نقش اقدامات تشخیصی و غربالگری در کنترل سیر بیماری دیابت!

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، دکتر محمد علی یعقوبی از بیماری دیابت به عنوان یکی از بیماری‌های شایع و قدیمی در جهان نام برد و گفت: براساس آخرین اطلاعات آماری ۱۰.۵ درصد از جمعیت بزرگسال (۲۰ تا ۷۹ سال) در دنیا مبتلا به دیابت هستند که تقریباً نیمی از آنها از زندگی با این بیماری بی اطلاع بوده و پیش‌بینی‌های فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۴۵ از هر ۸ بزرگسال، ۱ نفر، یعنی تقریباً ۷۸۳ میلیون نفر، با دیابت زندگی خواهند کرد. در کشور ما نیز دیابت شیوع بالایی دارد و حدود ۱۳ درصد جمعیت بالغ، در زمره‌ی بیماران مبتلا به دیابت هستند که با احتساب موارد پیش دیابتی، میزان بالاتری را شامل خواهد شد.

ماهیت بیماری دیابت و انواع آن

دیابت یک بیماری متابولیک است و مهم‌ترین شاخصه آن افزایش نامناسب سطح قندخون یا گلوکز خون است. این بیماری به دو دسته اصلی " دیابت نوع یک و دیابت نوع دو " تقسیم می‌شود، دیابت بارداری هم نوعی دیگر از دیابت هست که تقریبا از هر ۷ الی ۸ فرد باردار، یک خانم باردار دچار این بیماری می‌شود و به خاطر عوارض مادری و جنینی ضرورت دارد که به خوبی مدیریت شود. در کنار این موضوع، برخی از انواع دیابت کمتر شایع همچون؛ دیابت تک ژنی و دیابت ثانویه نیز وجود دارد که معمولا در اثر بروز سایر بیماری‌های غدد درون ریز ایجاد می‌شود. از دیگر عوامل ایجاد کننده‌ی دیابت می‌توان به عوامل ثانویه علل دارویی مثل کوتیکواستروئید‌ها اشاره کرد.

زمینه‌های بروز دیابت نوع یک و دو

دیابت نوع یک، معمولا در سنین پایین دیده می‌شود و علت آن هم فرایند‌های خودایمنی است، در این نوع از دیابت، سلول‌های مولد انسولین و سلول‌های بتا تخریب شده و بنابراین انسولین در بدن تولید نمی‌شود. اما دیابت نوع دو که شایع‌ترین نوع دیابت است، به علت سبک زندگی نادرست و چاقی ایجاد می‌شود و معمولا هم در سنین بالاتری بروز می‌کند؛ البته سن یک معیار قطعی برای ابتلا به دیابت نیست و این بیماری میتواند در سنین پایین نیز با توجه کم تحرکی افراد و سبک زندگی ناسالم بروز کند، لذا باید توجه داشت که آسیب زایی دیابت نوع یک و دو با یکدیگر متفاوت است.

نقش ژنتیک در ابتلاء به بیماری دیابت

ژنتیک در ابتلاء به دیابت نوع یک و دو تأثیر گذار است، اما در دیابت نوع دو، تعامل پیچیده تری بین ژنتیک و سبک زندگی وجود دارد و معمولا ژنتیک نقش قوی تری در این نوع دیابت ایفا می‌کند.

بیماری دیابت را با چه علائمی بشناسیم؟

در اکثر مواقع دیابت علائمی ندارد و از همین رو، افراد مختلف با افزایش سن (حتی اگر عوامل خطر دیابت نداشته باشند)، لازم است که غربالگری دیابت برای آنها انجام شود. این نکته نیز حائز اهمیت است که علائم کلاسیک دیابت مانند: پرادراری و پرنوشی، کاهش وزن و حتی کمای دیابت می‌تواند در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک ودرموارد شدید در دیابت نوع دو دیده شود.

غربالگری دیابت در چه افرادی ضرورت دارد؟

انجام غربالگری در افراد بالاتر از سن ۳۵ سال؛ بدون داشتن عوامل خطر ابتلاء و در بیماران با اضافه وزن و چاقی درصورت وجود عوامل خطر دیابت مثل، فشار خون و چربی خون بالا، داشتن سابقه خانوادگی، بیماری قلبی و عروقی و ... ضرورت دارد، چون دیابت می‌تواند باعث صدمه بر رگ‌های خونی کوچک در کلیه، شبکیه چشم و اعصاب محیطی شده و همچنین باعث ایجاد سکته‌های مغزی و قلبی گردد.

تمهیدات پیشگیرانه در بروز و کنترل بیماری دیابت

با توجه به شیوع بالای دیابت نوع دو (در میان انواع دیابت)، با انجام غربالگری‌های به موقع، تشخیص زودتر و تغییر یا اصلاح سبک زندگی می‌توانیم از ابتلا به بیماری دیابت پیشگیری نموده و یا حداقل آن را به تأخیر بیندازیم. سبک زندگی سالم می‌تواند شامل؛ حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته، رژیم غذایی مناسب و عدم مصرف دخانیات باشد.

نحوه تشخیص دیابت و راهکار درمانی آن

دکتر یعقوبی با اشاره به اهمیت تشخیص بهنگام بیماری دیابت و درمان‌های آن گفت: غربالگری و تشخیص بیماری دیابت، با آزمایش‌های قندخون ناشتا، بررسی قندخون بعد از مصرف گلوکز خوراکی یا آزمایش قند سه ماه که به آن هموگلوبین A۱C نیز گفته می‌شود، انجام می‌شود. درحال حاضر درمان بیماران دیابت نوع یک، انسولین می‌باشد و همچنین برای بیماران دیابت نوع دو، علاوه بر سبک زندگی سالم و مصرف قرص‌های خوراکی دیابت، در برخی شرایط تجویز انسولین نیز انجام می‌شود. غربالگری به موقع عوارض دیابت می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد، همچنین توجه ویژه به کنترل مناسب فشارخون وچربی بیماران در مدیریت بهتر بیماران مبتلا به دیابت بسیار اهمیت دارد.