خانم گلی که از قفس پرید؛ ابرقهرمان دی‌ناتسیونال‌الف

به گزارش مجله خبری نگار/فوتبال ۳۶۰: تکرارِ جمله کلیشه‌ای «نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل داده‌اند» توسط رسانه‌ها، هرگز نتوانسته حقوقی برابر برای بانوان به ارمغان آورد. زنان، همواره در عرصه ورزش همچون سایر زمینه‌ها، با تبعیضی ناجوانمردانه روبه‌رو بوده و نگاه‌های مردانه سراسر غرور و تکبر، برای سال‌ها فوتبال زنان را تحت تاثیر قرار داده بود.

«جنسِ دوم» خواندن زنان در اجتماع، بدون شک دستاورد‌های موفقیت‌آمیزشان را از درجه اعتبار ساقط کرده و نگاه‌ها به «فوتبال بانوان»، همواره بسیار متفاوت بوده است. فوتبال در بسیاری از کشور‌ها جنبه ملی داشته و ورزش اول به حساب می‌آید. رویداد‌هایی همچون جام ملت‌های اروپای مردان و جام جهانی، تمام اقشار اجتماع را فارغ از نگرش‌های سیاسی، تفاوت‌های نژادی، جنسیت و طبقه اجتماعی، با یکدیگر متحد کرده و خواسته و آرزوی یک ملت در تنها یک کلمه خلاصه می‌شود: «پیروزی!» فوتبال بانوان، اما نه گردش مالی‌اش قابل مقایسه با فوتبال آقایان است و نه میزان توجهاتی که در سال‌های اخیر دریافت کرده؛ البته از دیدِ عملکردی در مستطیل سبز!

طبیعت زنانه، مجالی برای سلب آزادگی

با گذشتِ حدود نیم قرن از تابوشکنی‌های اجتماعی، هنوز هم «فوتبال بانوان» از دید بسیاری، مقوله‌ای متفاوت از «فوتبال» است و برخی دیدگاه‌ها، حکایت از بر هم خوردنِ طبیعت زنانه به واسطه ورود بانوان به ورزش حرفه‌ای دارد! پیِر دو کوبِرتَن، بنیان‌گذار معتبرترین رویداد ورزشی جهان هم نتوانست دیدگاهش مبنی بر تضاد ورزش کردن بانوان با طبیعت زنانه را تغییر دهد و تا سال ۱۹۸۱، هیچ زنی به عضویت کمیته بین‌المللی المپیک درنیامد. اگرچه در بحبوحه جنگ جهانی اول و همزمان با حضور بانوان برای برگزاری دیدار‌های فوتبال در استادیوم‌های فوتبال مردان، تابو‌های به جا مانده از عصرِ ویکتوریا شکسته شد، اما یک سال بعد، اتحادیه فوتبال انگلیس، انجام حرفه‌ای این ورزش را به دلیل «خطرناک بودن برای سلامت جسمی زنان» ممنوع اعلام کرد. پس از پایان جنگ جهانی، ناگهان فوتبال بانوان با حمله بی‌رحمانه جامعه مرد سالار، سنت‌گرایان و میهن‌شیفتگانِ شووینیست مواجه شده و ارزش‌هایش آگاهانه نابود شد.

فرهنگِ صنعت‌زده، صنعت‌زدگی فرهنگی!

