ضرب المثل" آب پاکی را روی دستش ریخت"

در مجله سبک زندگی نگارمگ امروز حکایت کوتاهی را از ضرب‌المثل «آب پاکی را روی دست دیگری ریختن» می‌خوانید.

به گزارش مجله خبری نگار، این ضرب‌المثل را در جایی به کار می‌برند که فردی از رسیدن به یک مقصود و نیت بازمانده باشد.
به عبارت دیگر اکر کسی برای رسیدن به خواسته‌ای تمام تلاش و همّ و غم خود را بگذارد، به امید موفقیت و رسیدن به مقصود مدت‌ها تلاش کند، اما نهایتاً با صراحت و قاطعیت جواب منفی بشنود و خواسته‌اش اجابت نشود، می‌گویند «فلانی آب پاکی را روی دستش ریخت». یعنی دیگر کار تمام شد و او به خواسته‌اش نمی‌رسد.

در مورد این ضرب‌المثل داستان یا حکایت خاصی روایت نشده است، اما در باب آن همین بس که آب در اصطلاح شرعی پاک‌کننده است و شیء ناپاک به وسیله آن تمیز می‌شود؛ و به نوعی آخرین وسیله و ابزار است.

این ضرب‌المثل هم، در مفهوم کنایی اشاره دارد به آخرین حرف و جوابی که از طرف مخاطب به فرد متکلم و متقاضی زده می‌شود و به نوعی متقاضی را در رسیدن به هدف و مقصودش ناامید می‌کند و تکلیفش را روشن می‌سازد.

ضرب المثل

البته باید به این نکته توجه کرد که در فقه اسلامی اصطلاح آب پاکی نتیجه و معنایی مثبت دارد و آن نظافت و پاکیزگی است. اما در مورد این اصطلاح تمثیلی «آب پاکی روی دست دیگری ریختن»، منظور و پیام منفی است و به معنای نا امید کردن دیگری در رسیدن به مقصود و خواسته اوست.تا حدی که فرد دیگر برای خواسته‌اش تلاش نمی‌کند و می‌داند وصول به آن تا حد زیادی غیرممکن است.

ریشه ضرب المثل آب پاکی را روی دستش ریخت

این ضرب المثل حکایت و داستان ندارد، اما ریشه در یک اصطلاح دینی دارد که کم کم تبدیل به کنایه و ضرب المثل شده است:

در دین مبین اسلام، آب موثرترین عامل پاک کننده نجاست است و زمین و آفتاب و استحاله در مرحله دوم مطهرات قرار دارند. هر چیز نجس با شستن پاک می‌شود و اصولا آب زایل کننده هر گونه نجاسات است.
موضوع مشکوک و ناپاک را باید از سه الی هفت بار – بسته به نوع و کیفیت نجاست – شستشو داد تا طهارت شرعی به عمل آید. به آن آب آخرین که نجاست و ناپاکی را به کلی از بین می‌برد در اصطلاح شرعی ” آب پاکی ” می‌گویند. زیرا این آب آخرین موقعی ریخته می‌شود که از نجاست و ناپاکی اثری باقی نمانده، موضوع مشکوک کاملا پاک و پاکیزه شده باشد.

” آب پاکی ” همان طوری که در اصطلاح شرعی، آب آخرین است که شیء ناپاک را به کلی پاک می‌کند؛ در اصطلاح عامه کنایه از ” حرف آخرین ” است که از طرف مخاطب در پاسخ متکلم و متقاضی گفته می‌شود و تکلیفش را در عدم اجابت خواسته، یکسره و روشن می‌کند.

ضرب المثل