ناآشنایی مردم با مشوق‌های جمعیتی و کم‌کاری دستگاه‌های اجرایی؛ زخم کاری بر قلب قانون جوانی جمعیت

به گزارش مجله خبری نگار، همواره بر این نکته تاکید می‌شود که جمعیت جوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشور‌ها بوده و سرمایه انسانی از مولفه‌های اساسی توسعه یافتگی و پویایی اقتصاد همه کشور‌ها می‌باشد.

بر این اساس در سال ۱۳۹۳ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد و در سال ۱۴٠٠ با ابلاغ قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» بر این مهم تاکید شد.

قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» شامل ۷۳ ماده، ۸۱ تبصره و ۲۳۶ تکلیف قانونی است که ۴۳ ماده قانونی آن به عبارتی ۶٠ درصد آن از تکالیف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شمار می‎آید.

در این قانون مشوق‌های بسیاری در حیطه‌های مختلف برای تسهیل در امر فرزندآوری و همچنین ترغیب خانواده‌ها برای افزایش تعداد فرزندان آورده شده، اما اینکه چقدر از این مواد قانونی در عمل توسط دستگاه‌های مربوطه اجرایی می‌شود و مخاطبان این قوانین تا چه میزان با مشوق‌های تعیین شده آشنایی دارند موضوعی دیگر است.

به گفته فاطمه محمدبیگی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، اقدامات خوبی توسط دولت سیزدهم در حوزه جمعیت انجام شده از جمله اهدای زمین‌های رایگان، اهدای خودرو به مادران و اجرای حدود ۵۰ درصد تکالیف بانکی در ارائه تسهیلات، هرچند بیش از نیمی از ظرفیت قانون معطل مانده و اجرایی نشده، اما شاهد نسبی تغییر ذائقه جمعیتی مردم هستیم.

به گزارش مجله خبری نگار، طبیعتا برکسی پوشیده نیست که زحمات زیادی برای تصویب این قانون صورت گرفته، اما بنا بر گفته بانوان دارای سه فرزند و بیشتر متاسفانه به دلیل ضعف در نظارت‌ها بسیاری از موارد قانونی در عمل یا به مرحله اجرا نرسیده و یا به کندی پیش می‌رود.

عدم پذیرش عموم جامعه از حضور مادر با فرزندش در جلسات رسمی

زهرا نجاری مادر ۴ فرزند در تشریح مشکلات و دغدغه‌های این قشر از جامعه بیان کرد: بانوان دارای چند فرزند معمولا با یک سری از مشکلات و موانع در سطح جامعه مواجه هستند که یکی از آن، عدم پذیرش عموم جامعه از حضور یک مادر با فرزندش در جلسات رسمی یا غیررسمی است. شرایط به گونه‌ای است که شرکت یک مادر همراه با فرزندش در یک جلسه، معمولا موجب شگفتی سایرین می‌شود و همین نوع نگاه در بسیاری از موارد برای مادران آزاردهنده است.

وی حضور مادران در اجتماع و انجام فعالیت‌های اجتماعی را یکی از حقوق طبیعی مادران عنوان کرد و افزود: مادران هم حق دارند فعالیت اجتماعی داشته باشند و به ناچار گاهی باید با فرزندان خود در اجتماعات حاضر شوند، اما جامعه ما دوستدار مادر و کودک نیست و این فرهنگ هنوز در میان آحاد جامعه تبیین و نهادینه نشده است.

نجاری اظهار کرد: قانون جوانی جمعیت انصافا در بحث فرزندآوری و ارائه مشوق‌ها قانون بسیار خوبی است البته معایبی هم دارد که در قیاس با محاسن آن کم است. ارائه مشوق‌های جمعیتی همچون اهدای زمین‌های رایگان موجب شد تا بسیاری از خانواده‌ها به سمت فرزندآوری سوق پیدا کنند.

وی به ضعف‌های موجود در حوزه نظارت بر اجرای قوانین اشاره کرد و گفت: معایب قانون جوانی جمعیت در بخش اجرای مواد قانونی است و مسوولان و متولیان امر نتوانستند به درستی این قانون را عملیاتی کنند. به عنوان یکی از مادران فعال اجتماعی می‌گویم که متاسفانه از مسوولان استانی در راستای اجرای قانون جوانی جمعیت و حمایت از مادران و کودکان چیزی نمی‌بینم.

این فعال اجتماعی عنوان کرد: متاسفانه قرارگاه جوانی جمعیت استان قزوین چند وقتی است که گویا تعطیل شده و چرایی این موضوع برای من دارای ابهام است و اینکه چرا در هفته‌ای که با عنوان هفته جمعیت نام گرفته، شاهد انجام اقدامی موثر در این حوزه نیستم.

