رایج‌ترین شیوه برای کنترل بیماری‌های قارچی

به گزارش مجله خبری نگار، قارچ رایزوکتونیا سولانی، یکی از مهم‌ترین بیمارگر‌های قارچی درگیاهان است که که موجب پوسیدگی ریشه و ساقه می‌شود و از اصلی‌ترین عوامل محدود کنندة تولید در گیاهان زراعی، باغی و زینتی محسوب می‌شود. این بیمارگر به بیشتر سبزی ها، گل ها، بعضی از گیاهان زراعی، انو اع چمن ها، گیاهان زینتی چند ساله، درختچه‌ها و درختان، خسارت وارد می‌کند و از نظر اقتصادی، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های ریشه‌ای گیاه پرمصرف خیار نیز محسوب می‌گردد.

مطالعات نشان داده اند که این بیماری منجر به کاهش تولید در محصولات مختلف می‌گردد. برای مثال، کاهش ۵۰ درصدی محصول در خیار، کاهش ۷۰ درصدی در کاهو و کاهش حدود ۲۰ درصدی در تولید سیب زمینی، از جمله خسارت‌های این قارچ بیماری زا هستند.

به گفته متخصصان، طیف میزبانی وسیع و توانایی تحمل شرایط محیطی مختلف و همچنین کمبود ارقام مقاوم نسبت به این بیمارگر، کنترل آن را تا حد زیادی محدود کرده است. از این رو یافتن راهکار‌های کنترلی موثر بسیار حائز اهمیت است.

رایج‌ترین شیوه برای کنترل بیماری‌های قارچی، کاربرد ترکیبات شیمیایی قارچ کش است، ولی کارآیی و اثربخشی قارچ کش‌های شیمیایی با مشکل بروز مقاومت در قارچ‌های بیمارگر به دلیل کاربرد نامناسب یا بیش از حد آن‌ها همراه است. درواقع، کاربرد گسترده قارچ کش‌های شیمیایی، منجر به افزایش فراوانی مقاومت قارچ‌های بیمارگر گیاهی شده و تلاش برای کنترل مقاومت قارچ‌ها از طریق افزایش غلظت قارچ کش‌ها و افزایش دفعات سمپاشی موجب افزایش هزینه‌های حفظ نباتات وگسترش جمعیت مقاوم بیمارگر به سموم قارچ کش می‌شود. علاوه بر مشکلات ذکر شده، کاربرد بی رویه سموم شیمیایی فوق موجب آلودگی محیط زیست واکوسیستم‌های آبی و خشکی می‌گردد.

در تلاش برای یافتن راه‌های مناسب‌تر برای مقابله با بیماری‌های قارچی به ویژه قارچ رایزوکتونیا، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی ورامین– پیشوا و دانشگاه اردکان مطالعه‌ای را انجام داده اند که در آن، تاثیر برخی عصاره‌های گیاهی در کنترل بیماری پوسیدگی رایزوکتونیایی خیار گلخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق اثر کنترل کنندگی عصاره گیاهان آویشن دنایی، اسطوخودوس، رازیانه، دارچین، میخک و تلخه بر میزان رشد قارچ بیماری زای فوق و تغییرات میزان فعالیت آنزیم‌های دفاعی گیاه در مقابل این بیمارگر در گیاه خیار بررسی شده است.

نتایج این تحقیق نشان داد: تمامی عصاره‌های گیاهی فوق قادر به مهار رشد قارچ در شرایط آزمایشگاهی و همچنین قادر به کاهش شدت بیماری در شرایط گلخانه هستند.

در این باره، مژده ملکی، استادیار و پژوهشگر گروه گیاه‌پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی ورامین– پیشوا و همکارانش می‌گویند: بیشترین میزان بازدارندگی رشد قارچ بیماری زای رایزوکتونیا از عصاره گیاهی اسطوخودوس به دست آمد و کمترین میزان بازدارندگی نیز مربوط به عصارة گیاه تلخه بود.

به گفته این محققان، عصاره‌های گیاهی مورد مطالعه در این تحقیق به خصوص گیاه اسطوخودوس، تاثیر قابل توجهی در کنترل و کاهش شدت بیماری ناشی از قارچ رایزوکتونیا سولانی در خیار دارند و بهترین غلظت به دست آمده در این مطالعه می‌تواند به صورت تجاری فرموله شده و برای اهداف مدیریت تلفیقی بیماری‌ها به کار گرفته شود.

بر اساس این تحقیق، بیماری‌های قارچی یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید کننده تولید غذا در جهان هستند و با افزایش مقاومت قارچ‌ها به قارچ کش‌های شیمیایی، استفاده از روش‌های جایگزین برای کنترل و مدیریت بیماری‌های قارچی اجتناب ناپذیر است.

اطلاعات ارزشمند حاصله از این تحقیق، می‌توانند در ساختن قارچ کش‌های طبیعی و سازگار با محیط زیست که محصول خیار را به عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدات باغی از خسارات بسیار نجات می‌دهند، مورد استفاده قرار گیرند.

این اطلاعات در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در دوفصلنامه «مهار زیستی در گیاه پزشکی» وابسته به موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، انجمن علمی بیماری شناسی گیاهی ایران و انجمن حشره‌شناسی ایران منتشر شده اند.