چین به قدرت اثرگذاری ایران واقف است/ نشست روابط ایران و چین در دانشگاه تهران

به گزارش مجله خبری نگار، نشستی با عنوان "تاثیر روابط راهبردی تهران پکن در نظام بین الملل" به همت بسیج دانشجویی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با حضور ابراهیم متقی، استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران، مهدی خورسند تحلیلگر مسائل چین و اوراسیا و روح الامین سعیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با هدف بررسی و تحلیل مسائل روز و سفر رئیس جمهور به چین در دانشگاه تهران برگزار شد.

خورسند در ابتدای این نشست با اشاره به تاریخچه روابط اروپا و امریکا به نقش آمریکا در اقتصاد اروپا پس از جنگ جهانی دوم اشاره کرد و گفت: امریکا پس از جنگ جهانی دوم از طریق دلار و نهاد‌های بین المللی شروع به لیبرالیزه کردن اقتصاد اروپا کرد و نظم مورد نظر خود را از این طریق در دنیا رواج داد.
وی با بیان اینکه از سال ۱۹۹۱ امریکا شاهد حضور قدرت‌های جدیدی درکنار روسیه‌ای که از فروپاشی شوروی ایجاد شده بود، قرار گرفت، گفت: جمهوری اسلامی ایران و چین در این سال به عنوان بازیگران جدید منطقه ظهور پیدا کردند و این کار را برای آمریکا سخت می‌کرد.

تحلیلگر مسائل چین و اوراسیا با اشاره به اینکه اولین حرکت همگرایی قدرت‌های منتقد نظم تک قطبی جهان در منطقه ایجاد پیمان شانگ‌های بود، افزود: چین و روسیه براساس این پیمان تصمیم گرفتند دلار را از مبادلات خود حذف کنند و طبق آمار در سال ۲۰۲۲ سهم دلار از مبادلات کل جهان حدود ۵۲ درصد بود که پس از جنگ جهانی بیشترین کاهش را داشت.

خورسند با اشاره به اینکه بین کارشناسان و تحلیلگران درباره وضعیت جهان و نظام تک قطبی و چندقطبی اختلاف دیدگاه وجود دارد، گفت: برخی معتقدند وارد مرحله گذار شده ایم، اما برخی معتقدند از دوران گذار عبور کرده ایم. برخی نیز معتقدند هنوز شاهد قدرت تک بعدی امریکا در جهان هستیم و دلیل‌آن‌ها قدرت نرم و نفوذ آمریکا بخصوص در زمینه رسانه است که توانسته قدرت و هژمونی این کشور را پابرجا نگه دارد.

وی با بیان اینکه امریکا از سال ۲۰۱۵ در منطقه شرق و خاورمیانه تغییر راهبرد داد، گفت: بر این اساس امریکا بر روی نقاط ضعف سه کشور روسیه، چین و ایران دست گذاشت. به طوری که در زمینه نقطه ضعف روسیه به دنبال گسترش ناتو در شرق بود و در زمینه نقطه ضعف چین زمزمه‌هایی را در خصوص استقلال تایوان مطرح کرد. موضوع اسرائیل را نیز در قبال ایران مطرح کرد. البته اینکه چرا ابتدا روسیه را مورد هدف قرار داد جای بحث دارد، زیرا معتقد بود در خصوص ایران همچنان بر روی مسئله برجام متمرکز بماند و چین نیز مانند هندوانه‌ای دربسته هنوز تحلیل درستی از آن ندارد.

تحلیلگر مسائل چین و اوراسیا با اشاره به جنگ اوکراین و روسیه و اهمیت آن برای ایران و چین، گفت: اگر روس‌ها در این جنگ شکست بخورند ایران و چین باید نفًس ناتو را در آسیای مرکزی و پشت مرز‌های خود احساس کنند؛ لذا هرچند رسانه‌ها ما را درگیر جنگ اوکراین کردند و اظهاراتی در این خصوص مطرح شد، اما نگاه ایران در این خصوص نیز قابل بررسی است.

خورسند با اشاره به اینکه رابطه با چین برای ایران اهمیت دارد، گفت: ابرپروژه راه ارتباطی کشور‌های جنوب _جنوب از سوی چین ایجاد شده است البته همکاری ما و چین نیاز متقابل است اینگونه نیست که فقط ما نیاز به چین داریم آن‌ها نیز به ما نیاز دارند و به هیچ عنوان در این رابطه در نقطه و موضع ضعف قرار نداریم. چین به درستی می‌داند ایران تنها لنگرگاه امنیت در منطقه است و باید بداند امنیتی که ایران در غرب آسیا ایجاد کرده رایگان نیست و برای آن باید هزینه بپردازد.

وی با بیان اینکه آمریکا با ایجاد جنگ اوکراین و روسیه اروپا را چندین سال به عقب برد، گفت: بازیگری چین و ایران در این نقطه از تاریخ مهم است البته چینی‌ها قبلا مانند شناگری بودند که شنا می‌کردند، اما نمی‌خواستند خیس شوند، ولی امروز فهمیدند باید یاد بگیرند شنا کنند و خیس هم شوند.

روح الامین سعیدی، نیز در این نشست با بیان اینکه کارشناسان بین الملل در خصوص دوران حاضر و شرایط گذار جهان متفق القول هستند، گفت: آن‌ها و بخصوص افراد شاخص و نظریه پردازان معروف در سخنانی اعلام کردند که اتفاقات مهم آینده جهان در آسیا در حال وقوع است و جایگاه اروپا از کانون اثرگذاری و مسائل مهم جهانی تنزل یافته است.

