در شناسایی موجودات فرازمینی به کجا رسیده‌ایم؟

به گزارش مجله خبری نگار/آنا،«فیز دات ارگ» (Phys.Org) در گزارشی به شرح این مقاله که در «مجله بین‌المللی اخترزیست‌شناسی» منتشر شده پرداخته است:

شهاب‌سنگ مارکیسون

شهاب‌سنگ مارکیسون که در سال ۱۹۶۹ در استرالیا سقوط کرد، با ۷ میلیارد سال سن، قدیمی‌تر از خود منظومه شمسی است. تحلیل‌های اخیر واقعیتی خارق‌العاده را آشکار کرده‌اند: هر پنج باز نوکلئوتیدی تشکیل‌دهنده DNA و RNA (آدنین، گوانین، تیمین، سیتوزین و یوراسیل) در این سنگ باستانی وجود داشته‌اند. این مولکول‌ها که منشا فرازمینی‌شان تایید شده است، به طور بنیادی این فرض دیرینه را به چالش می‌کشند که مواد اولیه حیات منحصرا بر روی زمین شکل گرفته‌اند.

شهاب‌سنگ اورگیل

شهاب‌سنگ اورگیل نیز که در سال ۱۸۶۴ بر فراز فرانسه منفجر شد، داستانی مشابه را روایت می‌کند. این سنگ کربن‌دار نه تنها اسید‌های آمینه‌ای مانند گلایسین و آلانین را در خود دارد، بلکه ساختار‌هایی شبیه به میکروفسیل‌ها نیز در آن مشاهده شده است؛ ساختار‌هایی بسیار کوچک که شباهت زیادی به باکتری‌های مگنتوتاکتیک یافت شده در اقیانوس‌های زمین دارند. اگرچه دانشمندان در ابتدا این نشانه‌ها را آلودگی یا ساختار‌های معدنی تلقی کردند؛ اما مطالعات اخیر منشا فرازمینی آنها را تایید کرده است.

کاوشگر‌های فضایی

کاوشگر‌های فضایی دامنه جست‌و‌جو را فراتر از شهاب‌سنگ‌ها گسترش داده‌اند. مریخ‌نورد‌ها جریان‌های آب مایع و یخ منجمد را در مریخ کشف کرده‌اند. فضاپیمای کاسینی یخچال‌های عظیم را بر سطح قمر زحل؛ یعنی انسلادوس، شناسایی کرده است. کاوشگر فینیکس وجود یخ آب را تنها سه سانتی‌متر زیر سطح مریخ تایید کرد. این کشفیات نشان می‌دهند که نیاز‌های پایه‌ای برای حیات ـ آب، ترکیبات آلی و منابع انرژی ـ در جای‌جای منظومه شمسی وجود دارند.

تلسکوپ‌های رادیویی

تلسکوپ‌های رادیویی بیش از ۱۰۰ مولکول آلی را در ابر‌های غبار میان‌ستاره‌ای شناسایی کرده‌اند؛ از جمله اسید‌های آمینه و ترکیبات سازنده اسید‌های نوکلئیک. این یافته‌ها فرضیه پان اِسپِرمیا را تقویت می‌کنند. این فرضیه می‌گوید اجزا سازنده حیات در سراسر فضا پراکنده شده‌اند و ممکن است مواد اولیه حیات را به سیاره‌های دیگر منتقل کنند.

تمدن‌های هوشمند فرازمینی.

اما درباره تمدن‌های هوشمند فرازمینی چه می‌دانیم؟ با وجود دهه‌ها گزارش از یوفو‌ها و برنامه‌های جست‌و‌جو برای هوش فرازمینی (SETI) که پیام‌هایی را به فضا ارسال کرده‌اند، همچنان هیچ شواهد تایید شده‌ای از وجود هوش فرازمینی به دست نیامده است. بیشتر مشاهده‌های مربوط به یوفو‌ها (اشیا ناشناس پرنده یا همان بشقاب پرنده‌ها) توضیحات معمول دارند: از آذرخش گلوله‌ای در اتمسفر گرفته تا پدیده‌های پلاسما در ترموسفر. «جسد‌های فضایی» که در سال ۲۰۲۳ در کنگره مکزیک نمایش داده شدند، به سرعت به عنوان ساخته‌های مصنوعی رد شدند.

چالش اصلی

چالش اصلی نبودِ شواهد از مواد اولیه حیات نیست؛ بلکه این است که نشان دهیم این مواد در جایی دیگر واقعا به موجودات زنده تبدیل شده‌اند. وجود اجزای سازنده DNA در شهاب‌سنگ‌های میلیارد ساله ثابت نمی‌کند که باکتری‌های فرازمینی وجود داشته‌اند؛ تنها نشان می‌دهد که شیمی لازم برای شکل‌گیری حیات می‌تواند به طور طبیعی در فضا رخ دهد.

هوش مصنوعی

در این میان، هوش مصنوعی وارد میدان شده است. الگوریتم‌های نوین هوش مصنوعی می‌توانند ترکیب شیمیایی شهاب‌سنگ‌ها را تجزیه و تحلیل کنند تا منشا زیستی یا غیرزیستیِ ترکیبات آلی را از یکدیگر تفکیک کنند. یادگیری ماشینی به فیلتر کردن نویز در سیگنال‌های رادیویی و شناسایی ردپا‌های زیستی در جو سیاره‌های فراخورشیدی دور کمک می‌کند. در جا‌هایی که تحلیل‌های انسانی ممکن است الگو‌های ظریف را در داده‌های عظیم نادیده بگیرد، هوش مصنوعی عملکردی برجسته دارد.

ما «قطعات» را یافته‌ایم. اجزا سازنده حیات در سراسر فضا وجود دارند. اینکه آیا این قطعات در جایی دیگر به شکل موجودات زنده، میکروبی یا هوشمند، در کنار هم قرار گرفته‌اند یا نه، همچنان جذاب‌ترین پرسشِ بی‌پاسخِ جهان است.