کورسوی امید به احیای رقابتی پرزرق‌وبرق؛ سوپر لیگ تعیین کننده «فوتبال مدرن» اروپا؟

به گزارش مجله خبری نگار/فوتبال ۳۶۰: بیش از یک سال از علنی شدن طرح استقلال‌طلبانۀ باشگاه‌های بزرگ اروپایی و غائلۀ ۷۲ ساعتۀ «سوپرلیگ» می‌گذرد. ۶ تیم بزرگ انگلیسی به همراه رئال مادرید، بارسلونا، اتلتیکو، اینتر، یوونتوس و میلان در بیانیه‌ای اعلام کردند می‌خواهند از عضویت یوفا خارج شده و در یک لیگ سطح بالا متشکل از ۲ گروه ۱۰ تیمی به رقابت بپردازند.

مشکل اکثر هواداران با این طرح مربوط به بسته بودن لیگ و حضور دائمی ۱۵ تیم بزرگ در آن می‌شد. این شاید اشتباه بزرگ پرس و آنیلی به عنوان بانیان اصلی سوپرلیگ بود که تنها ۵ جایگاه آن را به نتایج رقابت باشگاه‌ها اختصاص دادند. دقایقی بعد از اعلام خبر، واکنش‌های گستردۀ هواداران، رسانه‌ها، عوامل تیم‌ها و حتی سیاستمداران به «توطئۀ شبانه علیه فوتبال» آغاز شد. یوفا در بیانیۀ خود از اتحاد سازمان‌های لیگ و فدراسیون‌های فوتبال اسپانیا، انگلیس و ایتالیا علیه این کودتا خبر داده بود و اینکه از فیفا هم برای حمایت از فوتبال دعوت کرده‌اند. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس از ضربه به قلب فوتبال داخلی و نگرانی هواداران حرف می‌زد و امانوئل مکرون از عدم همراهی پاری‌سن ژرمن با این طرح تشکر کرد.

روز‌های پرآشوب

۳ روز بعد از آغاز کودتا، هواداران خشمگین چلسی مانع حرکت اتوبوس این تیم برای بازی مقابل برایتون شدند که موجب تأخیر مسابقه شد و دقایقی بعد تحت فشار شدید هواداران، رسانه‌ها و نهاد‌های قانونی، خبر خروج چلسی و منچسترسیتی از پروژۀ سوپرلیگ منتشر شد. قبل از اینکه شب در اروپا به نیمه برسد، بقیۀ باشگاه‌ها یکی‌یکی و دومینووار قصد خود برای خروج را اعلام کردند. تا صبح روز بعد تنها رئال مادرید، یوونتوس و بارسلونا باقی مانده بودند و پروژه شکست‌خورده به نظر می‌رسید. هواداران فوتبال سیستم پر از فساد یوفا را با وجود درآمد مالی کم‌تر برای باشگاه‌هایشان به لیگ بسته و تمامیت‌طلب پرس ترجیح دادند. خیلی‌ها عذرخواهی کردند، خیلی‌ها جریمه شدند و افراد زیادی شغل خود را از دست دادند و به تعبیر رسانه‌ها، فوتبال زنده ماند. با این‌حال آغازکنندگان سوپرلیگ بیکار ننشستند. آن‌ها در پشت صحنه پروسۀ بازگشت سوپرلیگ را استارت زده‌اند و این روز‌ها در تلاشند در دادگاه ثابت کنند تهدیدات یوفا و فیفا علیه باشگاه‌ها و بازیکنان که منجر به خروج تیم‌ها از سوپرلیگ شد وجهۀ قانونی نداشته. محکومیت نهاد‌های بالادستی در این پرونده می‌تواند نقطۀ آغاز بازگشت مجدد طرح بلندپروازانۀ سوپرلیگ باشد و شاید طی ماه‌ها و سال‌های آینده بار دیگر این طرح به سرخط اخبار برگردد.

