مدیریت جامع حوزه آبخیز؛ راهکار مدیریت خشکسالی/ الزامات کاهش آسیب پذیری در برابر خشکسالی چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار، احد وظیفه رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در وبینار علمی «تشریح ابعاد خشکسالی کشاورزی سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹» که در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری برگزار شد، گفت: با توجه به کسری موجود مخازن و کاهش آبدهی رودخانه ها، به خصوص در جنوب غرب کشور، انتظار ترمیم قابل ملاحظه جریان‌های سطحی و آب سد‌ها در کوتاه مدت حداقل طی دو ماه آتی وجود ندارد.

رییس مرکز ملی خشکسالی با اشاره به اینکه با توجه به بارش خوب هفته گذشته در استان‌های مرکزی کشور، کشت دیم در حال حاضر در این مناطق میسر است و برای کشت در بخش‌های جنوب غرب کشور، پیش بینی‌های کوتاه مدت و هفتگی مورد توجه قرار گیرد، افزود: با لحاظ وضعیت موجود و کم بارزشی پاییز جاری و علیرغم فرض بارش نرمال برای زمستان با احتمال بالا کمبود‌های آبی کشور ترمیم نخواهد شد و تنش آبی در بخش‌های مختلف در برخی مناطق تداوم خواهد یافت؛ بنابراین لحاظ شرایط کم آبی در سال آبی در مدیریت بخش‌های مختلف ضرورت دارد.

وظیفه خاطر نشان کرد: برنامه‌های بخشی، استانی و ملی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای سازگاری هر چه بیشتر و بهتر با شرایط کم بارشی و افزایش دما می‌بایست در اولویت دولت، بخش خصوصی و جومع مختلف قرار گیرد.

به گفته رییس مرکز ملی خشکسالی توسعه فرهنگ صرفه جویی و اقدامات عاجل برای جلوگیری از هدررفت و اسراف در همه بخش‌های مصرف می‌بایست مورد توجه قرار گیرد و بکارگیری همه تبلیغی و اطلاع رسانی ضرورت دارد.

همچنین مرتضی میری «عضو هیئت علمی گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» گفت: بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری طی سال ۱۳۹۹، مساحت مجموع عرصه‌های طبیعی ۶۹.۳۷ درصد از کل مساحت کشور را شامل می‌شود.

به گفته میری بر اساس گزارش ارائه شده مراتع ۴۴.۴۶ درصد از مساحت کل کشور و ۶۴ درصد از مجموع مساحت عرصه‌های طبیعی تشکیل می‌دهد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری خاطر نشان کرد: بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها میانگین برداشت گیاهان مرتعی در کشور ۱۰.۷ میلیون تن می‌باشد. طی سال زراعی جاری مقدار گیاهان مرتعی قابل برداشت در سطح مراتع کشور نسبت به سال گذشته ۳۷ و نسبت به دوره طولانی مدت ۴۰ درصد به دلیل خشکسالی کاهش پیدا کرده است.

محمدرضا کوثری «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» نیز در این وبینار با اشاره به عواقب اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی خشکسالی گفت: از عواقب اجتماعی خشکسالی می‌توان به مهاجرت، منازعات محلی، تنش‌های سیاسی، قحطی و تهدید سیری شکمی و همچنی از جمله عواقب اقتصادی می‌توان کاهش تولید، افزایش هزینه‌های تولید، خسارت به تولیدات دامداری، کاهش هزینه‌های تولید، کاهش نیروی برق آبی اشاره کرد. همچنین کاهش منابع آبی، فرسایش خاک، گردوغبار، افت تنوع بیولوژیکی، آتش سوزی‌های طبیعی، هجوم آفات از عواقب خشکسالی است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده آبخیزداری با اشاره به اینکه شرایط موجود ما در رابطه با خشکسالی به شدت آسیب پذیر کرده و بی تعارف مهمترین عامل در این زمینه نبود نگاه زیرساختی است، افزود: خشکسالی به تنهایی مدیریت نمی‌شود و مدیریت صحیح آن در گرو مدیریت سایر مخاطرات آن هم بر مبنای توسعه زیرساخت‌ها است.

وی با اشاره به اینکه رویکرد مدیریت جامع و یکپارچه لازم است و مدیریت ریسک باید در قالب مدیریت یکپارچه حوزه‌های آبخیز باشد، اظهار داشت: زیرساخت‌های لازم برای کاهش آسیب پذیری در برابر خشکسالی عبارت است از: زیرساخت بانک داده و تحلیل داده، زیرساخت فرهنگی، زیرساخت اداری، زیرساخت ملی، زیرساخت اجرایی.

عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با تاکید بر اینکه دو شرط صحیح مدیریت خشکسالی، پایش و پیش بینی است، گفت: بدون پایش و پیش بینی خسارت‌های جانی و مالی حداکثر است و در صورتی که با انجام این کار و همچنین مدیریت صحیح خسارت‌ها حداقل می‌شود.