به گزارش مجله خبری نگار به نقل از ایبِنا، رئیس کل بانک مرکزی در برنامه صف اول شبکه خبر، به سوالات مجری برنامه درباره موضوعات مختلف نظام پولی بانکی و ارزی کشور پاسخ داد.
علی صالح آبادی بیان کرد: متاسفانه یک عارضه اصلی در اقتصاد داریم و آن هماینکه در سالهای متمادی اقتصاد ما نفتی بوده و دولتها از درآمدهای نفتی در بودجه استفاده میکردند که این موضوع باعث شد تا نقش مالیات و درآمدهای مالیاتی در اداره اقتصات کمرنگ باشد.
وی ادامه داد: البته در سالهای اخیر به مرور نقش مالیات پررنگتر شده است، اما هنوز با نظام اقتصادی ایدهآل فاصله داریم که براساس آن درآمدهای دولت عمدتا از عوارض و مالیات باشد.
وی تصریح کرد: مقام معظم رهبری از دهه ۷۰ همواره فرموده بودند باید به سمتی برویم که دولت درآمدهای دیگری را جایگزین درآمدهای نفتی کند و درآمدهای نفتی را برای توسعه کشور و سرمایه گذاریهای ضروری کشور استفاده کند نه برای تامین بودجه.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به راهکار تحقق این مهم گفت: باید نسبت درآمدهای مالیاتی در بودجه دولت افزایش یابد که نیاز به زیرساختهایی اعم از بانکی، فناوری اطلاعات و قانونی دارد.
صالح آبادی افزود: به عنوان نمونه یکی از قوانینی که در حال حاضر در مجلس بررسی میشود قانون مالیات بر عایدی سرمایه است که یکی از اتفاقات قانونی است که به آن نیاز داریم.
وی با بیان اینکه با شفافیت در نظام اقتصادی و حوزه حکمرانی ریال میتوان از فرارهای مالیاتی جلوگیری کرد، افزود: اقداماتی که در ماههای اخیر انجام دادیم در راستای شفافیت بود و اینکه دولت بتواند به درآمدهای پایدار برسد چرا که عدم شفافیت در نظام اقتصادی باعث میشود دولت نتواند درآمد حقه خود را دریافت کند؛ بنابراین هرچه شفافیت افزایش پیداکند نه در حق مودی و نه در حق دولت ظلم نمیشود.
رئیس کل بانکمرکزی همچنین با بیان اینکه مسیر و جهتی که در دولت وجود دارد این است که دولت بتواند از محل مالیات درآمدهای خود را تامین کند و درآمدهای نفتی صرف سرمایهگذاری در حوزههای زیرساختی و ضروری شود.
وی با اشاره به مزیت نسبی کشور در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی گفت: وقتی چنین ظرفیتی داریم اگر درآمدهایی که از این بخش حاصل میشود را صرف سرمایهگذاری همین حوزه کنیم حجم صادرات افزایش پیدا میکند. البته سرمایه گذاریهای خوبی را در این بخشها در چند سال اخیر شاهد بودیم و ارزآوری خوبی برای کشور داشته است و خوشبختانه باوجود محدودیتها و در زمان تحریم همیشه توانستیم ارز کشور را تامین کنیم و امروز به مراتب شرایط بهتر از قبل است.
صالح آبادی اظهار کرد: براساس آمارها در پایان تیرماه بیش از ۱۴ میلیارد دلار ارز در نیما تامین شده است که در مقایسه با مدت مشابه ۸۰ درصد رشد داشتیم. در نهایت اینکه به طور کلی باید مسیر وجهتگیری به سمتی باشد که دولت بتواند درآمدهای دیگری را جایگزین درآمدهای نفتی کند.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی، مسیر و جهتگیری در حال حاضر درست است و خوشبختانه دولت و مجلس کمک میکنند که این مهم محقق شود.
