فقر گردشگری در کشوری مملو از جاذبه‌ها مشکل کجاست؟!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: انتشار تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت سفر‌های برون شهری در سال گذشته حاوی نکات مهمی برای سیاست گذاران در حوزه گردشگری و اقتصاد این حوزه است. واقعیت این است که صنعت گردشگری به چند دلیل خاص مهم است؛ از منظر خارجی یکی از حوزه‌های مستعد اقتصاد ایران که ظرفیت جذب درآمد ارزی بیشتری نسبت به وضعیت فعلی دارد، بخش گردشگری است.

حتی با فرض جذب گردشگر متناسب با فضای فرهنگی ایران، باز هم امکان جذب گردشگرانی به مراتب بیشتر از رقم فعلی برای ایران وجود دارد. این موضوع علاوه بر درآمد ارزی قابل توجه، نتایج فرهنگی و سیاسی مثبتی را برای ایران به دنبال خواهد داشت. در حوزه گردشگری داخلی نیز صنعت گردشگری با ظرفیت‌های خالی فراوانی رو به رو است. نتایج بررسی اخیر مرکز آمار نشان می‌دهد که فقط ۳۰ درصد خانوار‌های کشور در سال گذشته سفر رفته اند و کمتر از نیمی از این سفر‌ها بیشتر از یک روز بوده است.

به عبارتی کمتر از یک ششم جمعیت معادل کمتر از ۱۴ میلیون نفر در طول سال سفری بیش از یک روز را تجربه کرده اند. این در حالی است که ایران مملو از جاذبه‌های گردشگری است. از گردشگری مذهبی که قطب اصلی آن در مشهدالرضا (ع) قرار دارد تا گردشگری چهار فصل و جاذبه‌های ساحل و جزیره و سفر دریایی، از کوهستان و کوهپایه و آب و هوای خنک تا کویر و جاذبه‌ای منحصر به فرد و جنگل و آبشار و جاذبه‌های طبیعی و همچنین جاذبه‌های تاریخی و باستانی، همگی رنگین کمانی از مقاصد جذاب سفر را فراهم آورده است که هر ایرانی را به سوی خویش فرا می‌خواند.

مسئله مهم دیگر، نقش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پیشران و لکوموتیو در اقتصاد ایران است که می‌تواند طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله ساخت و ساز اماکن اقامتی، ایجاد جاذبه‌های تفریحی و فعال سازی مشاغل خدماتی گوناگون را برای ارائه خدمات به مسافران رقم بزند؛ بنابراین از منظر اقتصادی همان گونه که توسعه بخش مسکن به فعال سازی بیش از ۱۰۰ رسته شغلی منجر می‌شود، توسعه بخش گردشگری نیز فعال سازی طیف قابل توجهی از مشاغل و ایجاد رونق در دیگر بخش‌های اقتصاد ایران را در پی دارد. همچنین رونق گردشگری در بهبود وضعیت اجتماعی کشور، افزایش نشاط جامعه و کاستن از آسیب‌های اخلاقی و اختلافات خانوادگی تاثیر مهمی دارد.

با این حال، مسئله صنعت گردشگری روشن است. افت چشمگیر قدرت خرید خانوار‌ها در سال‌های اخیر و به ویژه در شرایطی که چهار سال متوالی تورم بالای ۴۰ درصد در اقتصاد کشور داشته ایم، عامل اصلی افت سفر‌ها و کاهش کیفیت آن هاست. آمار ۵۸ درصد سفر‌ها بدون اقامت شبانه در سال گذشته نشان می‌دهد که خانوار‌ها چه مقدار در سفر‌های فعلی به حداقل‌ها بسنده می‌کنند.

بدون تردید فعال شدن صنعت گردشگری مستلزم بهبود وضعیت اقتصاد کشور، عبور از تورم سنگین فعلی و رشد مثبت مداوم در اقتصاد ایران است، اما از این زاویه که بخش گردشگری نه به عنوان بخش تاثیر پذیر از رشد اقتصادی بلکه به مثابه بخش تاثیرگذار بر رشد اقتصادی عمل کند، ضروری است، سیاست‌هایی برای فعال سازی این بخش اجرایی شود.

در این مسیر تصمیم جدید دولت برای تسری تعطیلات پنج شنبه ادارات از تهران به دیگر نقاط کشور، مهم است و تعطیلات دو روزه فرصت مناسبی را برای افزایش سفر‌های کوتاه در آخر هفته ایجاد می‌کند. تجربه بسیاری از کشور‌ها در کاهش روز‌های کاری و افزایش تعطیلات مؤید رونق بخش گردشگری و افزایش سفر است. هرچند در این میان برخی کارشناسان معتقدند تعطیلی شنبه به جای پنج شنبه از نظر مطابقت نسبی با تعطیلات شنبه و یک شنبه در بسیاری از کشور‌ها برای مبادلات تجاری کشور مفیدتر است.

دیگر اقدام مهم برای رونق گردشگری تعریف بسته‌های اقتصادی جذاب و تامین مالی سفر در قالب سفر‌های قسطی است. بسیاری از حقوق بگیران حاضرند با تعریف سفر در قالب پرداخت‌های قسطی و تدریجی، زیر بار هزینه‌های سفر بروند. این مسئله به واسطه مالی و اتصال بخش‌های اقامتی و هتل‌ها از طریق وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، دستگاه‌های دولتی و غیردولتی دارای کارمند و نظام بانکی به عنوان واسطه انتقال تدریجی وجوه و تضمین انتقال آن نیاز دارد.

چنین بستری به صورت موردی در برخی سازمان‌ها و ادارات و برخی شرکت‌های واسطه‌ای فعال در حوزه گردشگری وجود دارد، ولی به صورت وام و در قالب کارت سفر و ورود هماهنگ دستگاه‌های دولتی می‌توان این ایده‌های پراکنده و موردی را گسترش داد تا ضمن فعال‌تر شدن بخش گردشگری و رونق سفر‌های داخلی بتوان نقش موثری در رشد اقتصادی و افزایش نشاط اجتماعی ایفا کرد.