ضرورت فرهنگسازی در زمینه نگاه درست به مادر و کودک در جلسات و محافل

این بانوی قزوینی تصریح کرد: تقدیر در قالب اهدای کارت هدیه یا هر چیز دیگر اقدام خوبی است، اما مهمتر از آن فرهنگسازی در زمینه نگاه درست به مادر و کودک و پذیرش آنان از سوی دیگران است تا مادران هم بتوانند با خیالی راحت به فعالیت اجتماعی بپردازند.

وی تاکید کرد: ارج نهادن به جایگاه مادران از نظر من وقتی محقق می‌شود که معابر عمومی سطح شهر برای رفت و آمد مادران با کالسکه کودک مناسب باشد و پله برقی موجود در سطح شهر خاموش نباشد و اتوبوس‌های سطح شهر برای انتقال کالسکه بچه به داخل مناسب سازی شده باشد، اما این در حالی است که هیچ یک از موارد یاد شده در سطح شهر مشهود نیست.

نجاری در ادامه به موضوع سقط جنین به عنوان یکی از مشکلات اساسی در زمینه جلوگیری از ازدیاد جمعیت کشور اشاره کرده و بیان داشت: اگر سیاستگذاری، مطالبه و اراده جمعی جدی در زمینه جلوگیری از سقط جنین صورت بگیرد اصلا نیازی به تولد بیشتر فرزند نخواهیم داشت.

وی ادامه داد: طبق قانون ۵۲ قانون جوانی جمعیت، عقیم سازی دائمی بانوان مگر در موارد خاصی که در این قانون ذکر شده، ممنوع است لذا باید نظارت‌ها در این زمینه به شکل جدی و اساسی انجام شود.

این بانوی قزوینی یادآور شد: البته این اراده جمعی در خصوص فرزندآوری فقط متوجه مسوولان نیست بلکه هرکس از افراد جامعه باید به نقش خود در بحث جوانی جمعیت مجدانه عمل کند و تبیین نقش و تکالیف هر یک از مردم از سوپرمارکت محله گرفته تا نانوایی و عطاری و ... باید در دستور کار قرار بگیرد و در این بخش اصحاب رسانه بهتر می‌توانند نقش آفرینی کنند. مبلغین و ائمه جماعات هم در این حوزه نقش مهمی دارند.

داشتن نگاهی دغدغه‌مندانه در تهیه فیلم‌ها و سریال‌ها با موضوع جوانی جمعیت

این فعال اجتماعی در امور بانوان با بیان برخی تناقضات عملی در جامعه در بحث فرزندآوری عنوان کرد: تصاویر و محتوای کتب درسی، خانواده‌های دارای یک فرزند نهایت دو فرزند را نشان می‌دهد و این امر در تبلیغات تلویزیونی و فضای شهری هم مصداق دارد. باید در تهیه فیلم‌ها و سریال‌ها دغدغه‌مندانه و دلسوزانه بدین موضوع پرداخته شود.

وی خاطرنشان کرد: براساس قانون جوانی جمعیت، شهرداری‌ها باید در بحث صدور جواز ساخت و ساز، پروانه ساخت و موارد مربوط به انشعابات و از این قبیل تخفیفاتی برای خانواده‌های دارای سه فرزند به بالا ارائه دهند؛ اما کارمندان شهرداری نسبت به اجرای این قوانین اصلا توجیه نیستند و در پاسخ به مطالبه افراد عنوان می‌کنند که این موضوع به ما ابلاغ نشده است.

 ضمن اینکه شهرداری‌ها باید در بحث زیباسازی شهری با نظارت سازمان تبلیغات، تقریبا یک سوم از تبلیغات محیط شهری را به قانون جوانی جمعیت و فرزندپروری اختصاص دهند.

نجاری تاکید کرد: همه دستگاه‌های ذیربط در بحث قانونی جوانی جمعیت باید موارد مربوطه را به کارکنان خود ابلاغ کرده و پیگیر اجرای آن باشند.

فرزندآوری به فرهنگ غالب جامعه تبدیل نشده است

محدثه چیتگر مادر ۳ فرزند یکی دیگر از بانوان فعال در حوزه جوانی جمعیت گفت: سالهاست که در مورد شهر دوستدار مادر و کودک سخن گفته می‌شود و یکی از مصادیق آن مناسب سازی سطح شهر برای رفاه حال مادران جهت رفت و آمد با کالسکه بچه است.

وی افزود: به عقیده من مباحث یاد شده سخت افزار موضوع بحث ماست و دلیل محقق نشدن آن، عملی نشدن مباحث نرم افزاری آن است. هنوز این موضوع به شکل دستوری و قانونی بوده، اما به یک فرهنگ غالب تبدیل نشده از این رو نمی‌توان انتظار انجام اقدامی اثربخش در این حوزه بود.