مسئله نگاه جنسیت‌زده به فوتبال در کشاکشِ بحث‌های فمینیستی رادیکال در ابتدا راهش به حاشیه رفت. درحالی که نگاه‌ها از پشتِ عینک زیبایی شناختی ظاهری و جسمانی به ورزش بانوان، روی فوتبال هم سایه انداخته بود، زنانِ ژیمناست و تنیسور روز به روز محبوب‌تر شده و بانوان آلمان شرقی که مدال‌های المپیک ۱۹۷۶ مونترئال را درو کردند، به دور شدن از خصایصِ زنانه متهم شده و مورد تمسخر قرار گرفتند! تنها معیار برای سنجش محبوبیت ورزشکاران، زیبایی ظاهریِ آن‌ها بود و این جمله از مدیر اتحادیه فوتبال انگلیس در دهه ۷۰، خلاصه‌ای از فوتبال بانوان در آن عصر به شمار می‌رود: «من می‌توانم به تماشای فوتبال مردان بروم و فقط فوتبال تماشا کنم، اما وقتی مردی برای تماشای دیدار‌های ما پا به استادیوم می‌گذارد در کلماتش هیچ نشانی از تماشای فوتبال به گوش نمی‌رسد». جام‌جهانی بانوان به میزبانی مکزیک که به مدد جذب سرمایه‌های آمریکای جنوبی برای اولین بار تحت حمایت حامیان مالی و تجاری برگزار می‌شد، زنانِ فوتبالیست را در بطنِ یک نمایشِ مضحکِ جنسیِ تمام عیار قرار داد. جام‌جهانی مکزیک، آمیزه‌ای از موسیقی، رقص، بدن نمایی و تجارت بود. حامیان مالی از مسئولان تیم‌ها خواستند بازیکنانشان را با لباس‌هایی بدن‌نماتر به میدان بفرستند و رختکن‌ها، به سالن‌های زیبایی تبدیل شده بودند. جمله تبلیغاتی «زیباترین زنِ جهان» با ارزش‌های فوتبالی در تضاد بود و باعث شد همه ورزشکاران به رویکرد‌های تبلیغاتی، معترض شوند.

لذت پرواز در قفس!

آلمانِ پسانازی، اگرچه کم‌کم سایه‌های فاشیسم را به دست فراموشی می‌سپرد، اما اجتماع، هنوز تحت تاثیر تفکر «دایونیسیوسی» فردریش نیچه مبنی بر حذفِ فمینیسم بود و فدراسیون فوتبال آلمان در سال ۱۹۵۵ یک سال پس از اولین قهرمانی آلمان غربی در جام جهانی، تصمیم گرفت فوتبال زنان را در این کشور ممنوع اعلام کرده و مصوبه‌اش را برای همه باشگاه‌های حرفه‌ای ارسال کرد. در توضیح آمده بود: «این ورزشِ رقابت محور، اساساً با طبیعتِ زنان بیگانه است و ناگزیر، روح و بدنشان آسیب خواهد دید». با این حال، بازی‌های غیر رسمی بسیاری در آلمان حضور بانوان را به خود دید و انجام بیش از ۱۵۰ بازی بین‌المللی غیررسمی در این کشور، فدراسیون را در ابتدای دهه ۷۰ ناچار به لغو این ممنوعیت کرد. فوتبال در ایالات متحده، نه‌تن‌ها تحت انحصار مردان باقی نماند، بلکه زنانِ این کشور سبقتی بی‌سابقه از تیم ملی مردان این کشور گرفتند و درحالی که تنها افتخار فوتبال مردان در این کشور، تک پیروزی مقابل تیم ملی انگلیس بود، زنانِ ایالات متحده در اولین جام‌جهانی تحت نظر فیفا در سال ۱۹۹۱، قهرمان جهان لقب گرفتند و هم‌اکنون با ۴ قهرمانی، پرافتخارترین تیم تاریخ این رقابت‌ها هستند. امروزه به تبعیت از آن‌ها، دختران بسیاری با رویای موفقیت به دنبال توپ گرد می‌دوند و فوتبال بریتانیا که روزگاری متعلق به قشر کارگر بود، به ورزش طبقه متوسط بدل شده؛ طبقه‌ای که بدون شک آرزو‌های بانوانش چیزی فراتر از سقفِ خواسته‌های زنان در قرون وسطایِ اروپاست.

