رمزارز؛ سلاح تحریمی یا تهدید پنهان؟ / هشدار صمصامی درباره خلأ نظارتی

به گزارش مجله خبری نگار، با گسترش بی‌سابقه اقتصاد دیجیتال و ورود پرشتاب کشور‌ها به عرصه دارایی‌های مبتنی بر بلاک‌چین، رمزارز دیگر یک جریان حاشیه‌ای نیست؛ بلکه به یکی از بازیگران اصلی در مبادلات مالی جهان تبدیل شده است.

امروز دولت‌ها، بانک‌های مرکزی و نهاد‌های نظارتی در سراسر جهان درحال بازتعریف نقش خود در این زیست‌بوم جدید هستند؛ زیست‌بومی که اگر کنترل و مدیریت نشود، می‌تواند نظم مالی کشور‌ها را برهم بزند و اگر به‌درستی مهار شود، تبدیل به یکی از ابزار‌های مؤثر در کاهش وابستگی به نظام مالی سنتی و حتی دورزدن محدودیت‌های خارجی شود.

در ایران، اما بحث رمزارز در یک نقطه حساس ایستاده است؛ نقطه‌ای بین امید و نگرانی. از یک‌سو بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که در دوره تحریم‌های بانکی، رمزارز می‌تواند یک ابزار کارآمد برای تسهیل تجارت خارجی و کاهش فشار‌های مالی باشد. از سوی دیگر، نبود یک چارچوب شفاف و واحد در سال‌های گذشته موجب شده است که بخش بزرگی از فعالیت‌ها در فضای غیررسمی و غیرشفاف شکل بگیرد؛ فضایی که هم ریسک پولشویی را بالا می‌برد، هم امکان سیاست‌گذاری هوشمند را محدود می‌کند و هم فرصت‌های کشور را از بین می‌برد.

در واقع، اگر کشور نتواند به سطحی از حکمرانی مالی دیجیتال برسد که در آن همه تراکنش‌ها قابل رهگیری و قابل گزارش باشند، نه‌تنها استفاده از رمزارز به‌عنوان ابزار مقابله با تحریم‌ها دشوار می‌شود، بلکه این حوزه می‌تواند به بستری برای خروج سرمایه، قاچاق مالی و بی‌ثباتی اقتصادی تبدیل شود. این همان نقطه‌ای است که اهمیت نظارت متمرکز را برجسته می‌کند.

قانون جدید، اختیارات کامل نظارتی را به بانک مرکزی داده است؛ اختیاری که اگر به‌طور جدی عملیاتی شود، می‌تواند رمزارز را از «منطقه خاکستری و ریسک‌آفرین» به «یک ابزار اقتصادی قابل اتکا و شفاف» تبدیل کند. اما تحقق این هدف نیازمند یک نقشه راه روشن، سامانه‌های نظارتی هوشمند و الزام همه بازیگران به فعالیت در چارچوب رسمی است.

در همین ارتباط حسین صمصامی، اقتصاددان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به خبرنگار گفته است: بدون چتر نظارتی بانک مرکزی، رمزارز تهدید است نه فرصت.

حسین صمصامی با اشاره به نقش روزافزون رمزارز‌ها در مبادلات جهانی اظهار داشت: امروز رمزارز‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از نظام پولی و مالی دنیا شده‌اند و ایران نیز نمی‌تواند از این عرصه غافل باشد.

وی افزود: اگر مبادلات رمزارزی به‌درستی کنترل و نظارت شود، این حوزه می‌تواند به ابزاری مؤثر برای خنثی‌سازی تحریم‌های بانکی تبدیل شده و به اقتصاد کشور کمک کند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با تأکید بر لزوم نظارت متمرکز تصریح کرد: تنها زمانی رمزارز‌ها برای ایران ثمربخش خواهند بود که تمام فعالیت‌ها و تراکنش‌های مالی در این حوزه زیر چتر نظارتی بانک مرکزی انجام گیرد.

صمصامی گفت: خوشبختانه قانون اختیارات کامل نظارتی را به بانک مرکزی داده و این نهاد از نظر قانونی هیچ محدودیتی برای نظارت بر مبادلات رمزارزی ندارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شفافیت کامل تراکنش‌ها و قرار گرفتن تمامی فعالیت‌های رمزارزی در فضایی روشن و تحت نظارت بانک مرکزی، شرط اصلی تبدیل این پدیده از یک تهدید بالقوه به یک فرصت واقعی برای کشور است.

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد کشور‌هایی که «چارچوب نظارتی منسجم» ایجاد کرده‌اند، توانسته‌اند از رمزارز هم به‌عنوان ابزار مالی و هم به‌عنوان سپر اقتصادی در برابر فشار‌های خارجی استفاده کنند. اما کشور‌هایی که این حوزه را رها کرده‌اند، با موجی از فرار سرمایه، کلاهبرداری‌های مالی و بی‌ثباتی پولی مواجه شده‌اند.

جمع‌بندی این گزارش آن است که رمزارز نه یک تهدید قطعی است و نه یک فرصت تضمین‌شده؛ بلکه ابزاری است که ماهیت آن را کیفیت حکمرانی تعیین می‌کند.

اگر بانک مرکزی بتواند با اختیارات قانونی خود، یک چارچوب نظارتی قوی و شفاف ایجاد کند، رمزارز می‌تواند به یکی از بازو‌های مهم اقتصاد ایران تبدیل شود؛ در غیر این صورت، ریسک‌های پنهان آن بر فرصت‌ها غلبه خواهد کرد.