پاسخ زارع‌پور به یک سوال کلیدی؛ چرا در مدیریت شبکه‌های اجتماعی خارجی موفق نبوده‌ایم؟

به گزارش مجله خبری نگار، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به تبیین وضعیت ایران در حوزه حکمرانی سایبری پرداخته و از عواملی که مانع توفیقات ایران در حوزه‌های مختلف شده، صحبت کرده است. اینکه چرا ایران در حوزه ارتباطی توانسته توفیقاتی به دست آورد خصوصا در پرونده اینترنت ماهواره‌ای و پذیرفتن قوانین سرزمینی ایران توسط استارلینک، اما در حوزه حکمرانی سایبری و سکو‌های خارجی نمی‌تواند با یک دیپلماسی بین المللی آن‌ها را پای کار بیاورد.

چرا در پرونده استارلینک موفق بودیم، اما در ماجرای تلگرام و واتساپ توفیق بین‌المللی به دست نیامد؟

زارع‌پور: اینکه در حوزه‌ی ارتباطات توانستیم توفیقاتی به دست بیاریم، ولی در حوزه‌ی سکو‌ها و فضای مجازی خیلی موفق نبودیم دلایل مختلف دارد که مهمترین آن وجود یک نظام تنظیم‌گری مشخص تحت عنوان اتحادیه بین المللی مخابرات است.

ذیل سازمان تنظیم در اتحادیه بین المللی مخابرات، کارگروه‌های تخصصی همچون RRB وجود دارد که هیات تنظیم مقررات جهانی بوده و مصوبات آن برای کشور‌ها به نوعی لازم‌الاجرا است، این مصوبات مسیر‌ها را مشخص می‌کند و از جنس محسوسات است، این هیات مصوبات خوبی در حوزه RRB و ITU دارد که نمونه آن پرونده ایران درخصوص فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک است.

همکاران من در بخش‌های مختلف وزارت ارتباطات برای پیروزی در پرونده اینترنت ماهواره‌ای کار بسیار فشرده‌ای را انجام دادند و واقعا کار بسیار بزرگی بود که شاید در تاریخ پیگیری حقوقی بین‌المللی کشور چنین پیگیری و توفیقی کم سابقه باشد که به دست آمد تا جایی که در جلسه‌ی آخر این هیات در نیمه اسفند ماه استارلینک در ۹۵RRB ادعا‌هایی را مطرح کرده بود و پاسخ‌های ایران مجددا به نفع جمهوری اسلامی ایران رای صادر و استارلینک مکلف شد که قواعد سرزمینی ما را برای ارائه سرویس بپذیرد.

وقتی چنین ظرفیتی برای پیروزی در پرونده‌های بین‌المللی وجود دارد چرا در حوزه سکو‌ها موفق نبوده‌ایم؟

زارع‌پور: در حوزه‌ی سکو‌ها چنین نهاد رگولاتوری به شکل مشخص در دنیا وجود ندارد و بیشتر همکاری‌ها توافقی است.

امروزه کشور‌ها بر اساس سیاست‌های خود تلاش می‌کنند تمام نیازمندی‌های کشورشان را از طریق سکو‌های داخلی تامین کنند مثل کشور چین، البته شاهدیم که بسیاری از کشور‌های دیگر نیز تلاش می‌کنند این مسیر را دنبال کنند در همین راستا هم به دنبال قانون‌گذاری هستند به طوری که شاهیدم اتحادیه اروپا قوانین بسیار بسیار سختگیرانه‌ای برای فعالیت سکو‌های خارجی وضع‌کرده است.

مهمترین قوانین وضع شده در اتحادیه را در ابتدای سال میلادی شاهد بودیم، دو قانون جدید DSA و DMA (قانون بازار دیجیتال و قانون خدمات دیجیتال) که در آن قواعد بسیار سخت گیرانه‌ای برای فعالیت سکو‌هایی با ۴۰ میلیون کاربر در اروپا داشته و یا صد هزار کسب و کار را در بر گیرند گذاشته و اجرای آن از اول ژانویه اجباری شده است.

یا در نمونه‌ای دیگر به مقدمات ممنوعیت فعالیت تیک‌تاک در آمریکا اشاره کرد که توسط مجلس نمایندگان فراهم شد. چرا این اتفاق افتاد؟ زیرا دنیا برای مرز‌های فضای مجازی خود بسیار اهمیت قائل است، حتی کشور‌هایی که دم از آزادی بیان می‌زنند هم میدانند که این حوزه حوزه‌ای است که اگر برای آن سیاست‌گذاری وجود نداشته باشه می‌تواند کشور را تا مرز نابودی پیش ببرد.

امروز دنیا، دنیای نفت نیست، دنیای داده است و داده و دیتا در دنیای جدید مثل نفت قدیم ارزشمند است به همین دلیل کشور‌ها به سمتی پیش می‌روند که این سرمایه‌ی عظیم را داخل کشور خود حفظ کنند یا با تنظیم‌گری خود به سکو‌های خارجی مجوز فعالیت دهند.

این موضوع بسیار پیچیده و مهم بوده و لازم است در کشور ما هم یک تصمیم‌گیری شفاف و صریح گرفته شود که بالاخره ما به کدام سمت پیش خواهیم رفت.