بهایی گزاف برای رسیدن به حق طبیعی

در اواخر قرن بیستم، بانوان حتی در مقامِ تماشاگر و در دولتِ مارگارت تاچر هم با تبعیض روبه‌رو شدند و از دید برخی حضورشان در استادیوم، صرفاً در بازار مصرفِ فوتبال معنا پیدا می‌کرد. اما امروزه این ماجرا به خصوص در آلمان متفاوت است. زنانِ آلمانی راهی بسیار سخت‌تر را نسبت به سایر کشور‌ها برای رسیدن به مقبولیت عام پیموده‌اند و زمانی که تیم ملی بانوان این کشور، موفق شد تیم ملی بانوان ایالات متحده را در خانه با ۳ گل شکست داده و برای اولین بار در تاریخ، قهرمان جهان شود، کم‌کم نگاه‌ها به فوتبال بانوان تغییر کرد.

«دی‌ناتسیونال‌الف» (لقب تیم بانوان آلمان) دوره بعد به میزبانی چین هم جام را بالای سر برد و در این راه آرژانتین، ژاپن، نروژ و برزیل را (که ایالات متحده را با ۴ گل در نیمه‌نهایی در هم کوبیده بود) شکست داد تا به همراه ایالات متحده، پرافتخارترین تیم تاریخ جام شود. درخشش بیرگیت پرینتس، او را در رتبه دوم برترین گلزنان تاریخ جام‌جهانی با ۱۴ گل و پایین‌تر از مارتا وی‌یرا داسیلوا (۱۷ گل) قرار داد. ژرمن‌ها در دور گروهی، ۱۳ بار دروازه حریفان را باز کردند و همچون برزیل، هرگز دروازه‌شان باز نشد. در دور یک‌چهارم نهایی، برزیل ۲ گل از استرالیا دریافت کرد، اما دی‌ناتسیونال‌الف، تورنمنت را با ۲۱ گل زده و بدون گل خورده به پایان رساند که ثمره‌اش انتخاب «نادین انیرر» به عنوان برترین دروازه‌بان تورنمنت، بدون حتی یک گل خورده در ۶ دیدار بود.

پوپ، قهرمانی ملی جدید

پس از سال‌ها، حالا آلمان‌ها در ابتدای دهه، قهرمانان ملی در مستطیل سبز داشتند که در تیم ملی مردان بازی نمی‌کردند. پس از بازگشت تیم ملی بانوان به کشور، بیش از ۲۰ هزار نفر در فرانکفورت به استقبال بانوانِ قهرمان آمده بودند و همه اعضای تیم ملی، نشان «سیلبرنس لوبربلت» را دریافت کرده و نشان افتخار «شایستگی جمهوری فدرال آلمان» که صرفاً به پادشاهان کشور‌ها اهدا شده بود، بر سینه سرمربی این تیم، سیلویا ناید درخشید. تیم ملی بانوان آلمان حالا درحالی عصر یکشنبه در استادیوم ومبلی، مقابل تیم ملی انگلیس برای فتح چند باره قاره صف‌آرایی خواهد کرد که آن‌ها، قهرمان ملی جدیدی را در کشورشان دارند؛ الکساندرا پوپ؛ کاپیتان ۳۱ ساله‌ای که با ۱۱۹ بازی ملی در کارنامه، اولین حضورش در جام ملت‌های اروپا را تجربه می‌کند، اما در صدر جدول گلزنان تورنمنت، جاخوش کرده است. الکس پوپ در این رقابت‌ها، موفق شده به عنوان اولین در تاریخ در ۵ دیدار متوالی از جام ملت‌های اروپا گلزنی کند و ۲ گلِ او مقابل فرانسه در دیدار نیمه‌نهایی، نقش زیادی در صعودِ «دی‌ناتسیونال‌الف» به فینال داشت. پوپ این شانس را دارد که با گلزنی در دیدار فینال، رکوردی خارق‌العاده را از خود به ثبت رسانده و رکورد گلزنی در تمامی دیدار‌های تورنمنت را به نام خود بزند؛ دستاوردی که در طول تاریخ، فقط سهمِ میشل پلاتینی در سال ۱۹۸۴ شد. جالب اینجاست پلاتینی در طول تورنمنت، در ۵ دیدار به میدان رفت و الکس پوپ روز فینال، شانس گلزنی در ششمین دیدار متوالی را دارد.