به گفته این بانوی قزوینی، روح شهر ما دوستدار مادر و کودک نیست از جلسات رسمی ادارات و ارگان‌ها گرفته تا معابر خیابانی، البته به صورت موردی پیش آمده کارمند اداره‌ای با دیدن من به همراه فرزندم کمک کرده تا کارم زودتر راه بیفتد به طور مثال چندی پیش برای انجام کار اداری بالاجبار همراه دو فرزندم به اداره مراجعه کردم و فرد متصدی امور همراه با دیگر همکارانش با مشاهده شرایط من و داشتن بچه در بغل، با تماس‌های صورت گرفته تلاش کرد تا کار من سریعتر انجام شود.

فرهنگ حاکم در جامعه بر پایه فرزندکمتر زندگی بهتر است

چیتگر اضهار کرد: هنوز فرهنگ و روح رایج حاکم در جامعه بر پایه فرزندکمتر زندگی بهتر است لذا اقدامات اثربخشی در جهت ارج نهادن به مقام مادران دارای چندین فرزند که به یک فرهنگ رایج تبدیل شده باشد در شرایط کنونی نمی‌بینیم.

وی با اشاره به اینکه رفتار نامناسب با مادر و فرزند ربطی به فضای مذهبی یا غیرمذهبی ندارد؛ افزود: در گفتگویی که با سه مادر داشتم از آنان سوال کردم بیشترین جایی که با برخورد نامناسب اطرافیان مواجه شدند کجا بوده که هر سه، مسجد را عنوان کردند. این موضوع خیلی برای فضای فرهنگی جامعه ما ناامیدکننده است.

این فعال اجتماعی بیان کرد: اکثر مساجد ما پذیرای مادر و کودک نیستند و از سروصدای بچه‌ها شکایت می‌کنند و می‌گویند که تمرکز ما هنگام خواندن نماز به هم می‌ریزد در حالیکه همین‌ها جزو کسانی هستند که از وضعیت بدِ حجاب و پوشش جوانان و فاصله آنان با امور مذهبی در سطح جامعه شکوه دارند حال آنکه نهادینه شدن و علاقه به امور دینی در فرزندان از همان دوران کودکی شکل می‌گیرد. 

وی عنوان کرد: از کودکی که در مسجد و محافل مذهبی بزرگ نشده، نمی‌توان انتظار داشت وقتی ۱۸ ساله شد به مسجد بیاید. ائمه جماعات می‌توانند در این قضیه موثر باشند و با نمازگزاران در مورد شیوه صحیح برخورد با مادر و فرزند صحبت کنند همچنین هیئت امنای مساجد فضای مناسبی را برای حضور کودکان فراهم کنند.

چیتگر خاطرنشان کرد: جمعیت صرفا یک موضوع مادرانه یا زنانه نیست بلکه کاملا بحثی انسانی و پدرانه است، اما عموما این طرف قصه نادیده گرفته شده و بیشتر به سمت مادران و زنان فشار وارد می‌شود لذا مادران به فرزندآوری بیشتر تشویق نمی‌شوند.

نگرانی مادران شاغل از بیکاری پس از فرزندآوری

خانم قورچه بیگی مادر سه فرزند دیگر بانویی است که با وی در مورد مشکلات مادران دارای چند فرزند صحبت کردیم. وی در این باره عنوان کرد: در ادارات ما توجهی به وجود مهد کودک برای مادران صاحب فرزند نمی‌شود که این موضوع باید رصد و پیگیری شود تا مادران شاغل دغدغه خاطری در این زمینه نداشته باشند ضمن اینکه هزینه‌های مهدکودک هم باید در قوانین و بودجه فرهنگی ادارات دیده شود.

وی افزود: از سویی دیگر مادر شاغلی که به شکل قراردادی مشغول فعالیت است چنانچه به دلیل فرزندآوری ۹ ماه به مرخصی برود نمی‌داند که سرنوشت کاری او پس از اتمام دوران مرخصی چه خواهد بود. آیا همچنان کار قبلی خود را خواهد داشت یا خیر؟

این بانوی فعال اجتماعی اذعان کرد: نگاه مدیران ما باید در این زمینه از حالت گزارش کاری خارج شده و به اقدامات اثربخش و مجاهدانه متمرکز شود. باید به حوزه جمعیت هم از نگاه دینی و هم از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به عنوان یک موضوع استراتژیک توجه شد.

مجتبوی دیگر مادر قزوینی با داشتن سه فرزند گفت: با وجود تبلیغاتی که در بحث فرزندآوری می‌شود، اما در بعضی مراکز بهداشت رفتار مناسبی با بانوان دارای چند فرزند نمی‌شود و برای من واقعا جای سوال است که چرا فرهنگ فرزند کمتر زندگی بهتر به راحتی در بین عموم مردم جا افتاد.

وی با تاکید براینکه اهمیت موضوع افزایش جمعیت باید با گفتمان سازی به فرهنگ غالب جامعه تبدیل شود؛ عنوان کرد: در قانون جوانی جمعیت یکی از مشوق ها، اعطای زمین به والدین دارای سه فرزند و بیشتر است، اما در زمینه اجرای این قانون اقدام عملی جدی و سریعی صورت نمی‌گیرد.