علی صالح آبادی در پاسخ به سوال مجری برنامه درباره سرمایه گذاری و مبادلات در بازار رمزارزها اظهار کرد: موضوع رمز ارزها چند سال در دنیا مطرح شده، اما هنوز بسیاری از کشورها آن را به رسمیت نشناخته اند و حتی برخی کشورها مانند چین معاملات و مبادلات آن را به عنوان ابزار سرمایهگذاری ممنوع کرده اند. در کشور ما نیز در سال ۱۳۹۹ دولت آیین نامهای را برای کسانی که با مجوز قانونی وزارت صمت و وزارت نیرو رمز ارز استخراج کردهاند تصویب کرد تا بتوانند دارایی خود را در سامانهای تحت نظارت بانک مرکزی عرضه نموده و از رمز ارز استخراج شده استفاده کنند.
وی یادآور شد: البته همانطور که بانک مرکزی بارها اعلام کرده، خرید و فروش رمز ارز خارج از چارچوب و برای مبادله و سرمایه گذاری ممنوع است و به رسمیت شناخته نمیشود؛ بنابراین سیاست کلی فعلی در مورد رمز ارزها این است که مبادله آن به عنوان ابزار سرمایه گذاری مورد قبول نیست، لکن کسانی که استخراج رمز ارز انجام دادهاند در چارچوب آیین نامه مصوب هیات وزیران میتوانند از آن برای واردات استفاده کنند.
صالح آبادی ادامه داد: ما با همکاری وزارت صمت برای کسانی که مجوز استخراج رمز ارز دریافت کرده بودند امکان واردات کالا را فراهم کردیم، مقررات این کار نیز مشخص شده و به زودی طی هفته آینده اعلام عمومی خواهیم کرد.
وی با اشاره به نوسانات بالای قیمت رمزارزها نیز هشدار داد: در این بین افراد زیادی در این بازار دچار ریسک سرمایه گذاری و زیان میشوند چرا که نوسانات رمز ارزها بسیار زیاد است. به عنوان مثال بیت کوین تا ۶۰، ۷۰ هزار دلار هم بالا رفت و قیمت آن هم اکنون به حدود ۲۳ هزار دلار رسیده است بنابراین نوسانات بالایی دارد که مردم باید مراقب باشند.
رئیس کل بانک مرکزی درباره رمزریال نیز توضیح داد: ریال دیجیتال یا رمزریال با رمزارزهای جهان روا به کلی متفاوت است. رمز ارزی که ما تعریف کردهایم به این شکل است که افراد به جای اینکه اسکناس ریال را جابجا کنند میتوانند از رمزریال یا ریال دیجیتال استفاده کنند، یعنی ریال دیجیتال جایگزین اسکناس ریال میشود. کارهای آن هم انجام شده و طبق وعدهای که داده ایم این کار انشاالله در شهریور ماه به طور آزمایشی عملیاتی میشود.
صالحآبادی ادامه داد: کشورهایی در دنیا این کار را انجام دادهاند؛ یکی از این کشورها چین است که هم اکنون ۲۵۰ میلیون نفر از جمعیت این کشور از یوان دیجیتال استفاده میکنند. ما نیز در کشور زیرساختهای این کار را فراهم کردهایم. در واقع ریال دیجیتال ریالی است که ناشر آن بانک مرکزی است، همانند اسکناس ریال که از سوی بانک مرکزی منتشر میشود. البته در این زمینه نیاز به آموزش است که انشاالله کارهای آن انجام خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه درباره ساماندهی کارتخوانها و پایانههای فروشگاهی هم اظهار کرد: بیش از دو سال از تصویب قانون ساماندهی پایانههای فروشگاهی میگذرد، ولی کارهای آن روی زمین مانده و اتصال کارتخوانها به نظام مالیاتی برقرار نشده بود. پس از اینکه دولت سیزدهم کار خود را شروع کرد این کار با جدیت هم در سازمان امور مالیاتی و هم در بانک مرکزی دنبال شد و ابتدا هم از کارتخوانهای پرتراکنش آغاز شد و به مرور سایر کارتخوانها ساماندهی شد و هم اکنون بیش از ۸ میلیون کارتخوان ساماندهی شده و این پروژه به پایان رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: کسانی که بعضاً از کارتخوان خود استفاده نمیکردند یا مراجعه نکردند کارتخوان آنها غیر فعال شد؛ بنابراین هم اکنون کارتخوان بدون شناسنامه در کشور نداریم. از این به بعد اطلاعات در اختیار سازمان امور مالیاتی است تا اقدامات بعدی را انجام دهد.