پوپ، بازیکنی که شیرزنانه سرسخت بود

سابقه ورزش حرفه‌ای پوپ، کاملاً درخشان است و این مهاجم ۳۱ ساله، تجربه قهرمانی در المپیک، جام‌جهانی زیر ۲۰ ساله‌ها، ۳ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۱۱ قهرمانی در جام حذفی فوتبال آلمان و ۷ قهرمانی در سطح اول فوتبال این کشور را دارد و از طرف مقابل مصدومیت‌های طولانی مدت، باعث شده شانس حضور در تورنمنت‌های بسیاری را از دست دهد. سال ۲۰۱۳ او به خاطر مصدومیت مچ پا، شانس حضور در جام‌جهانی را از دست داد و پارگی مینیسک جانبی هم شانس حضور در جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۷ را از او گرفت. سال گذشته، پیش‌بینی می‌شد مصدومیت طولانی مدتِ جدید و پس از آن، ابتلای شدید به کرونا ویروس، دوران حرفه‌ای این بازیکن را به پایان برساند، اما حالا الکس پوپ اینجاست؛ در اوج با تیم ملی کشورش. عصر یکشنبه مقابل ۹۰ هزار نفر در استادیوم ومبلی به میدان خواهد رفت و اگرچه به همان اندازه که شانس فتح قاره را دارد، کابوس ناکامی در یک قدمی رسیدن به جام را هم پیش‌روی خود می‌بیند، اما کاپیتان تا به همین‌جا هم شایسته تقدیر است. نه تنها او به خودش افتخار می‌کند؛ بلکه افتخارِ ملیِ یک ملتِ مغرور است و چه بهتر که تاریخ‌سازیِ‌اش با به ارمغان آوردنِ جام قهرمانی اروپا از مهدِ فوتبال در جهان همراه باشد. او از تمرین کردن با مانوئل نویر و مسوت اوزیل در کمپ تمرینی شالکه، حالا به قهرمان ملی کشورش تبدیل شده است.

ابر قهرمانِ داستان، همیشه مرد نیست!

جالب است بدانید دیدار یک چهارم نهایی آلمان مقابل اتریش، با بیش از ۹ میلیون بیننده، رکورد تعداد تماشاگر پخش زنده فوتبال بانوان در آلمان را شکست. از سال ۱۹۷۰ و لغو ممنوعیت فوتبال حرفه‌ای بانوان در آلمان تا به امروز، فقط ۵۲ سال می‌گذرد، اما در این مدت، «دی‌ناتسیونال‌الف» با ۸ قهرمانی، پرافتخارترین تیم قاره لقب گرفته است و تمامی دیدار‌های رسمی تیم ملی بانوان، به صورت زنده از تلویزیون ملی آلمان پخش می‌شود و آن‌ها عصر یکشنبه شانس رسیدن به نهمین قهرمانی تاریخ جام‌ملت‌های اروپا را دارند. این دستاورد درحالی مورد توجه است که تنها ۳ کشور دیگر، مجموعاً ۴ مرتبه قهرمانی اروپا را تجربه کرده‌اند. آلمان برخلاف انگلیس، هرگز در فینال‌ها بازنده نبوده است. رقابت الکساندرا پوپ و بث مید (هرکدام با ۶ گل زده) در خط حمله ۲ تیم، جذابیت خاصی به این دیدار خواهد بخشید و از طرف مقابل هر ۲ تیم، در طول مسابقات تنها یک مرتبه دروازه‌شان را باز شده دیده‌اند. نتیجه هرچه باشد، مهم این است هر ۲ تیم با لیاقتِ کامل پا به این مرحله گذاشته‌اند و همان گونه که «پیِر دو کوبِرتَن» می‌گوید: «در زندگی، تنها پیروز شدن شرطِ موفقیت نیست. بلکه با نهایتِ توان رقابت کردن، ارزشمند است. تنها غلبه بر حریف مهم نیست. مهم این است که در راه رسیدن به هدف، به خوبی نبرد کنید!»