فرسودگی شغلی، سندرمی خاموش در کمین زنان

به گزارش مجله خبری نگار،دکتر آلا قپانچی در این زمینه افزود: زنان در دنیای مدرن و پرشتاب امروز، میان نقش‌های گوناگون در حرکت هستند و تلاش برای مدیریت هم‌زمان شغل، خانواده و انتظارات اجتماعی، ترکیبی خطرناک برای بروز فرسودگی شغلی ایجاد می‌کند.

وی اضافه کرد: خستگی مداوم، اضطراب، بی‌انگیزگی، احساس ناکامی و کاهش تمرکز از نشانه‌های شایع این وضعیت است و غفلت از آن، سلامت روان و جسم را در معرض خطر قرار می‌دهد.

سندرمی خاموش، اما فراگیر

به گفته وی، فرسودگی شغلی یا Burnout سندرمی است که با علائمی، چون افسردگی، خستگی مداوم، اختلال در خواب و اشتها، کاهش انگیزه، تحریک‌پذیری و احساس بی‌ارزشی همراه است و در صورت تداوم، می‌تواند بهره‌وری فرد را به‌شدت کاهش دهد.

قپانچی خاطرنشان کرد: بسیاری از زنان با وجود بروز علائم هشداردهنده، به دلیل مسوولیت‌پذیری بالا یا احساس گناه، از استراحت یا مراجعه به متخصص خودداری می‌کنند و این امر روند بهبودی را دشوارتر می‌سازد.

چرا زنان بیشتر دچار فرسودگی می‌شوند؟

وی در تشریح علل بروز این پدیده، گفت: پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فرسودگی شغلی در زنان بیش از مردان شایع است؛ به‌ویژه در میان مادران شاغل که هم‌زمان دو شیفت کاری را تجربه می‌کنند- یکی در محیط کار و دیگری در خانه.

وی افزود: کار‌های خانگی، مراقبت از فرزندان، تصمیم‌گیری درباره امور خانواده و مدیریت زندگی روزمره، بار ذهنی مضاعفی بر دوش زنان می‌گذارد و فرصت استراحت و بازیابی انرژی را از آنان می‌گیرد.

قپانچی ادامه داد: کلیشه‌های فرهنگی و فشار اجتماعی برای ایفای نقش «زن و مادر کامل» سبب می‌شود بسیاری از زنان احساس کنند هر کاستی به معنای شکست یا بی‌کفایتی است؛ این ذهنیت، اضطراب و احساس گناه را افزایش داده و زمینه را برای بروز فرسودگی شغلی فراهم می‌کند.

وی اضافه کرد: شبکه‌های اجتماعی نیز با ترویج تصویر آرمانی از زن موفق در همه عرصه‌ها، به این فشار‌ها دامن می‌زنند و سلامت روان بسیاری از زنان را تهدید می‌کنند.

ویژگی‌های شخصیتی مستعد فرسودگی

وی گفت: زنان کمال‌گرا، رقابت‌جو و مسوولیت‌پذیر افراطی بیش از دیگران مستعد تجربه فرسودگی هستند.

به گفته این روان‌درمانگر، ناتوانی در تفویض وظایف، تمرکز بیش از حد بر دستاورد‌ها و بی‌توجهی به نیاز‌های شخصی، از عوامل تشدیدکننده این وضعیت به شمار می‌آید.

چالش‌های محیط کار و کمبود حمایت اجتماعی

وی گفت: نابرابری‌های شغلی، انعطاف‌ناپذیری ساعات کاری، کمبود مراکز نگهداری از کودک و پوشش ناکافی بیمه خدمات سلامت روان، از مهم‌ترین عواملی هستند که مانع تعادل نقش‌ها در زنان شاغل می‌شود.

وی تاکید کرد: دولت‌ها باید با افزایش تسهیلات حمایتی، مرخصی‌های مادرانه و پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناختی، زمینه بهبود سلامت روان زنان را فراهم کنند.

راهکار‌هایی برای پیشگیری از فرسودگی

به گفته این متخصص، پیشگیری از فرسودگی نیازمند اقدام در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی است.

وی توصیه کرد: زنان بخشی از مسوولیت‌ها را به دیگران واگذار کرده و مرز‌های روشنی بین زندگی کاری و شخصی تعیین کنند؛ خواب و تغذیه کافی، ورزش و مراقبت از خود را در اولویت قرار دهند؛ در صورت بروز علائم، بدون احساس ضعف، از مشاور یا روان‌درمانگر کمک بگیرند؛ در خانواده‌ها تقسیم وظایف بر اساس تفاهم و نه کلیشه‌های جنسیتی انجام شود.

سلامت روان زنان، زیربنای سلامت جامعه

قپانچی در پایان تاکید کرد: سلامت روان زنان زیربنای سلامت خانواده و جامعه است و برنامه‌های ملی سلامت بانوان باید با رویکردی پیشگیرانه، بر ایجاد تعادل میان نقش‌های حرفه‌ای و خانوادگی، ارتقای حمایت‌های شغلی و ترویج فرهنگ مراقبت از خود متمرکز شود.