صالح آبادی یادآور شد: به نظر بنده این کار در حوزه حکمرانی ریال و شفافیت در نظام اقتصادی اقدام خیلی بزرگی بود که با اقدامات بعدی سازمان امور مالیاتی میتواند شفافیت بسیار زیادی ایجاد کند و جلوی بسیاری از مشکلات از جمله پولشویی و فرارهای مالیاتی را بگیرد.
علی صالح آبادی درباره اهمیت انتشار لیست ابربدهکاران بانکی نیز گفت: مشکل اعلام این اسامی در قانون بودجه ۱۴۰۱ برطرف شد و برهمین اساس به تفکیک تمام بانکها اسامی هر فرد حقیقی یا حقوقی که بدهی بالای ۱۰۰ میلیارد تومان داشته باشد در سایت بانک مرکزی منتشر میشود. در نتیجه این کار تمام بانک ها، افکار عمومی، نهادهای نظارتی، نهادهای قضایی، شبه قضایی و رسانهها در جریان این شفافیت قرار میگیرند و بدهی یک مجموعه معوق شده یا مشکوک الوصول یا سوخت شده به تفکیک در قالب جداولی استاندار براساس قانون اعلام میشود. البته علاوه بر معوقات و مشکوک الوصولها اسامی بدهکاران جاری هم اعلام میشود.
وی اضافه کرد: طبق تعاریف بانک مرکزی اگر تسهیلاتی تا شش ماه بازپرداخت نشود در طبقه سررسید گذشته، از شش ماه تا ۱۸ ماه طبقه معوق و از ۱۸ ماه به بالا در طبقه مشکوک الوصول قرار میگیرد، بنابراین براساس این تعاریف، اگر بنگاههایی به دلایل خاصی در پرداخت اقساط موفق نبودند و دلایل موجه داشته باشند، بانکها به آنها کمک میکند، اما در شرایطی دیگر وضعیت فرق میکند و با آنها برخورد لازم صورت خواهد گرفت.
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه یکی از مهمترین موضوعات در اصلاح نظام بانکی رفع داراییهای منجمد در شبکه بانکی است ادامه داد: بخشی از داراییهایی که در تزاز نامه بانکها منجمد است یعنی داراییهای فیزیکی و اموال آنها و تسهیلاتی که پرداخت شده، اما بازپرداختی صورت نگرفته است باید از این حالت درآید تا بانک فرایند تسهیلات دهی و فرایند عادی خود را دنبال کند، لذا شفافیت اتفاق افتاده، قدم بزرگی در اصلاح معوقات بانکی و رفع انجماد منابع بانکی است.
رئیس کل بانک مرکزی با تاکید براینکه مسیر اصلاح نظام بانکی از جنبههای مختلف آغاز شده است ادامه داد: اینکه بانکها اضافه برداشت از بانک مرکزی نداشته باشند و بتوانند با تکیه بر منابعی که در اختیار دارند خود را اداره کنند و متکی به منابع پرقدرت بانک مرکزی نباشند یکی از عوامل موثر بر نقدینگی و پایه پولی است که برای آن برنامه ریزی لازم صورت گرفته است.
صالح آبادی یادآور شد: کمیته پایه پولی و کمیته نقدینگی در بانک مرکزی وجود دارد که شامل افراد حاضر در بانک مرکزی و صاحبنظران خارج از بانک مرکزی است. این کمیتهها به طور مستمر شاخصهای مختلف نقدینگی و پایه پولی و سایر شاخصهای سلامت بانکی را پایش کرده و با کمک خود بانکها برای اصلاح آن برنامه ریزی میکنند؛ بنابراین با همکاری خود بانکها در حال پیشبرد اصلاحات نظام بانکی هستیم.
