ورزش؛ راهکاری برای کنترل روند پیری مردان

به گزارش مجله خبری نگار، پدیده پیری فرآیندی چند عاملی است و تاکنون نظریه‌های مختلفی در رابطه با روند پیری و بیماری‌های وابسته به آن مطرح شده است. یکی از این نظریه‌ها که بیشتر پذیرفته شده، نظریه «استرس اکسیداتیو» است. بر اساس این نظریه با افزایش سن، گونه‌های فعال اکسیژن یا ROS افزایش می‌یابند، همچنین تولید آنتی‌اکسیدان‌ها کاهش پیدا می‌کند و به دنبال آن موجب افزایش استرس اکسیداتیو و آسیب لیپیدها، پروتئین‌ها، DNA، تخریب سلولی و در نهایت باعث بروز بیماری‌های مختلف و پیری و سالخوردگی می‌شود.
فعالیت ورزشی منظم، یک راهکار برای مبارزه با پیری و بیماری‌های وابسته به آن است، چرا که باعث کاهش استرس اکسیداتیو و جلوگیری از عوارض آن می‌شود.
بر همین اساس و با توجه به نقش استرس اکسیداتیو در فرآیند پیری، پژوهشگران فیزیولوژی ورزشی با انجام یک مطالعه تاثیر تمرین مقاومتی در کاهش شاخص‌های استرس اکسیداتیو (iso-8 PGF2α و ۸OHdG) را در مردان سالمند بررسی کردند. این دو شاخص در این مطالعه، به عنوان شاخص‌های جدیدی برای استرس اکسیداتیو و آسیب DNA معرفی شدند.
برای انجام این پژوهش از بین مردان سالمندی که از طریق فراخوان برای شرکت در این مطالعه اعلام آمادگی کرده بودند، ۳۰ نفر مرد غیرفعال ۶۰ تا ۸۰ ساله انتخاب شده و به صورت تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند. مردان سالمند گروه تجربی به مدت ۱۲ هفته تمرین مقاومتی انجام دادند و افراد گروه کنترل در طی این مدت در هیچ فعالیتی شرکت نکردند.
برنامه تمرینی به مدت ۱۲ هفته و سه جلسه غیرمتوالی در هفته اجرا شد. هر جلسه به سه بخش گرم کردن (۱۰ دقیقه)، مرحله اصلی (۴۰ دقیقه) و سرد کردن (۱۰ دقیقه) تقسیم شد. گرم‌کردن و سردکردن با حرکات کششی و نرمشی در شروع و پایان جلسه تمرینی انجام شد. مرحله اصلی تمرین شامل شش حرکت ورزشی (پرس پا، زیربغل قایقی، پرس سینه، زیربغل لت، جلوپا و پشت بازو) بود که در چهار دور انجام می‌شد. هر حرکت با ۱۵ تکرار، با سرعت کنترل‌شده در یک دوره ۶۰ ثانیه‌ای انجام شد. بعد از انجام هر حرکت ۳۰ ثانیه استراحت تا شروع حرکت بعدی در نظر گرفته می‌شد و در هر جلسه به شدت تمرین‌ها افزوده می‌شد.
برای بررسی شاخص‌های استرس اکسیداتیو، ۴۸ ساعت قبل از شروع پژوهش و ۴۸ ساعت پس از آخرین جلسه تمرینی از تمامی افراد شرکت‌کننده در مطالعه نمونه خون گرفته شد و داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از روش‌های آماری مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی‌ها نشان داد که میانگین مقادیر سرمی 8OHdG (به میزان شش درصد)؛ به‌عنوان شاخصی از آسیب DNA و میانگین مقادیر سرمی iso-8 PGF2α (به میزان ۶.۶ درصد)؛ به‌عنوان شاخصی از استرس اکسیداتیو پس از ۱۲ هفته تمرین مقاومتی در مردان سالمند کاهش معناداری یافت.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: کاهش این عوامل در افراد سالمند شاید نشان از بهتر شدن شرایط استرسی به دنبال سازگاری ایجادشده با تمرین ورزشی باشد. با توجه به این‌که پیری نرمال، نتیجه تعادل بین آسیب و ترمیم است، در این نظریه‌ها، شناخت استرس اکسایشی وابسته به آسیب حاصل از گونه‌های فعال اکسیژن (ROS)، مسیر سیگنالینگ، پاسخ استرس و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، حائز اهمیت هستند.
نتایج به‌دست آمده حاکی از این است که انجام ۱۲ هفته تمرین مقاومتی باعث کاهش مقادیر شاخص‌های استرس اکسیداتیو و آسیب DNA در مردان سالمند می‌شود. به همین دلیل انجام تمرین مقاومتی منظم می‌تواند در پیشگیری از آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، به خصوص در سنین پیری نقش به‌سزایی داشته باشد و به عنوان یک راهکار اصلی برای مقابله با روند پیری در نظر گرفته شود.
محققان پیشنهاد می‌کنند در مطالعات آینده اثر پروتکل‌های مختلف تمرین‌های مقاومتی در تغییرات استرس اکسیداتیو در هر دو جنس زن و مرد مورد بررسی قرار گیرد.
در انجام این تحقیق جواد نوروزی و عباسعلی گائینی؛ پژوهشگران گروه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه تهران به همراه افسانه خسروی و بابک هوشمند مقدم از دانشکده علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه فروردین ماه سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «ارزیابی شاخص های استرس اکسیداتیو و آسیب DNA به دنبال یک دوره بلند مدت تمرین مقاومتی در مردان سالمند کم‌تحرک» درمجله پیاورد سلامت؛ زیر نظر دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده است.