مرد بزرگی که گمنام از میان ما رفت

به گزارش مجله خبری نگار،این انسان‌شناس و نویسنده در پی درگذشت مهدی ثریا، انسان‌شناس و مترجم در یادداشتی با عنوان «ثریا به ثریا رفت؛ به یاد استاد سیدمهدی ثریا» نوشته است: «۲۱ آذر (۱۴۰۲) استاد سیدمهدی ثریا، انسان‌شناس، معلم و مترجم برجسته ایران از میان رفت.

در میان عامه اهل فکر به خاطر ترجمه‌هایش در حوزه روان‌کاوی و روان‌درمانگری سرشناس بود. کتاب «انسان در جستجوی خویش» اثر رولو می‌از ترجمه‌های پرتیراژ و پرخواننده اوست.

ثریا به انسان‌شناسی روان‌شناختی علاقه و تسلط داشت. در این زمینه هم سال‌های طولانی در دانشگاه تهران تدریس کرد. تالیفاتی هم داشت. از جمله «شخصیت در فرهنگ» که اثری خواندنی و ماندگار است.

آشنایی‌ام با استاد از سال ۱۳۷۳ زمانی که مدیر کل مرکز پژوهش‌های بنیادی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات کنونی) بودم آشنا شدم. آن زمان استاد کتاب «جوامع سنتی و تغییرات فنی» اثر جورج فاستر انسان‌شناس کلاسیک آمریکایی استاد دانشگاه برکلی را برای مرکز پژوهش‌های بنیادی ترجمه کرد و بعد‌ها آن کتاب چاپ شد.

سال ۱۳۷۷ که قصد تحصیل دکتری در خارج را داشتم صمیمانه مرا حمایت و تشویق کرد و از دانشگاه برکلی برایم پذیرش گرفت. اما آن زمان اجازه تحصیل در آمریکا را به ما نمی‌دادند و من عاقبت سر از دانشگاه لندن در آوردم.

استاد آن سال‌ها مشغول نوشتن مقالاتی در زمینه کاربرد مردم‌شناسی برای جامعه ایران بود. در اولین دیدارمان مقاله «مشکل بهداشتی و آموزش بهداشت» را که تازگی در مجله نامه علوم اجتماعی چاپ کرده بود با خودش آورده بود و با شوق شگفتی مرا تشویق می‌کرد که توجه‌ام را بر کاربرد‌های مردم‌شناسی در ایران متمرکز کنم.
همین باعث شد در همان سال‌ها با مشارکت پژوهشکده مردم‌شناسی و همکاری استاد فقید اصغر عسگری خانقاه همایش کاربرد‌های مردم‌شناسی در ایران را برگزار کنیم و نتایج این همایش هم در شماره ویژه‌ای از مجله «نامه علوم اجتماعی» چاپ شد.
استاد ثریا در ۱۳۷۷ مقاله «مردم‌شناسی کاربردی و کاربرد مردم‌شناسی» را نوشت و چاپ کرد. این مقاله همچنان از ارزشمندترین مقالات در این زمینه است.

به خاطر رهیافت علمی‌اش که عمیقا به جایگاه و اهمیت شخصیت و عاملیت در فرهنگ توجه داشت، همواره می‌کوشید راهی برای بهبود تربیت و آموزش پیدا کند. بر این باور بود که فرهنگ نقش تعیین‌کننده‌ای در تکوین شخصیت افراد دارد. نظریه «فرهنگ فقر» اسکار لوییس را او به زبان فارسی در ۱۳۵۳ ترجمه و معرفی کرد. آن زمان هنوز شاهکار کلاسیک «فرزندان سانچز» لوییس به فارسی برگردان نشده بود.

استاد ثریا تمام عمر در ایران ماند و عاشقانه و غمخوارانه برای مردم و فرهنگ ایران نوشت، ترجمه کرد، معلمی نمود و کوشید.
ثریا به رغم خدمات ماندگارش، گمنام زیست و گمنام از میان ما رفت. اما آن‌ها که او از نزدیک می‌شناختند و شاگرد و همکلامش بودند گواهی می‌دهند که بزرگی استاد ثریا شخصیت بزرگوار و فرهیخته و مهربان و دلسوزش بود.
از جمله نوادری بود که آنچه را می‌نوشت و می‌اندیشید در منش و متن وجودش جلوه‌گر می‌ساخت. استاد ثریا از نسل انسان‌شناسان بزرگ و فرهیخته ایران، چون نادر افشار نادری، محمود روح‌الاامینی و علی بلوکباشی بود. این نسل، تشخص داشتند و در فرهیختگی و ایراندوستی و دانشوری ممتاز و کم‌مانند بودند.

یاد و نامش جاودان و روحش شاد.»