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره برخورد با بانکهای متخلف تصریح کرد: دوهفته قبل در شورای پول و اعتبار مصوب شد سپرده قانونی بانکی که شاخصهای مورد نظر را رعایت نمیکند میتواند تا ۱۵ درصد افزایش یابد، به این ترتیب کف سپرده قانونی ۱۰ درصد است که میتواند تا ۱۵ درصد افزایش یابد و بانک مرکزی بر اساس ساز و کاری که در اختیار دارد این سپرده قانونی را از بانک متخلف دریافت خواهد کرد.
صالحآبادی در توضیح شاخصهای اصلاح نظام بانکی و برنامههای بانک مرکزی در این زمینه توضیح داد: اصلاح نظام بانکی به طور اعم به چند محور اصلی باز میگردد؛ یک محور به اصلاح رابطه دولت با نظام بانکی و بانک مرکزی مربوط است؛ مواردی همچون خرید ارزهای دولتی، تنخواهی که در گذشته دولت از بانک مرکزی دریافت میکرد، اوراق دولتی که قرار است منتشر شود و ... که در همه این موارد با دولت تفاهم و هماهنگیهای خوبی انجام داده ایم.
وی یادآور شد: هم اکنون یک هماهنگی بسیار خوب بین بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و خزانه داری و وزارت اقتصاد وجود دارد. ما یک شورا شامل این سه دستگاه جهت هماهنگی برای دخل و خرج دولت و اینکه استقراض از بانک مرکزی صورت نگیرد تشکیل داده ایم. این موضوع جزو خطوط قرمزی بوده که آقای رئیس جمهور برای ما تعریف کرده اند که سیاست بسیار درستی هم میباشد.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: از ابتدای سال جاری درآمدهای دولت اعم از نفت، مالیات، عوارض و ... و همچنین فروش اموال مازاد دولت ماه به ماه پایش میشود و به این ترتیب خود دولت هم مراقب است تا به منابع بانک مرکزی دست اندازی نشود. خوشبختانه دولت هم در زمینه مدیریت درآمدها و هم هزینهها دقت دارد؛ بنابراین یکی از محورهای اصلاحی که آغاز شده و تا اینجا خوبه هم پیش رفته، اصلاح رابطه دولت با نظام بانکی و بانک مرکزی بوده است.
صالح آبادی تأکید کرد: محور بعدی مربوط به اصلاح رابطه بانک مرکزی و بانکها است که در این زمینه شاخصهای سلامت بانکی مورد توجه است. به عنوان مثال بانک نباید اضافه برداشت داشته باشد و از خطوط اعتباری بانک مرکزی استفاده کند. رابطه بانک مرکزی به عنوان ناظر و سیاستگذار حوزه بازار پول و نظام بانکی باید یک رابطه تعریف شده و سالم باشد که در این مسیر در حال حرکت هستیم.
وی افزود: محور اصلاحی بعدی به اصلاح رابطه بانکها با مردم و مشتریان برمیگردد که بانک مرکزی در این حوزه نیز ورود کرده است. بانکها نیز در این زمینه با ارائه انواع خدمات الکترونیک و سهولت دسترسی مردم به خدمات بانکی طبق ابلاغیههای بانک مرکزی در این راستا گام برداشتهاند تا مردم برای دریافت تسهیلات و خدمات بانکی حداقل مراجعه حضوری به شبکه بانکی را داشته باشند.
صالح آبادی یادآور شد: هم اکنون امکان صدور سفته و امضای الکترونیک و همچنین احراز هویت غیر حضوری در شبکه بانکی فراهم شده و مقررات آن نیز تصویب و ابلاغ شده است و بخشی از بانکها نیز این کارها را عملیاتی کردهاند؛ بنابراین سهولت دسترسی مردم به خدمات بانکی پیشرفت قابل توجهی داشته است.
وی در مورد سهولت دسترسی مردم به تسهیلات بانکی نیز توضیح داد: در این زمینه باید یادآور شد که منابع بانکها محدود است و به دلیل همین محدودیت منابع بانکی باید تکالیف نیز متناسب با این منابع باشد تا منجر به اضافه برداشت و بسط پایه پولی نشود که در این زمینه هم با بانکها همکاری خوبی داریم. البته در این زمینه تسهیلاتی که اولویت دارد را به شبکه بانکی گوشزد میکنیم. به عنوان مثال در مورد تسهیلات خردی که بانکها باید پرداخت کنند اعلام میکنیم که اولویت با چه نوع تسهیلاتی است. طبعاً اولویت با تسهیلات ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن است که این روزها دغدغه عموم خانوارها میباشد.