شروع دوباره

یک ماه بعد از آن پنج‌شنبۀ مشهور که با خروج و عذرخواهی ۹ باشگاه پشیمان، به نابودی موقت سوپرلیگ انجامید، دادگاهی در مادرید که در حال بررسی دادخواهی ۳ باشگاه یاغی بود از عالی‌ترین نهاد قضایی قارۀ سبز، دیوان دادگستری اروپا، خواست اعلام کند تفسیر آن‌ها از اینکه «یوفا و فیفا با تهدید باشگاه‌ها و بازیکنان و ممانعت از ایجاد یک تورنمنت رقیب، قانون رقابت اتحادیۀ اروپا را نقض کرده‌اند» درست است یا نه. قانون رقابت برای جلوگیری از انحصارطلبی شرکت‌های بزرگ تجاری تصویب شد و فوتبال به‌عنوان یک صنعت بزرگ با جابجایی‌های مالی فراوان، مشمول قواعد آن می‌شود. از زمان آغاز دادخواهی سازندگان سوپرلیگ تا امروز، یوفا برنامۀ خود برای گسترش و تغییر سیستم برگزاری لیگ قهرمانان را پیش برده، فیفا برای برگزاری یک جام‌جهانی بد موقع آماده می‌شود و رئال مادرید قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا را جشن گرفته.

سابقۀ دیوان دادگستری اروپا در صدور احکام فوتبالی

فوتبال به عنوان یک سازوکار اقتصادی می‌تواند با حکم‌های دیوان دادگستری مواجه شود. مشهورترین حکم این دیوان بدون شک قانون بوسمن است که در سال ۱۹۹۵ به بازیکنان فوتبال اجازه داد بعد از اتمام مدت قرارداد خود، بدون پرداخت مبلغی به باشگاه پیشین با هر باشگاه دیگری قرارداد امضا کنند. ژان مارک بوسمن در این پرونده که مربوط به خروج او از لیژ بلژیک و پیوستن به دانکرک فرانسه بود پیروز شد و این قانون برای همیشه فوتبال را تغییر داد. همچنین قانون دیگری سهمیه‌های مربوط به استفاده از بازیکنان اروپایی را از بین برد و باشگاه‌ها قادر شدند بدون محدودیت از شهروندان اتحادیۀ اروپا در تیم‌های خود استفاده کنند. با این حال این نهاد قضایی به ندرت در مورد فوتبال حکمی صادر می‌کند. قوانین تصویب شده هم در ساختار ملی فوتبال، اعضای نهاد‌ها و مبالغ قرارداد‌ها تغییری ایجاد نمی‌کند. آن‌ها پذیرفته‌اند فوتبال سازوکار و حال‌وهوای خاص خود را دارد و فارغ از فشار نهاد‌های قانونی بیرونی، سازمان‌های درون خانوادۀ فوتبال باید برای آن تصمیم بگیرند. جلسه دادگاه ۲۰ و ۲۱ تیر در لوکزامبورگ برگزار شد و بیانیه‌های فرجام‌خواهان سوپرلیگ و نهاد‌های مقابل توسط ۱۶ قاضی مختلف استماع شد. ۴۰ وکیل مدافع در فرایند دادخواهی حضور داشتند و طرف‌های اصلی این منازعه، شرکت اجراکنندۀ سوپرکاپ، یوفا و کمیسیون اروپا (نهاد اجرایی و قوۀ مجریۀ اتحادیۀ اروپا) بودند. همین‌طور بیانیه‌های فیفا، اتحادیۀ فوتبال اسپانیا، ۲۰ عضو بلندپایۀ فیفا به‌طور جداگانه و نروژ (به عنوان کشوری که عضو اتحادیۀ اروپا نیست، اما از قوانین مالی آن تبعیت می‌کند) قرائت شد؛ مقابلۀ ۲۵ نهاد و عضو مختلف به‌عنوان متهم در مقابل سوپرلیگ به‌عنوان دادخواه. این شکایت از طرف دادگاه تجاری شمارۀ ۱۷ مادرید به دیوان دادگستری ارجاع داده شده بود؛ جایی که یک قاضی به نام مانوئل رویز دلارا اعلام کرده‌بود هر اقدامی از طرف نهاد‌های قانونگذار فوتبال؛ فیفا و یوفا برای نابود کردن طرح سوپرلیگ با قانون رقابت اتحادیۀ اروپا در تضاد است.

