حسگری برای سنجش نوعی ماده سمی در قهوه، آب‌انگور و ادویه‌جات

به گزارش مجله خبری نگار،دکتر اسماء وردیان، اکراتوکسین‌ها را شامل خانواده‌ای از متابولیت‌های سمی تولید شده توسط برخی از قارچ‌ها و از مهمترین انواع سموم غذایی دانست و گفت: این آلاینده یکی از سموم کلیوی - کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می‌شود و طبق بررسی‌های موسسه بین المللی تحقیقـات سـرطان، اکراتوکسـین A عامل بالقوه سرطان‌زای انسانی (گروه B۲) اسـت و سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می‌شود و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.

وی با اشاره به پایداری بالای این سم در برابر تجزیه کننده‌های طبیعی و بیولوژیکی، اظهار کرد: با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسـین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسـیعی از مـواد غـذایی خام و فرآوری شده مـورد مصرف انسان شامل غلات، ادویه ها، مغزهـا، میـوه هـای خشک، قهوه و آب انگور می‌شود.

وردیان از طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A خبر داد و یادآور شد: سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفته، ولی در این طرح بر پایه تکنولوژی کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش اکراتوکسین در نمونه‌های آب انگور و برنج معرفی شد که پایین‌ترین حد تشخیص گزارش شده برای این سم است.

مجری طرح ادامه داد: زیست حسگر‌های کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس‌ترین کیت‌های تشخیصی در دنیا معرفی شده اند که موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین المللی در این زمینه پیشتاز است و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.

وی افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه تشخیص را از مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی عنوان کرد و گفت: با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین‌ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکار‌ها برای پیشگیری و کاهش هزینه‌های درمان پایش نمونه‌های غذایی مشکوک به آلودگی به شمار می‌رود.

به نقل از روابط عمومی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، وردیان در مورد روش‌های تشخیص این سم در مواد غذایی بیان کرد: در حال حاضر روش‌های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روش‌های ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است، اما روش‌های دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین، پیچیده و گران قیمت هستند که علاوه بر زمانبر بودن مراحل آماده سازی نمونه نیز برای آن‌ها دشوار است، ولی این زیست حسگر راهکاری برای این منظور است.

وی تولید این حسگر را بر پایه کریستال مایع به صورت قابل حمل عنوان کرد که نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی نیست و اضافه کرد: در این طرح پژوهشی تلاش شده که روشی جدید با به کارگیری کریستال‌های مایع معرفی شود که تاکنون بر کلیه روش‌های ارائه شده برتری داشته باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر اکراتوکسین A را مورد سنجش قرار داد که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت پرتابل سازی است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.

به گفته وی این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی و با همکاری پروفسور هشین-چن از کشور تایوان انجام شده است که بخشی از نتایج آن در مجله Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسیده است.