۳ اصل پیشبرد مذاکرات در دولت سیزدهم/ اعمال فشار از مسیر آژانس باید تمام شود

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: ازسرگیری مذاکرات وین حکایت از مصمم بودن طرفین برای رسیدن به توافق دارد. دولت سیزدهم براساس سه اصل «رفع تحریم‌ها»، «اخذ تضامین» و «مختومه شدن پرونده‌های مربوط به ادعا‌های پادمانی» مذاکرات را تا امروز پیش برده است؛ آنچنان که پیشرفت‌هایی هم صورت گرفته و مذاکره‌کنندگان موفق شده‌اند تا این اهداف را تأمین کنند.

شاید از منظر بعضی کارشناسان، امتیازاتی که ایران کسب کرده، حداکثری نباشد، اما با توجه به ایستادگی‌ای که از مذاکره‌کنندگان ایرانی شاهد بوده‌ایم، می‌توان آن را قابل قبول دانست. از سوی دیگر طرف‌های غربی، بویژه امریکایی‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که با زبان تهدید و تحریم نمی‌شود با ایران گفتگو کرد. آن‌ها به همین دلیل از مواضع خصمانه و سرسختانه‌ای که داشته‌اند، کوتاه آمده‌اند.

حدود دو سال از استقرار دولت جو بایدن در ایالات متحده امریکا می‌گذرد و آن‌ها با اینکه معتقد بودند کارزار فشار حداکثری ترامپ ناکارآمد بوده، ولی عملاً خود نیز ادامه‌دهنده راه او شدند. حالا، اما دست از آن مواضع کشیدند. چرا که دیگر راهبرد فشار حداکثری در مذاکرات جوابگو نیست. اما این تنها راه صرفنظر امریکایی‌ها از مواضع خود در قبال ایران نبود؛ شرایط بین‌المللی، منطقه‌ای و مقاومت همه‌جانبه‌ای که ایران در حوزه سیاست خارجی اتخاذ کرده، آن‌ها را به این جمع‌بندی رسانده که فشار‌ها و زیاده‌خواهی‌ها در مذاکرات جوابگو نیست پس باید از خواسته‌های خود عقب‌نشینی کنند. حالا باید امریکا با دادن تضمین‌های کافی و اقدامات عملی همچون رفع تحریم‌ها، به توافق هسته‌ای بازگردد و چه کاری بهتر از این نشانگر موفقیت مذاکرات هسته‌ای خواهد بود؟ مهم‌ترین بحث باقیمانده، مربوط به مختومه شدن پرونده‌های مربوط به ادعا‌های پادمانی است. امریکایی‌ها همواره مدعی بوده‌اند که این حوزه، متمایز است و تعهدات جمهوری اسلامی ایران یا رابطه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ربطی به مذاکرات هسته‌ای و برجام ندارد. در صورتی که واقعیت به گونه دیگری است.

غربی‌ها همواره از مسیر آژانس برای اعمال فشار به ایران اهرم‌سازی کرده‌اند و اکنون هم این احتمال وجود دارد که آن‌ها از این موضوع برای نقض تعهدات هسته‌ای که در پی دستیابی به توافق حاصل می‌شود، بهره‌برداری کنند. آن‌گونه که مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران در مواضع رسمی خود تصریح کرده‌اند، این موضوع هم در مذاکرات برجسته شده و قطعاً بدون رسیدن به نتیجه، پایان نخواهد گرفت.

حال اینکه این مسائل چگونه حل و فصل شود هم محل بحث است. به لحاظ زمانی، اگر پیش از بازگشت امریکا یا حصول توافق، ادعا‌های پادمانی مختومه شود دستاورد بزرگی خواهد بود، اما اگر به صورت همزمان هم این تعهد صورت نگیرد، ولی طرف مقابل تضمین دهد که وضعیت ایران در آژانس به حالت عادی بازخواهد گشت، باز هم می‌شود که از آن به دستاورد رسید.

تیم مذاکره‌کننده ایران به این اهرم‌سازی‌هایی که ممکن است از طریق آژانس صورت بگیرد توجه دارد و برای بی‌اثرکردن آن تلاش خواهد کرد. ناگفته نماند که دولت سیزدهم سیاست خارجی را تنها به مذاکرات هسته‌ای محدود نکرده بلکه به موازات آن با اخذ راهبرد سیاست همسایگی و گسترش رابطه با همه کشور‌ها و تلاش برای پیشبرد قوی دیپلماسی اقتصادی، امریکایی‌ها را وادار به عقب‌نشینی کرده است. حالا هم که تیم مذاکره‌کننده ایران موضع عاقلانه و واقع‌بینانه‌ای اتخاذ کرده می‌توان به رسیدن به توافق در روز‌های آینده امیدوار بود و چشم‌انداز مثبت آن را از هم اکنون دید.