نهاد سوپرلیگ معتقد است یوفا تظاهر می‌کند به دنبال حفظ ریشه‌های مردمی فوتبال و بقای رقابت در آن است، اما در واقع تنها دغدغۀ محافظت از لیگ قهرمانان را دارد. در مقابل نظر یوفا این است که طرح سوپرلیگ نه تنها تورنمت‌های اروپایی که لیگ‌های فوتبال داخلی را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و آن‌ها را به سطح دوم فوتبال تبدیل می‌کند که این با الگوی ورزشی اروپا در تضاد است. وکلای مدافع سوپرلیگ در جلسۀ دادگاه مدعی شدند یوفا برخلاف ادعای خود هرگز موجب گسترش رقابت فوتبال در سطح اروپا نشده و تورنمت جدید می‌تواند خیلی راحت آورده‌های مالی یوفا از برگزاری لیگ قهرمانان را شکست دهد. «ژان لویی دوپان» که ۲۷ سال پیش در پروندۀ بوسمن، یوفا را شکست داده بود، با تمسخر هرم ثروت یوفا گفت: «مصری‌ها هرم‌های خارق‌العاده‌ای ساختند، اما هرم یوفا برندۀ هیچ جایزۀ معماری نشد». اشارۀ او به شکاف طبقاتی باشگاه‌های اروپا بود و این که باشگاه‌هایی که جزئی از یک بازار مالی کوچک‌ترند، هیچ شانسی برای موفقیت قاره‌ای ندارند. او به این اشاره کرد که هیچ باشگاهی از دوبلین، پایتخت ایرلند و یکی از مهم‌ترین شهر‌های اروپا تاکنون به لیگ قهرمانان راه نیافته. در طرف مقابل «دونالد اسلیتر» وکیل مدافع یوفا باشگاه‌های حاضر در سوپر لیگ را به منفعت‌طلبی متهم کرد؛ «آن‌ها همزمان با طراحی تورنمنت خودشان که ضربه‌ای مهلک به کل اکوسیستم می‌زند در لیگ قهرمانان هم شرکت می‌کنند. آن‌ها می‌خواهند کیک خودشان را داشته باشند و آن را بخورند!» «اریک کانتونا، ستاره و اندیشمند فوتبال، گفته بود شما بدون مبارزه قهرمان نخواهید شد. برتری و شایستگی باید نتیجه را مشخص کند نه پول. او در ادامۀ دفاعیاتش به این اشاره کرد که رئال مادرید فصل گذشته قهرمان لیگ قهرمانان اروپا شد، اما در دور گروهی با گلزنی یک بازیکن لوکزامبورگی به شریف مولداوی باخت. امکان رقابت باید برای همه وجود داشته باشد؛ نه با سبک بسته‌ای شبیه ورزش‌های آمریکای شمالی.

در انتظار نتیجه

نتیجۀ دادگاه تا قبل از تاریخ ۲۴ آذر مشخص نخواهد شد. تمام آن چه سازمان سوپرلیگ به دنبال آن است راهنمایی و نظر دیوان دادگستری در مورد شرایط ایجاد یک تورنمنت جدید و همین طور اعمال محدودیت‌هایی برای دخالت‌ها و اقداماتی است که یوفا می‌تواند علیه آن انجام دهد. نظر دادگاه بستگی به دیدگاه آن در تضاد منافعی است که بین یوفا و گردانندگان بازار مالی وجود دارد. به غیر از مسالۀ الگوی ورزشی اروپا، این دادگاه عالی پیش از این طبیعت خاص، ساختار‌های ورزشی را هم به رسمیت شناخته است، اما قانون رقابت از ایدۀ سوپرلیگ حمایت می‌کند. نتیجۀ دادگاه هرچه باشد، باشگاه‌های حاضر در سوپرلیگ پیش از این صدای هواداران خود را شنیده‌اند. کم‌تر کسی با یک لیگ بسته موافق است، اما مطابق نظر وکلای مدافع سوپرلیگ، ایجاد تغییرات در شکل برگزاری سوپرلیگ کار دشواری نیست. می‌توان سوپرلیگ را با تعداد باشگاه‌های بیش‌تری برگزار کرد و حضور دائمی باشگاه‌های سازنده را از قوانین آن حذف کرد. با وجود سیل پرفشار هجمه‌ها و مخالفت‌ها علیه سوپرلیگ در آن ۷۲ ساعت پرحاشیه، اکثر انتقادات علیه ضد رقابت بودن این طرح بود. این که آیندۀ «فوتبال مدرن» در اروپا به چه سمت‌وسویی خواهد رفت، معلوم نیست. تنها چیز مشخص این است که طرح سوپرلیگ هنوز زنده است و کسانی در پشت‌صحنه برای احیای این رقابت شکوهمندانه و پرزرق‌وبرق در تلاش هستند.