پاسخ جیلان به نامه فیلمسازان موسوم به مستقل: تحریم جشنواره مجازات مردم است

به گزارش مجله خبری نگار، اقدام اخیر کانون فیلمسازان موسوم به «مستقل» در ارسال نامه‌ای سرگشاده به نوری بیلگه جیلان، کارگردان مطرح و صاحب‌نام سینمای ترکیه موجی از واکنش‌های انتقادی را در فضای سینمایی ایران به دنبال داشته است. این کانون در نامه‌ای تند از جیلان خواسته بود برای ریاست هیئت داوران جشنواره جهانی فیلم فجر به تهران نیاید اقدامی که بسیاری از فعالان فرهنگی آن را رفتاری غیرحرفه‌ای سیاسی‌کاری آشکار و تلاش برای ضربه‌زدن به ارتباطات فرهنگی ایران با جهان توصیف می‌کنند.

در متن منتشر شده از سوی این کانون، ادبیاتی به کار رفته است که نه تنها نشانی از نگاه مستقل ندارد بلکه آشکارا هدف را تخطئه جریان رسمی سینمای کشور و بی‌اعتبارسازی رویدادهای فرهنگی معرفی می‌کند. این بیانیه بدون اشاره به کارکردهای فرهنگی جشنواره و نقش ارتباطات بین‌المللی در رشد و انگیزه‌سازی برای هنرمندان جوان سعی دارد حضور یک فیلمساز برجسته بین‌المللی را مختل کند اقدامی که در عمل نه به استقلال نه به سینما و نه به هنرمندان کمکی می‌کند.

منتقدان این رفتار می‌گویند کانون مذکور که در سال‌های اخیر با شعار «استقلال» فعالیت می‌کند عملاً با رویکردی سلبی و گاه سیاسی در پی محدود کردن جریان‌های فرهنگی است رویکردی که نتیجه‌ای جز کاستن از فرصت تعامل هنرمندان ایرانی با جهان ندارد. برخی فعالان سینمایی این اقدام را مشابه تلاش‌هایی می‌دانند که پیش‌تر با هدف تحریم ورزش یا هنر ایران صورت گرفت و در نهایت ناکام ماند.

اما واکنش جیلان برخلاف لحن نامه کانون آرام، حرفه‌ای و عمیق بود. این کارگردان نامدار که تجربه سال‌ها حضور در جشنواره‌های جهانی و آشنایی با سینمای ایران را دارد در پاسخ خود با یادآوری سابقه ۴۰ ساله جشنواره فجر و تجربیات شخصی‌اش از حضور در تهران تأکید کرد که ارتباط با فیلمسازان ایرانی و دانشجویان سینما برای او ارزشمند است. او گفت در کارگاه‌های خود در تهران «جرقه‌ای فوق‌العاده» در میان جوانان دیده که کمتر مشابه آن را در نقاط دیگر جهان تجربه کرده است.

جیلان در بخش مهمی از این پاسخ، تحریم جشنواره را نوعی «مجازات مردم» دانست. او توضیح داد که هرچند تحریم ممکن است در برخی فضاها به‌عنوان نوعی مقاومت تلقی شود اما محروم کردن مردم از دیدن فیلم‌ها و فرصت دیدار با هنرمندا عملاً ضربه زدن به همان جامعه‌ای است که فیلمسازان مدعی دفاع از آن هستند. این جمله جیلان، به‌سرعت تبدیل به نقطه محوری واکنش‌ها شد پاسخی که بسیاری آن را دفاعی اخلاقی و هنرمندانه از سینما و مخاطبان دانستند.

او همچنین یادآوری کرد که تقریباً همه جشنواره‌های بزرگ دنیا تحت حمایت دولت‌ها برگزار می‌شوند و نمی‌توان حضور یا عدم حضور در یک رویداد هنری را صرفاً بهانه‌ای برای برخورد سیاسی دانست. به گفته جیلان، «قربانی کردن هنر برای سیاست» خطایی است که آسیب آن پیش از همه متوجه سینماگران جوان و سینمای ملی خواهد شد.

در نهایت پاسخ این کارگردان برجسته بار دیگر نشان داد که زبان هنر برخلاف سیاست‌زدگی برخی جریان‌ها همچنان بر تعامل احترام و گفت‌وگو استوار است. در مقابل اقدام کانون فیلمسازان موسوم به مستقل ‌با ادبیاتی که بیشتر به بیانیه‌نویسی سیاسی شباهت داشت تا مطالبه صنفی یا فرهنگی‌ به جای دفاع از سینمای ایران تصویری مخدوش از رفتار حرفه‌ای ارائه داد تصویری که بسیاری از فعالان سینمایی آن را «غیرمسئولانه» و «خلاف منافع سینماگران» توصیف کرده‌اند.

پاسخ روشن و اخلاقی نوری بیلگه جیلان اکنون به‌عنوان موضعی آگاهانه در برابر این جنجال مطرح است موضعی که بر اهمیت ارتباطات فرهنگی و نقش جشنواره‌ها در تقویت جریان سینمای ایران تأکید می‌کند و نشان می‌دهد تحریم هنر، هیچ‌گاه راه‌حل مسائل فرهنگی نبوده است.