اختصاص مبلغی از صندوق ذخیره ارزی به تجهیزات آزمایشگاهی/تمرکز بر دیپلماسی در پارک‌های فناوری

به گزارش مجله خبری نگار، دکتر علی شمسی پور در نشست خبری ارائه گزارش سالیانه وزارت علوم که عصر امروز ۲۴ اسفند در وزارت علوم برگزار شد، با بیان اینکه امسال در برخی موارد پیشرفت خوبی داشته‌ایم، در برخی موارد وضعیت حفظ شده و در برخی موارد اندک نیز کاهش کمی داشتیم، گفت: روشن‌ترین مباحث در بخش پژوهش و فناوری بوده است و با توجه به اینکه سال ۱۴۰۱ با نام دانش‌بنیان گره خورده، بیشتر به این موضوع پرداخته می‌شود.

وی در خصوص کمیت تولید علم، به آمار تولیدات علمی ایران در پایگاه‌های استنادی وب آو ساینس و اسکوپوس اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۱ تولید مقالات ما در اسکوپوس از ۷۶ هزار به ۷۷ هزار مقاله رسیده و در وب آو ساینس رشد ۵ درصدی داشته است. با وجود افزایش تعداد مقالات، رتبه علمی ایران در بین کشور‌های دیگر افزایشی نداشته و در همان رتبه ۱۵ و ۱۶ باقی مانده است.

سخنگوی وزارت علوم در مورد چرایی تغییر نکردن رتبه علمی کشور، توضیح داد: زمانی که در ابتدای راه فعالیت علمی هستیم، رتبه‌های علمی راحت‌تر جابه‌جا می‌شوند، ولی هر چه به سمت رتبه‌های بالاتر می‌رویم، رقابت‌ها بیشتر می‌شوند و جابه‌جایی رتبه‌ها به سادگی انجام نمی‌شود. به همین دلیل در یک سال اخیر رتبه علمی کشور با وجود افزایش مقالات، تثبیت شده است.

شمسی‌پور تجهیزات را اساس کار آزمایشگاهی دانست و خاطر نشان کرد: تجهیزات ما در سال‌های اخیر به سمت فرسوده شدن رفته و به خاطر تحریم‌ها، برخی تجهیزات به ما فروخته نشده است. تجهیزات، ابزار کار علمی هستند و همین مسائل باعث می‌شود جهش علمی کند شود.

سخنگوی وزارت علوم به اختصاص رقمی برای تجهیزات آزمایشگاهی اشاره کرد و گفت: اخیراً با مجوز رهبری عدد خوبی از صندوق ذخیره ارزی بابت تجهیزات به وزارت علوم تزریق شده و در حال اختصاص به دانشگاه‌ها است و به زودی شاهد تغییرات خوبی در دانشگاه‌ها خواهیم بود. همین موضوع بخشی از کار را تسهیل می‌کند و در دو سه سال آینده، شاهد اثرات این نوسازی تجهیزات خواهیم بود.

وی با بیان اینکه درصد زیادی از تولید علم، توسط بخش کوچکی از اعضای هیئت علمی انجام می‌شود، گفت: با اصلاح آیین‌نامه‌ها شرایطی در حال ایجاد است که تمام اعضای هیئت‌علمی به سمت تولید علم بروند. همچنین مشوق‌های زیادی برای این موضوع در نظر گرفته شده است.

وی ادامه داد: دکتر زلفی‌گل، وزیر علوم در حال تلاش هستند که دانشگاه‌ها به سمت این بروند که اساتید جوان و جدیدالورود در یک تا ۵ سال اول، گرنت خوبی بگیرند. چرا که کار اساتید جوان، در ابتدای مسیر با توجه به این‌که دانشجویان در آزمایشگاه، تجهیزات زیادی در اختیار ندارند، خیلی سخت است. بر همین اساس سیاست‌گذاری‌هایی از جمله پایه‌های تشویقی می‌تواند به آن‌ها کمک کند که سمت پژوهش و فناوری بروند. البته در این مشوق‌ها توجه به مسائل فرهنگی و آموزشی نیز دیده شده است.

سخنگوی وزارت علوم به اچ ایندکس اشاره کرد و گفت: وضعیت اچ ایندکس ما از ۳۹۴ به ۴۲۳ تبدیل شده است. این افزایش نشان‌دهنده کیفیت مقالات ما است. همچنین تعداد استنادات افزایش خوبی پیدا کرده است. در پایگاه اسکوپوس تعداد استنادات به ۹۲ هزار رسیده و در وب آو ساینس چند برابر شده است.

وی درباره دیپلماسی علمی، اظهار کرد: ۳۳ درصد مقالات ما با همکاری اساتید کشور‌های دیگر انجام شده است. این نشان‌دهنده آن است که دانشمندان دیگر ما را قبول دارند و ما توانستیم همکاری علمی برقرار کنیم. همچنین دانشگاه‌های برتر ایران در رتبه‌بندی تایمز افزایش یافته و ۴۵ دانشگاه به ۶۵ دانشگاه رسیده است.