صالح آبادی در ادامه با اشاره به وامهای حوزه تولید نیز عنوان کرد: بانک مرکزی علاوه بر تسهیلات خرد سایر تسهیلات شبکه بانکی را اولویت بندی میکند و اولویت پرداخت تسهیلات با سرمایه گذاری ثابت، سرمایه در گردش بنگاههای موجود و تامین مواد اولیه بنگاهها است که با همکاری شبکه بانکی دنبال میشود؛ بنابراین برنامه اصلاح نظام بانکی در سه حوزه یاد شده تهیه و زمانبندی شده و با همراهی شبکه بانکی در حال انجام است.
رئیس شورای پول و اعتبار کشور درباره وضعیت نقدینگی و برنامه بانک مرکزی برای کنترل آن اظهار کرد: یکی از دلایل اصلی افزایش نقدینگی، پایه پولی است. پایه پولی از عناصری تشکیل میشود و یکی از آنها خالص دارایی خارجی بانک مرکزی است که در واقع ارزهای حاصل از نفت و فرآورده گاز، میعانات و ... است که درآمد دولت به حساب میآید. بانک مرکزی آنها را خریداری میکند و ریال در اختیار دولت میگذارد، این کار باعث افزایش خالص دارایی خارجی و پایه پولی میشود.
وی اضافه کرد: تا پایان تیرماه امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد خالص داراییهای خارجی منفی بود، به این معنا که موفق شدیم هر ارزی که از دولت دریافت شد و حتی ارزهای قبلی هم که در اختیار داشتیم را به فروش برسانیم و ریال را از بازار جمع کنیم واز این محل افزایش پایه پولی به وجود نیامد.
صالح آبادی ادامه داد: بخش موثر دیگر در وضعیت پایه پولی به بدهی دولت به بانک مرکزی مرتبط میشود که معمولا تنخواهی است که دولت از بانک مرکزی دریافت میکند، خوشبختانه دولت سیزدهم از این تنخواه حداقل استفاده را داشته یا نزدیک به صفر بوده است.
وی افزود: موضوع دیگر اوراقی است که دولت منتشر میکند و بخشی از آن در بازار توسط بانکها خریداری میشود و در مواقعی آن را به بانک مرکزی میفروشند و بانک مرکزی هم با خرید آن تزریق ریال انجام میدهد که این مورد هم به خوبی تحت کنترل قرار گرفته است. اوراقی را که امسال دولت میفروشد بخشی از آن توسط بانک، بخشی توسط صندوق سرمایه گذاری و بخش دیگر هم به وسیله اشخاص حقیقی خریداری میشود.
صالح آبادی اضافه کرد: همکاری بانک مرکزی با سازمان بورس سبب تشکیل صندوقهای بازار پول شده است. بانک مرکزی هم از ابتدای سال تا به امروز بیش از ۳۰ همت نسبت به پایان سال قبل اوراق دولتی که در سبد خود داشت را در بازار واگذار کرده و ریال آن را هم جمع کرده است.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه بدهی بانکها به بانک مرکزی به عنوان عامل موثر دیگر در پایه پولی تحت کنترل است، تاکید کرد: البته موضوع اصلاح نظام بانکی در کنترل نقدینگی و پایه پولی بسیار مهم است که برای آن برنامههای متنوعی وجود دارد و کنترل رشد تراز نامه بانک ها، تسهیلات و تعهدات کلان بانک ها، سپردههای جذب شده توسط بانک ها، کفایت سرمایه بانک ها، واگذاری اموال مازاد، کاهش معوقات، بهبود شاخصهای سلامت نظام بانکی از جمله این موارد است.
