استفاده از ریشه زرشک برای کاهش عوارض ترک اعتیاد

به گزارش مجله خبری نگار،وابستگی به مخدر یکی از مشکلات مهم در سراسر دنیا است. سندرم محرومیت از مخدر؛ مجموعه عوارضی هستند که به دنبال پایین آمدن سریع میزان مخدر در بدن، بروز می‌کند و در افرادی اتفاق می‌افتد که به مدت طولانی و یا به مقدار زیاد از ماده مخدر استفاده کرده‌اند. این علائم در مورد هر ماده مخدر متفاوت است، ولی علائم مشترکی مانند میل شدید به مصرف، برای هر ماده مخدری وجود دارد.

علائم جسمی مانند لرزش بدن، گرفتگی عضلات، درد‌های استخوانی و عضلانی، تعریق، آب‌ریزش بینی، علائم شبیه آنفلوآنزا و علائم روان‌شناختی مانند افسردگی، اضطراب، حمله عصبی، سرگیجه و ... علائمی هستند که ممکن است در سندرم محرومیت از مخدر دیده شوند.

درمان اصلی ترک مخدر، بر اساس اُپیوئید‌های طولانی اثر مانند متادون است. با این حال استفاده از این دارو می‌تواند عوارضی مانند نارسایی کبد ایجاد کند. در مطالعات مختلف، دارو‌های گوناگون گیاهی و شیمیایی برای ترک مخدر و درمان علائم ناشی از آن پیشنهاد شده است. یکی از این گیاهان دارویی که برای درمان ترک مخدر پیشنهاد شده، ریشه گیاه زرشک است که می‌تواند در کاهش علائم ترک کمک کننده باشد.

در مطالعات اخیر مشاهده شده که ریشه زرشک می‌تواند اعتیاد به تریاک را درمان کند و این موضوع در مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی که به طور مصنوعی به مورفین معتاد شده بودند نیز مشخص شده است.

بر همین اساس؛ پژوهشگران با طراحی یک کارآزمایی بالینی دوسو کور بر روی ۴۰ نفر از مراجعین به مراکز ترک اعتیاد شهرستان سبزوار تاثیر استفاده از ریشه خشک شده زرشک را در کاهش دوز روزانه متادون بررسی کردند.

شرکت‌کنندگان در این مطالعه به صورت تصادفی به دو گروه (مداخله و شاهد) ۲۰ نفره تقسیم شدند. با توجه به این‌که این مطالعه به صورت دوسو کور طراحی شده بود، شرکت‌کنندگان و محققان اطلاع نداشتند که این افراد در کدام گروه قرار دارند.

دوز متادون برای بیمارانی که در این مطالعه شرکت کردند، به اندازه ۵ میلی‌گرم در هفته، کاهش داده شد و به جای آن افراد گروه شاهد، کپسول‌های حاوی ریشه خشک شده زرشک و افراد گروه دیگر، کپسول حاوی دارونما دریافت کردند. هر کپسول حاوی ۲۵۰ ملی‌گرم عصاره خشک ریشه زرشک و یا دارونما بود و از شرکت‌کنندگان خواسته شد که روزانه سه کپسول به مدت دو ماه، مصرف کنند. در طول مدت درمان، همه شرکت‌کنندگان در مطالعه از نظر علائم ترک، مورد بررسی قرار گرفتند.

نتایج این مطالعه نشان داد که در گروهی که کپسول حاوی ریشه خشک زرشک مصرف کرده بودند، علائم درد عضلانی، اسهال، وسوسه مصرف، آبریزش بینی ناشی از ترک مواد مخدر، رو به کاهش بود. در حالی که در گروه شاهد که دارونما دریافت می‌کردند، علائم درد عضلانی و اسهال روند افزایشی و بی‌اشت‌هایی روند کاهشی داشت.

بر اساس این یافته‌ها، پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که درمان با عصاره ریشه خشک زرشک در کاهش علائم سندرم ترک مؤثر است.

این محققان معتقدند که مصرف طولانی‌مدت متادون می‌تواند عوارض کبدی در بیماران ایجاد کند؛ بنابراین باید دارو‌هایی با عوارض کم‌تر، ارزان‌تر و در دسترس‌تر برای کاهش علائم ترک در اختیار مراجعین به کلینیک‌های ترک اعتیاد قرار داده شود و زرشک می‌تواند مکمل خوبی برای ترک اعتیاد همراه با متادون باشد.

البته این پژوهشگران تاکید می‌کنند که با توجه به حجم نمونه کم و نبود مطالعات قبلی در این زمینه باید مطالعات بیشتری با افراد شرکت‌کننده بیشتر و در مدت زمان طولانی‌تر برای بررسی عوارض جانبی احتمالی این دارو انجام شود.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی تاثیر ریشه خشک‌شده زرشک بر علائم سندرم ترک مخدر در بیماران تحت درمان نگهدارنده متادون-کارآزمایی بالینی دوسوکور» در فصل‌نامه گیاهان دارویی زیر نظر پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی منتشر شده و در انجام این تحقیق پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی سبزوار مشارکت داشتند.