شکست هندوانه در زمین‌های ترکیه!

به گزارش مجله خبری نگار،  ترکیه پس از چین، با تولید سالانه حدود ۴.۵ میلیون تن هندوانه، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این میوه در جهان به شمار می‌آید. منطقه «چوکورووا» که شامل استان‌هایی مانند آدانا و دیاربکر است، به تنهایی حدود ۲۵ درصد از کل تولید هندوانه ترکیه را تأمین می‌کند.

با این حال، در سال جاری بازیگران زنجیره تولید در ترکیه تا بازار با مشکلات جدی مواجه شده‌اند و بی‌عدالتی‌های اقتصادی به وجود آمده است؛ به طوری که قیمت هندوانه در مزارع تا حدی کاهش یافته که کشاورزان ترجیح داده‌اند محصول خود را برداشت نکنند یا رها کنند تا از فروش به زیان جلوگیری کنند.

از سوی دیگر، هزینه‌های تولید به‌صورت پیوسته و شدید افزایش یافته است. هزینه‌های کود، سموم کشاورزی، سوخت و نیروی کار دست‌کم دو برابر شده و فشار زیادی بر کشاورزان وارد کرده است.

برای نمونه، در استان آیدین هزینه خرید تنها یک پوند بذر یا کود از حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ لیر به ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ لیر افزایش یافته است. در آدانا قیمت هر کیلو هندوانه در آغاز فصل بین ۲۰ تا ۲۴ لیر بود، اما با افزایش عرضه و کاهش تقاضای صادراتی این قیمت به ۲.۵ لیر سقوط کرده است.

در دیاربکر برخی کشاورزان حتی محصول خود را در مزرعه رها کرده‌اند، زیرا قیمت خرید برای آنها فقط ۰.۰۸ دلار به ازای هر کیلو بوده، در حالی که دلالان همان محصول را در بازار‌های خرده‌فروشی حداقل ۰.۱۶ دلار به فروش می‌رسانند.

در استان آدانا، یکی از قطب‌های اصلی تولید هندوانه در ترکیه، شرایط به‌قدری بحرانی شده که بسیاری از کشاورزان تصمیم گرفته‌اند به‌جای فروش محصول، آن را از بین ببرند.

قیمت هر کیلوگرم هندوانه در این منطقه به حدود ۱ لیر رسیده است، در حالی‌که هزینه تمام‌شده برای تولید هر کیلو از این محصول، بنا به گفته کشاورزان، حدود ۱۴ لیر است. این اختلاف فاحش میان هزینه تولید و قیمت فروش، کشاورزان را دچار زیان شدید کرده و موجب شده که آنها برداشت محصول را به‌صرفه ندانند. به گفته رسانه‌های ترکیه این وضعیت یکی از نمونه‌های بارز بی‌عدالتی اقتصادی در زنجیره کشاورزی ترکیه است که تداوم آن می‌تواند به خروج تدریجی تولیدکنندگان از چرخه تولید منجر شود.

یکی از عوامل مهم این مشکل، کاهش تقاضای خارجی در کشور‌های اروپایی مانند رومانی، بلغارستان، مجارستان و آلمان و همچنین بازار داخل کشور است که باعث کاهش شدید قیمت‌ها شده است.

همچنین تولید بیش از حد ناشی از کشت بدون برنامه‌ریزی در مناطق پررونق مانند چوکورووا است. تفاوت بسیار زیاد قیمت‌ها بین کشاورز و مصرف‌کننده نیز از دیگر چالش‌های این زنجیره است؛ گزارش‌ها حاکی از آن است که کشاورزان هندوانه را در مزارع با قیمتی بین ۱ تا ۲.۵ لیر می‌فروشند، در حالی که همین محصول در بازار‌های شهری بین ۱۰ تا ۱۵ لیر به فروش می‌رسد که نشان‌دهنده وجود حلقه‌های دلالی قدرتمند و نابرابری قیمتی است.

پیامد‌های این وضعیت شامل ورشکستگی و کاهش انگیزه تولیدکنندگان است، چرا که کشاورزانی که نتوانند هزینه‌های خود را از فروش در مزرعه جبران کنند، ممکن است به ترک کشت هندوانه یا کشت محصولات کم‌ریسک‌تر روی آورند.

همچنین کاهش تنوع غذایی و دسترسی مصرف‌کنندگان شهری به هندوانه به دلیل افزایش قیمت یا کمبود محصول از دیگر پیامد‌ها است. بسیاری از کشاورزان کوچک نیز به دلیل استفاده از تسهیلات بانکی برای تامین مالی کاشت، در معرض بدهکاری و تله بدهی قرار گرفته‌اند.

برای حل این بحران، راهکار‌هایی پیشنهاد شده است از جمله کوتاه‌سازی زنجیره عرضه از طریق بازاریابی مستقیم یا همکاری تعاونی‌ها برای حذف واسطه‌های غیرضروری و توزیع عادلانه سود بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان. حمایت دولتی از طریق تعیین حداقل قیمت تضمینی که هزینه‌های تولید را پوشش دهد نیز از راهکار‌های مهم است. تشویق به تنوع کشت و کاهش ریسک تولید و برنامه‌ریزی دقیق کشت بر اساس داده‌های تقاضا و بازار از دیگر پیشنهادات است.

در همین راستا در شهر توکات ترکیه چهار روز پیش یک کشاورز به نام محمد قوتسال که محصول خود را از آدانا آورده بود، حدود ۲۶ تن هندوانه را به‌صورت رایگان در مدت ۴۵ دقیقه میان مردم توزیع کرد.

ترکیه باوجود جایگاه برجسته خود در تولید هندوانه، با مشکلات جدی نظیر افت شدید قیمت‌ها، افزایش هزینه تولید، نابرابری در زنجیره توزیع و تهدید خروج کشاورزان از بازار مواجه است.

برای حفظ تداوم تولید و عدالت در زنجیره غذایی، همکاری جدی میان کشاورزان، نهاد‌های دولتی و بخش خصوصی ضروری است. امید است با واکنش سریع سیاست‌گذاران و استفاده از راهکار‌های مؤثر، این بحران مدیریت شود تا منابع کشاورزی حفظ و جایگاه ترکیه در بازار جهانی هندوانه تثبیت گردد.