به گفته شمسی‌پور، برخی از این دستاورد‌ها با یک سیاست‌گذاری کوتاه مدت اتفاق افتاده و برخی از این اتفاقات مربوط به اقدامات گذشته است.

سخنگوی وزارت علوم با اشاره به تعداد نشریات نمایه شده کشور، گفت: نشریات نمایه ما در اسکوپوس افزایش زیادی داشته و در همه نمایه‌ها نیز افزایشی بوده است. امسال ۲۵ نشریه نمایه بین‌المللی دریافت کردند.

وی خاطر نشان کرد: روی موضوع نمایه‌سازی نشریات تمرکز زیادی شده و این اتفاق می‌تواند به مرجعیت علمی ما کمک کند.

سخنگوی وزارت علوم با بیان اینکه اتفاقات خوبی در حوزه ارتباط با جامعه و صنعت افتاده است، گفت: مهم‌ترین این اتفاقات، فرصت‌های مطالعاتی اساتید در جامعه و صنعت است. سال گذشته ابتکاری اتفاق افتاد و فرصت مطالعاتی در جامعه و صنعت ایجاد شد. در این فرصت‌های مطالعاتی استاد می‌تواند مدتی از دانشگاه مرخصی بگیرد و درگیر کار صنعتی شود. امکان فرصت‌های مطالعاتی از همکاری در مرکز پژوهش‌های مجلس و مجمع تشخیص مصلحت تا کف صنعت برای اساتید فراهم است. این فرصت‌های مطالعاتی از ۲۶۰ مورد در اسفند ۱۴۰۰ به ۶۹۰ مورد رسیده است.

وی خاطرنشان کرد: در کنار این اقدامات، سیاستگذاری و جهت‌دهی انجام شده است و اساتید ملزم شده‌اند که برای ارتقاء و تغییر وضعیت به فرصت مطالعاتی بروند.

شمسی‌پور با بیان اینکه مبلغ قرارداد‌های جاری ارتباط با صنعت از سه هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان به ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است، گفت: این مبالغ بالای ۵۰ درصد افزایش داشته و مبلغ جذب شده در دانشگاه‌ها اندکی کم‌تر است. همچنین مجریان قرارداد‌های ارتباط با صنعت نیز افزایش یافته است.

سخنگوی وزارت علوم با اشاره به اساتید ذوابعاد، گفت: برخی اساتید ما در حوزه‌های صنعتی شاخص هستند و برخی در تولید مقاله، کتاب و تحقیق و پژوهش سرآمد هستند. برخی اساتید فناور هستند و برخی در حوزه اجرایی سرآمد هستند. خیلی اوقات توقع داریم اساتید در همه ابعاد سرآمد باشند، ولی این موضوع امکان‌پذیر نیست.

سخنگوی وزارت علوم با بیان این‌که سامانه ایده‌ها و نیاز‌ها (نان) تکمیل شده، تصریح کرد: بیش از ۶ هزار نیاز فناورانه از سوی دستگاه‌های اجرایی، شرکت‌های خصوصی و سایر بخش‌ها در این سامانه ثبت شده است. برخی افراد با توجه به نیازها، ایده‌های خود را مطرح می‌کنند. حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار ایده در نظام ایده‌ها و نظام‌ها ثبت شده است. شرایط می‌تواند به سمتی سوق داده شود که پایان‌نامه‌ها بر اساس سامانه «نان» باشد.

وی درباره وضعیت اشتغال دانش‌بنیان، توضیح داد: آمار و ارقام بیانگر این است که میزان اشتغال دانش‌بنیان در سال ۹۹، حدود ۶۰ هزار نفر بود. این میزان در سال ۱۴۰۰، حدود ۷۰ هزار نفر شد و در سال جاری به مرز ۱۱۲ هزار مورد رسید. اگرچه جهش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است، اما انتظار داریم که میزان کنونی، جهش داشته باشد.

مشاور وزیر علوم با بیان اینکه حدود ۹ هزار واحد فناور در سال ۱۴۰۰ داشتیم، خاطر نشان کرد: میزان واحد‌های فناور در سال ۱۴۰۱ به نزدیک ۱۲ هزار مورد رسید.

وی ادامه داد: موارد مهمی از سوی وزارت علوم انجام شده است. اطلاعات نخبگان در درگاهی به نام «دانا» ثبت می‌شود که این سامانه شبیه به لینکداین و ریسرچ‌گیت است.

دکتر شمسی‌پور با بیان اینکه دیپلماسی فناوری در زمینه پارک‌های علم و فناوری در دستور کار قرار گرفته است، گفت: پارک‌های فناوری بین‌المللی را به صورت مشترک با کشور‌ها ایجاد کرده‌ایم. به طور مثال، دانشگاه شهید بهشتی با کشور روسیه، پارک علم و فناوری خوزستان با عراق، پارک علم و فناوری گلستان با قزاقستان، پارک‌هایی ایجاد کرده است؛ این موضوع می‌تواند سبب جهش علمی شود و ارتباطات فرهنگی برقرار کند که برکات فراوانی دارد.