وی با اشاره به اشتراکات ایران با چین گفت: یکی از این بستر‌ها چالش هویتی ایران با اروپاست که طی سال‌های متمادی وجود داشته و دارد. چالش هویتی ایران با اروپا دلیلی بر تقابل ایران و غرب است و طی این سال‌ها تغییر نکرده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) اشتراکات ایران با شرق آسیا را از دیگر بستر‌های موجود که باعث نزدیکی ایران و چین می‌شود دانست و گفت: تجربه مشترک استعمار ایران و چین باعث شده که این دو کشور به دنبال تعامل با یکدیگر باشند.

سعیدی در بخش دیگری از سخنان خود به تفاوت‌های دو کشور ایران و چین نیز پرداخت و گفت: یکی از این نقاط تفاوت سطح بازی دو کشور ایران و چین است. چین بازیگری جهانی است، اما ایران بازیگری منطقه‌ای است که این دو جایگاه متفاوت می‌تواند این راهبرد بین المللی را زیرسوال ببرد.

وی با اشاره به اینکه برخی چین را کشوری نه توسعه یافته بلکه در حال توسعه می‌دانند گفت: بنا به اظهارات بسیاری از کارشناسان چین هنوز به توسعه متوازن و پایدار نرسیده لذا تمایلی به سرشاخ شدن با آمریکا به خصوص در پرونده‌های ایران در منطقه که اکثرا امنیتی است، ندارد.

سعیدی خاطر نشان کرد: شاید اگر کرونا، ترامپ و جنگ اوکراین نبود، ممکن بود شاهد چنین تقابلی بین چین و آمریکا نیز نبودیم؛ لذا تنش‌های آمریکا و چین مثل تنش‌های ما با آمریکا امنیتی نیست و از نوع خوش خیم محسوب می‌شود که از مرحله‌ای بالاتر نمی‌رود.

عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به رویکرد چین در پرونده‌های امنیتی ایران، مانند اسرائیل عربستان و برجام گفت: نگاه چین به ایران بیشتر تاکتیکی است. از نظر چین ایران کنشگری برای تامین انرژی و بازاری برای محصولات است. در قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مبادلات ۴۰۰ میلیارد دلاری پیش‌بینی شده است که در سال گذشته چیزی حدود یک میلیارد و نیم آن محقق شده است.

وی همچنین با اشاره به دیدگاه نخبگان ایران به رابطه ایران و چین خاطرنشان کرد: در ایران بر سر رابطه راهبردی با چین عدم اجماع نخبگانی وجود دارد. نخبگان ایران به دلایلی بیشتر تمایل به ارتباط با غرب دارند لذا ارتباط ایران با چین همواره با بیم و امید‌هایی همراه بوده است.

**ایران در مقابل چین در شرایط استیصال قرار ندارد

ابراهیم متقی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست با اشاره به تاریخچه روابط خارجی ایران با سایر کشور‌ها اظهار داشت: در دوران پهلوی نیز ایران تحت فشار‌هایی قرار داشت لذا در طول تاریخ ثابت شده است که هیچ کشوری به دنبال رابطه پایدار با کشور دیگری نیست و همواره منافع خود را دنبال می‌کند؛ لذا ما همیشه باید به دنبال خودکفایی و خود اتکایی باشیم.

متقی با اشاره به اینکه آن‌هایی که در زمینه ارتباط ایران با روسیه و ارتباط ایران با چین مسئله وابستگی ایران را مطرح می‌کنند به دنبال فضا‌های ژورنالیستی هستند، گفت: قطعاً هدف آن‌ها از طرح این ادعا‌ها این است که ایران مزیت نسبی خود را درک نکند البته نه در روابط بین الملل که در همه ارتباطات نباید همه تخم مرغ‌ها را در یک ظرف قرار داد. ما باید بدانیم به کدام کشور‌ها اعتماد کنیم، اگر فقط به یک کشور خاص اعتماد کنیم با شکست مواجه خواهیم شد.

وی تصریح کرد: دوران دفاع مقدس به خوبی نشان داد که باید به خودمان اتکا کنیم و منتظر کسی نباشیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به تفاوت دیدگاهی ایران با چین و روسیه در خصوص سازمان‌ها و نهاد‌های بین الملل خاطرنشان کرد: نگاه روسیه و چین برخلاف ایران نسبت به سازمان‌ها و نهاد‌های بین المللی تغییر رویکرد آن‌ها نیست، چون این کشور، خودشان بخشی از بازیگران این نهاد‌ها و سازمان‌ها هستند.

وی تاکید کرد: اینگونه نیست که می‌گویند ایران در قبال آن‌ها در جایگاه استیصال قرار دارد که اگر چنین بود نباید نگران دخالت ایران در جنگ بین دو قدرت اروپایی باشند؛ لذا آن‌ها فهمیدند که ایران می‌تواند اثر گذار و قدرت مانور داشته باشد. فضای سیاست بین الملل فضای رویا نیست و ما باید ببینیم فضای مقدورات مان چیست. امروز چین و روسیه تمایل دارند که با ایران کنش تعاملی داشته باشند، چون ایران یک بازیگر در حال ظهور منطقه‌ای است و از طرفی قدرت ریسک بالایی دارد.