بررسی میزان مواجهه کارگران نانوایی‌ها با گرد و غبار آرد

به گزارش مجله خبری نگار،دیدگاه بهداشت شغلی، سیستم تنفسی مهم‌ترین ارگان بدن انسان است که به طور مستقیم تحت تأثیر عوارض، اختلالات و پیامد‌های نامطلوب بهداشتی ذرات معلق قرار دارد. روزانه میلیون‌ها کارگر در محیط‌های پرگردوغبار صنایع کوچک و بزرگ مانند صنایع سیمان، ساختمان، معدن، کاشی و سرامیک و صنایع غذایی مشغول به کار هستند.

از عوامل مهم و تأثیرگذار بر سلامت و کارایی این افراد، وجود غلظت زیاد و بیش از حد مجاز گردوغبار در هوای تنفسی است. کنفرانس دولتی متخصصان بهداشت صنعتی آمریکا (ACGIH) آرد را به عنوان یک گردوغبار آلی پیچیده تعریف کرده که متشکل از گندم، چاودار، ارزن، جو دوسر، غلات ذرت یا ترکیبی از آن‌ها است.

بنا بر نظرات متخصصان، استنشاق گردوغبار آرد در کارگران نانوایی و شیرینی پزی ممکن است منجر به واکنش آلرژیک و اختلالات تنفسی مزمن از قبیل کاهش ظرفیت‌های ریوی، حساسیت و آسم شود. مواجهه با گردوغبار آرد در طیف وسیعی از صنایع غذایی از جمله کارخانه‌های غلات، آرد و نانوایی‌ها رخ می‌دهد. روش پخت نان در نانوایی‌ها متفاوت است.

در نانوایی‌های مدرن مانند نان لواش ماشینی، کارگران، دخالت حداقلی در مراحل پخت نان دارند، در حالی که در نانوایی‌های سنتی مانند سنگگ، بربری و نان لواش سنتی، کارگران در تمامی مراحل کار نقش دارند. این موضوع میزان مواجهه با گردوغبار آرد و مواد حساسیت زا یا اصطلاحا آلرژن‌های موجود را در آن‌ها افزایش می‌دهد.

در رابطه با این موضوع، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و دانشگاه علوم پزشکی کردستان تحقیقی را به انجام رسانده اند که در آن، مواجهه تنفسی کارگران نانوایی‌های مختلف با گردوغبار آرد مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مطالعه سه نوع نانوایی مختلف شامل لواش، بربری و سنگگ با دو شیوه پخت سنتی و ماشینی در شهر ارومیه مطالعه شدند. برای این کار، هوای تنفسی ۱۶۰ کارگر نانوایی طبق روش‌های استاندارد علمی جمع‌آوری شده و مقدار گردوغبار آرد در آن نیز با روش موسوم به گراویمتری تعیین شد. سپس داده‌های به دست آمده با روش‌های آماری تجزیه و تحلیل گردیدند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد: کارگران نانوایی‌های مختلف شهر ارومیه و احتمالا سایر نقاط کشور با غلظت‌های بیشتر از حد مجاز شغلی گردوغبار آرد مواجهه دارند.

در این خصوص، محمد حاج‌آقازاده، محقق گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و چهار عضو دیگر تیم پژوهشی اجراکننده این تحقیق می‌گویند: مواجهه با گردوغبار آرد در نانوایان مختلف شهر ارومیه بیش از حد مجاز مواجهه شغلی یعنی ۰.۵ میلی گرم بر متر مکعب است. در این میان، نانوایان لواش پز بیشتر از دو گروه دیگر (بربری و سنگک) در مواجهه با گردوغبار آرد هستند.

آن‌ها می‌افزایند: بر اساس نتایج ما، خمیرگیر‌ها بیشتر از سایر گروه‌های شغلی نانوایی‌ها با مواجهه داشتند و پخت سنتی نان به طور کلی، گردوغبار آرد بیشتری را نسبت به پخت ماشینی در هوا پراکنده می‌کند.

طبق این نتایج، در پخت بربری و نان لواش سنتی معمولا به منظور جلوگیری از چسبندگی خمیر، مکررا آرد یا سبوس روی سطوح کاری پاشیده می‌شود که منجر به هوابرد شدن ذرات آرد و سبوس می‌شود. این نوع مواجهه در تنور‌های پخت نان گردان که فرایند کار نیمه اتوماتیک است، اتفاق نمی‌افتد. بنابراین، میزان مواجهه کارگران نانوایی با گردوغبار آرد به فرایند تولید نان و شیوه پخت نان وابسته است.

بنابر اظهار نظر حاج‌آقازاده و همکارانش، توصیه شده است اقدامات کنترلی بهداشت حرفه‌ای مانند استفاده از تهویه موضعی، معاینات شغلی، جلوگیری از پاشیدن آرد روی سطوح کاری با شدت و اعمال نیروی زیاد، آموزش کارگران در زمینه بیماری‌های ریوی مرتبط با گردوغبار آرد و نحوه صحیح انجام کار به منظور کاهش پراکندگی آرد در محیط کار به ترتیب در لواش پزی ها، بربری پزی‌ها و سنگک پزی‌ها در دستور کار متولیان سلامت صنف نانوایی قرار گیرد.

این یافته‌های پژوهشی حوزه سلامت کارگران را مجله مهندسی بهداشت حرفه‌ای متعلق به انتشارات دانشگاه علوم پزشکی همدان منتشر نموده است.