در اولین آزمایش انسانی، درمان مبتنی بر CRISPR پیشرفت چشمگیری در کاهش کلسترول و تری گلیسیرید نشان داده است

به گزارش مجله خبری نگار، این نتایج از اولین آزمایش بالینی انسانی یک درمان مبتنی بر فناوری ویرایش ژن CRISPR-Cas۹، ابزاری انقلابی که برای اصلاح دقیق DNA در سلول‌های انسانی استفاده می‌شود، حاصل شده است.

این درمان آزمایشی جدید که CTX۳۱۰ نام دارد، از طریق یک تزریق داخل وریدی انجام می‌شود. این درمان از مولکول‌های ریز مبتنی بر چربی برای رساندن فناوری CRISPR به کبد استفاده می‌کند، جایی که ژن خاصی به نام ANGPTL۳ را غیرفعال می‌کند. ANGPTL۳ مسئول تولید پروتئینی است که بر سطح چربی خون تأثیر می‌گذارد.

وقتی این ژن غیرفعال می‌شود، سطح کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید که با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی مرتبط هستند، کاهش می‌یابد.

جالب اینجاست که برخی افراد با جهش‌های طبیعی متولد می‌شوند که این ژن را غیرفعال می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد بدون هیچ مشکلی در سلامتی، با سطح چربی پایین زندگی کنند. این امر محققان را بر آن داشته است تا با استفاده از فناوری CRISPR به دنبال تقلید درمانی از این اثر باشند.

نتایج کارآزمایی بالینی

این کارآزمایی شامل ۱۵ بیمار بزرگسال از استرالیا، نیوزیلند و بریتانیا، با سن ۱۸ تا ۷۵ سال بود که با وجود دریافت مؤثرترین درمان‌های ممکن، از سطح بالای چربی خون رنج می‌بردند.

این کارآزمایی در ۶ مرکز پزشکی بین ژوئن ۲۰۲۴ و آگوست ۲۰۲۵، تحت نظارت محققان موسسه قلب ویکتوریا در دانشگاه موناش استرالیا انجام شد.

شرکت‌کنندگان پس از درمان اولیه با دارو‌های ضدآلرژی و ضدالتهاب برای جلوگیری از هرگونه واکنش ایمنی، یک دوز واحد CTX۳۱۰ داخل وریدی از ۰.۱ تا ۰.۸ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دریافت کردند.

نتایج نشان داد که سطح کلسترول بد و تری گلیسیرید تنها در عرض دو هفته پس از تزریق به طور قابل توجهی کاهش یافت و این کاهش حداقل به مدت ۶۰ روز ادامه داشت.

در بالاترین دوز، میزان کاهش به طور متوسط ​​​​تقریباً به ۶۰ ٪ رسید، نتیجه‌ای که از انتظارات اولیه که بین ۳۰ ٪ تا ۴۰ ٪ بود، فراتر رفت.

دکتر لوک جی. لاوین، متخصص قلب و عروق پیشگیرانه در کلینیک کلیولند و محقق اصلی این مطالعه، گفت: «این یک دستاورد بی‌سابقه است - یک درمان یک‌باره که همزمان به کاهش دو برابری کلسترول و تری‌گلیسیرید منجر می‌شود. اگر اثربخشی آن در مطالعات بزرگ‌تر تأیید شود، می‌تواند آینده درمان مادام‌العمر اختلالات چربی را تغییر دهد.»

ایمنی و عوارض جانبی

محققان گزارش دادند که این درمان نسبتاً بی‌خطر بوده و هیچ عارضه جدی نداشته است. سه شرکت‌کننده در طول تزریق، علائم خفیف و موقتی مانند کمردرد و حالت تهوع را تجربه کردند، اما این علائم با مراقبت‌های حمایتی به سرعت برطرف شدند. پزشکان همچنین در یک بیمار افزایش موقت آنزیم‌های کبدی را مشاهده کردند، اما این افزایش در عرض چند روز و بدون هیچ مداخله دیگری به حالت عادی بازگشت.

تاکنون هیچ عارضه جانبی طولانی‌مدتی مشاهده نشده است، اما محققان توضیح دادند که پیگیری به مدت ۱۵ سال ادامه خواهد یافت، مطابق با دستورالعمل‌های سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای اطمینان از ایمنی ژن‌درمانی‌های دائمی.

اهمیت نتایج

این درمان اولین مداخله ژنی است که به کاهش قابل توجه و همزمان در دو نوع چربی مرتبط با بیماری قلبی منجر می‌شود و به بیمارانی که به دارو‌های مرسوم مانند استاتین‌ها پاسخ خوبی نمی‌دهند، امید می‌بخشد.

دکتر استیون‌ای. نیسن، از موسسه قلب کلینیک کلیولند و یکی از شرکت‌کنندگان در این مطالعه، با اشاره به اینکه بزرگترین چالش در درمان کلسترول، پایبندی ضعیف بیماران به مصرف طولانی مدت دارو‌ها است، افزود: «امکان استفاده از یک درمان یک‌باره که سال‌ها ادامه دارد، جهش بزرگی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی است.»

محققان قصد دارند مرحله دوم آزمایش‌های بالینی را در اواخر سال ۲۰۲۵ یا اوایل سال ۲۰۲۶ آغاز کنند که شامل تعداد بیشتری از بیماران و گروه‌های سنی و جنسیتی متنوع است و هدف آن تأیید اثربخشی و ایمنی طولانی‌مدت این درمان است.

نتایج این مطالعه در جریان جلسات علمی ۲۰۲۵ انجمن قلب آمریکا که بین ۷ تا ۱۰ نوامبر در نیواورلئان، ایالات متحده برگزار شد، اعلام شد و مقاله تحقیقاتی آن همزمان در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شد.

منبع: مدیکال اکسپرس