پایان نیمه اول آبان ماه است، اما عشایر به همراه خانواده خود و برای حضور دانش‌آموزان در مدارس عشایری در آغاز مهرماه به مناطق گرمسیری کوچ می‌کنند. شیرعلی خدری دامداری که در یکی از مناطق عشایری «حتی» از توابع شهرستان لالی سکونت دارد، با دلخوری می‌گوید: در چند سال اخیر به‌دلیل خشکسالی‌های پی در پی، گرانی شدید علوفه و نهاده‌های دامی، ارزان بودن دام و افتادن بازار دام به دست عده‌ای دلال و سودجو، با گران کردن گوشت توان خرید گوشت و انواع لبنیات را از مردم می‌گیرند.

وی یکی از راه‌های ادامه دامداری در مناطق بختیاری نشین را در اختیار گذاشتن نهاده‌های دامی، علوفه و دارو‌های ارزان به دامداران دانست. خیرالله مختاری یکی دیگر از اعضای شرکت تعاونی مصرف عشایر عدم در نظر گرفتن ردیف اعتبارات خاص جهت خرید تضمینی دام عشایر، گرانی و نبود علوفه یارانه ای، گرانی ۲۰ برابری دارو‌های دامی مانند: توکسمی، آنتی‌بیوتیک‌ها و دارو‌های ضد انگل را از مهم‌ترین مشکلات عشایر برای تداوم تولید و دامداری به سبک عشایری دانست.

سلطانمراد فرجی یکی دیگر از دامداران منطقه آرپناه با اعلام این موضوع که در تمام مناطق عشایری ایران دام به‌عنوان زینت زندگی عشایری شناخته می‌شود و اگر دام نباشد زندگی عشایری هم به مرور محو و نابود خواهد شد، گفت: در حال حاضر مشکل ما گله داران، تهیه دارو‌های دامی است که به سختی و در بازار آزاد باید تهیه کنیم. رمضان فرج‌زاده یکی از دامداران ایل قشقایی که دارای ۵۰۰ رأس گوسفند است و هرسال فاصله شهرکرد تا هفتکل را پیاده برای تعلیف دام خود از چراگاه‌های اطراف این شهر طی می‌کند، می‌گوید: خیلی از افراد هستند که بدون اینکه دامی داشته باشند از سال‌های گذشته از منابع طبیعی پروانه چرا (تعلیف دام) گرفته اند و هم اکنون در اهواز یا خود هفتکل سکونت دارند و ما، چون پروانه قشلاقی نداریم مجبور هستیم زمین‌های تحت اختیار این افراد را اجاره کنیم.

اجاره غیر قانونی چراگاه‌ها

مهندس سیدمحمدتقی سجادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان ضمن تأیید این موضوع که سابقه صدور مجوز پروانه‌های استفاده از چراگاه‌های تحت مالکیت منابع طبیعی به ۲۰ تا ۵۰ سال پیش برمی‌گردد و به مرور زمان دارندگان پروانه‌های استفاده از چراگاه‌ها، دام خود را فروختند یا پروانه‌های آنان به دست ورثه آن‌ها افتاده، افزود: متأسفانه درموارد متعددی افراد به‌صورت غیرقانونی چراگاه‌های این سازمان را به دامدارانی که فاقد پروانه هستند، اجاره می‌دهند که درحال حاضر در تلاش هستیم از طریق مراجع قانونی ضمن برخورد با متخلفان پروانه آن‌ها را باطل و به نام دامداران اصلی صادر کنیم.

یحیی حسین‌پور مدیرکل سازمان امور عشایر استان چهارمحال و بختیاری نیز گفت: تاکنون تعداد ۸۰۰ دستگاه پنل خورشیدی جهت استفاده از روشنایی به عشایر تحویل داده شده است. علاوه‌بر این ده‌ها کیلومتر از راه‌های صعب العبور عشایری هموار و به‌عنوان جاده عشایری ماشین رو شده و ده‌ها چشمه آب شرب عشایری نیز بهسازی و مرمت گردیده، وی درخصوص تأمین سرانه آرد عشایر گفت: سرانه هر نفر ۱۲ کیلو آرد در ماه است که امسال به‌دلیل سیل تابستانی سهمیه‌ها را به‌صورت موقت افزایش دادیم و هنگام کوچ عشایر به مناطق خوزستان نیز عشایر را همراه با تانکر‌های آبرسانی، آذوقه و تأمین امنیت برای دام‌هایشان تا مرز خوزستان همراهی خواهیم کرد.

برقراری امنیت هنگام کوچ قشلاق

دکتر محمدعلی جلالی رئیس دادگستری شهرستان اندیکا نیز با اعلام اینکه با سرد شدن هوا حدود ۲۴ هزار نفر عشایر کوچنده با عبور از زردکوه بختیاری و گردنه چری استان چهارمحال و بختیاری با عبور از مناطق کوهستانی وارد شهرستان‌های اندیکا، لالی و مسجدسلیمان خواهند شد، گفت: در جلسه فوریتی شورای تأمین این شهرستان مصوب شد تمام دستگاه‌های امدادی، بهداشتی و درمانی، نیرو‌های انتظامی، امور عشایر و بسیج سپاه پاسداران با استقرار در گذرگاه‌های عبوری امنیت کامل عشایر و دام‌های آن‌ها را فراهم کنند. وی افزود: با برقراری امنیت در عبورگاه‌ها این امید را داریم که سرقت دام و پیشگیری از هر گونه حادثه‌ای به حداقل ممکن برسد.