صالح آبادی تاکید کرد: کمیتهای در بانک مرکزی تحت عنوان کمیته اصلاح نظام بانکی شکل گرفته که بانکها باید برنامه اصلاحی خود در را این کمیته ارائه و مصوب کنند و براساس آن اصلاحات بانک خود را در زمانبندی مشخص انجام دهند. در واقع اصلاحات بانکی در ابعاد مختلف و با برنامه مدون دنبال میشود.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اهمیت بخش دانش بنیان در اقتصاد گفت: یکی از مهمترین تحولاتی که ضرورت دارد در کشور محقق شود، حمایت ار شرکتهای دانش بنیان است. جوانان نخبه کشور ما از ظرفیتها و استعدادهای بالایی برخوردارند و در میادین مختلف جهانی میدرخشند و باید حتما از آنها حمایت کنیم.
صالح آبادی درباره میزان تسهیلات بانکی به دانش بنیانها گفت: مانده تسهیلات شرکتهای دانش بنیان در پایان تیرماه امسال به ۷۹ همت (۷۹ هزار میلیارتومان) رسیده که نسبت به ۴ماهه سال گذشته افزایش ۳۰ درصدی داشته است. از ابتدای امسال تا پایان تیرماه به ۱۷۱۵ شرکت دانش بنیان۲۷ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است که رشد ۷۹ درصدی داشت و نشان از عملکرد خوب شبکه بانکی در این مسیر دارد.
وی اضافه کرد: سال گذشته هم ۶۷ همت به حوزه دانش بنیان تسهیلات پرداخت کردهایم. البته این تسهیلات دهی و حمایت مالی از حوزه دانش بنیان را بیشتر خواهیم کرد و در بخش وثایق و تضامین نیز تسهیل خواهد شد. با نهادهای دانش بنیان مانند صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز تعامل بسیار خوبی داریم و قطعا این روند را تداوم میبخشیم.
رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به آمار تسهیلات تکلیفی گفت: امسال ۳۴۳ هزار فقره تسهیلات قرض الحسنه به ارزش ۴۷ همت پرداخت شده است. همچنین
وام فرزند آوری برای ۲۴۱ هزار فقره به میزان ۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان پرداخت شد که روند خوبی است.
صالح آبادی با اشاره به راهاندازی معاملات توافقی ارز نیز گفت: ارز توافقی یکی از اتفاقات خوبی بود که انجام شد به نحوی که در دوماه گذشته این امکان را فراهم کردیم که در شبکه صرافی کشور ارزهای مختلف اعم از دلار و یورو و روبل به صورت توافقی و با قیمتی براساس عرضه و تقاضا مبادله شود.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: خوشبختانه حجم معاملات در این بخش به میزان قابل توجهی افزایش یافت و نشان داد که عمق بازار در حال افزایش است؛ ضمن اینکه بر بازار ارز هم اثرگذار است. به واقع معاملات توافقی ارز باعث آرامش بازار ارز شده است و بانک مرکزی به توسعه این بازار کمک خواهد کرد و به عنوان هدایتگر این بازارها، آرامش حوزه ارزی کشور را به عنوان اولویت اصلی خود دنبال میکند.
صالح آبادی با اشاره مجدد به موضوع حکمرانی ریال گفت: این بخش دارای پروژههای مختلفی است که آغاز شده و یکی از اینها ساماندهی کارتخوانها بود که محقق شد. فرآیند جلوگیری از پولشویی و فرارهای مالیاتی از مزایای قابل توجه حکمرانی ریال است. اجرای قانون پایانههای فروشگاهی در راستای حکمرانی ریال توانسته شفافیت خوبی را ایجاد کند و این مسیر با جدیت ادامه خواهد داشت.
رئیس کل بانک مرکزی در پایان از ارائه خدمت بانک مرکزی در حوزه تامین ارز مورد نیاز زائرین اعم از ریال ایران و دینار عراق برای مسافران اربعین خبر داد و گفت: بانک مرکزی در این حوزه تدابیر لازم را اتخاذ میکند و تلاش ما براین است که نسبت به سال گذشته خدمت بهتری به زائرین اربعین بدهیم که به زودی اطلاعرسانی خواهد شد.