سیاست وزارت ارتباطات برای حفظ داده‌ها در کشور چیست؟ استفاده از سکو‌های داخلی چه مزیتی دارد؟

زارع‌پور: من به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سیاستم از روز اول این بود که در چارچوب سیاست‌های نظام کاری کنم تا سکو‌های داخلی به قدری قوی شوند که با وجود نمونه‌های خارجی مردم سکو‌های داخلی را انتخاب کنند.

البته این موضوع فقط مربوط به سیاست‌ها ایران نیست، یک نمونه بسیار خوب آن کشور کره جنوبی است، بخش زیادی از مردم این کشور از شبکه‌ی اجتماعی و پیام رسان محبوب کاکائوتا استفاده می‌کنند که کاملا بومی است یا به جای استفاده از گوگل از نیور «Naver» استفاده می‌کنند که موتور جستجو بومی این کشور است و در برخی از موارد بسیار بهتر از گوگل هم کار می‌کند، زیرا زبان کره جنوبی یک زبان ویژه است، این را در مورد کشور مثل کره می‌گوییم که جزو پنج شش کشور برتر در حوزه‌ی ارتباطات و فناوری اطلاعات است و در این مسیر قدم برداشته است.

بنده به عنوان وزیر ارتباطات نگاه و تلاشم این بوده که چنین اتفاقی در کشور ما هم بیوفتد و در دولت سیزدهم با جدیت به دنبال آن هستیم.

با توجه به حمایت شما از سکو‌های داخلی، نظرتان درباره مصوبه اخیر شورایعالی فضای مجازی برای فعالیت سکو‌های خارجی در کشور چیست؟

زارع‌پور: در خصوص فعالیت سکو‌ها در کشور شورایعالی و مرکز ملی فضای مجازی باید تصمیم بگیرند و وزارت ارتباطات در این حوزه سیاست گذار و تصمیم‌گیر نیست، سیاست‌گذار شورایعالی فضای مجازی و نهاد‌هایی هستند که در این حوزه تصمیم می‌گیرند، اما بنده به عنوان وزیر وظیفه‌ام این است‌که ابزار ارتباطی را برای مردم فراهم کنم.

اتفاق بزرگی که در این مدت خصوصا طی یک سال اخیر افتاد این بود که پیام‌رسان‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی بومی تقویت شوند، این اتفاق هم رخ داد تا جایی که برخی از این سکو‌ها تا ده برابر افزایش ترافیک و کاربر فعال ماهانه داشته‌اند و مردم در حال استفاده از آن هستند؛ ما در وزارت ارتباطات موظفیم زیرساخت‌های لازم برای استفاده مردم از سکو‌ها را فراهم کنیم تا سکو‌ها بتوانند خدمات رسانی بهتری به مردم داشته باشند، روز به روز خدمات جدیدی ارائه کرده و کیفیت کارشان افزایش پیدا کند، اتفاق بزرگی که در گذشته آن را تجربه نکرده بودیم.

در دنیا مرسوم است که اگر سکویی قوانین سرزمینی را نپذیرد فیلتر خواهد شد، چرا پذیرش مردم در سایر کشور‌ها راحت‌تر است؟

زارع‌پور: باید بپذیریم که ما در اقناع افکار عمومی در تبیین لزوم فیلتر برخی سکو‌ها در راستای صیانت از اطلاعات و داده‌های مردم خوب عمل نکرده‌ایم، در حالی که کشور‌های دیگر کار رسانه‌ای جدی و دقیقی را انجام می‌دهند. به عنوان نمونه در ماجرای تیک‌تاک ما شاهدیم که از یک سال قبل کار رسانه‌ای آن آغاز شده بود؛ سال گذشته جلسه پنج ساعت و نیمه‌ی استماع و دادگاه گونه‌ای برای تیک تاک برگزار شد، ده‌ها نفر از نمایندگان مجلس صحبت کردند و پاسخ‌های مدیران تیک‌تاک شنیده شد؛ متعاقب آن جلسات بسیاری برگزار شد تا افکارعمومی این تصمیم را بپذیرد و از سوی دیگر به تیک‌تاک تکلیف می‌شود که یا ممنوعت فعالیت در خاک آمریکا داشته باشد یا تمام سهام خود را بفروشد.

اما شما توجه کنید این اتفاق برای برنامه‌ای مثل تیک تاک رخ می‌دهد که در تمام سرور‌های خود را خاک آمریکا منتقل و هیات مدیره آمریکایی انتخاب کرده است، همچنین یک شرکت آمریکایی مامور نظارت بر الگوریتم‌هایی است که در تیک‌تاک کار می‌شود.

دنیای امروز با همین جدیت از مرز‌های فضای مجازی که به اعتقاد من بسیار مهمتر از مرز‌های فیزیکی شده است، اهمیت قائل بوده و از آن مراقبت می‌کند؛ در کشور ما هم مرکز ملی فضای مجازی به عنوان مغز متفکر شورایعالی فضای مجازی مسئول سیاست‌گذاری در حوزه‌ی فضای مجازی کشور است و در این حوزه اقداماتی را انجام داده است.

البته من به عنوان وزیر ارتباطات فعلا در چارچوب سیاست‌های مصوب وظیفه دارم نهایت تلاشم را کنم تا کیفیت سکو‌های داخلی افزایش پیدا کند تا نیاز مردم برطرف شود و فکر میکنم الحمدالله در این حوزه تا حدود زیادی موفق بودیم و انشاالله این مسیر هم ادامه پیدا خواهدکرد.