به تغذیه سالمندان توجه کنید / عوامل موثر در ایجاد مشکلات تغذیه

به گزارش مجله خبری نگار،حتی توانایی بدن در تولید برخی از مواد ضروری و مورد نیاز اندام داخلی و خارجی نیز کاهش پیدا می‌کند. به همین خاطر اینکه سالمندان چه غذایی مصرف کنند و چه غذایی را نه، بسیار مهم و حائز اهمیت است. در ادامه نکات بسیار مهمی درمورد غذای پدربزرگ و مادر بزرگ‌ها خواهیم گفت.

تغذیه در سالمندان

پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماری‌های مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آنها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه سالمندان می‌باشد.

با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آنها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود.

اهمیت تغذیه سالمندان

توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیاز‌های تغذیه اهمیت دارد. رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال‌های عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتی بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماری‌های شایع همچون فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد.

تغذیه سالمندان و عادات غذایی مطلوب و صحیح در پیشگیری از این بیماری‌ها مؤثر است، در نتیجه اگر اصول تغذیه سالمندان رعایت شود کمتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند و این خود منجر به بهبود کیفیت زندگی آنان خواهد شد.

عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه سالمندان:

مشکلات روحی و روانی می‌تواند در تغذیه سالمندان تاثیر گذار باشد

ـ عوامل جسمانی موثر در تغذیه سالمندان: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماری‌های مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و دارو‌ها

ـ تاثیر مشکلات روحی و روانی در نوع تغذیه سالمندان: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر

ـ از عوامل تاثیر گذار در انتخاب نوع تغذیه سالمندان مشکلات اقتصادی می‌باشد: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه

وضعیت تغذیه سالمندان:

یکی از نکات مهم در تغذیه سالمندان مصرف فراوان مایعات می‌باشد

• مصرف شیر و لبنیات در هر روز.

• استفاده از نور خورشید (نیم ساعت روزانه) برای تامین ویتامین D

• در سالمندانی که دندان مصنوعی دارند و قادر به جویدن غذا نیستند استفاده از غذا‌هایی مانند (برنج نرم به صورت کته، گوشت‌های نازک قیمه‌ای آب پز و نرم، سیب زمینی پخته و پوره شده، مرغ پخته با آب آن، شیر، ماست، پنیر، تخم مرغ پخته، سبزیجات پخته، میوه و آب میوه تازه وغلات لازم است.

• مصرف مایعات فراوان ۶-۸ لیوان روزانه مخصوصا وقتی ازفیبر‌ها استفاده میکنید شیر، چای، قهوه، سوپ و بستنی خوب است در صورت داشتن بی خوابی از دادن چای و قهوه قبل از خواب خودداری کنید و مصرف یک لیوان شیر ولرم خوب است.

• سالمندان از نوشیدن آب بعد از ساعت ۸ شب خوداری کنید.

• تا ۲ ساعت بعد غذا چای نخورید و در صورت امکان از لیموترش تازه برای جذب بهتر غذا استفاده شود.

• برای کاهش کلسترول خون روزانه یک تا دو عدد سیب بخورید.

• مصرف مایعات کافی ومواد پرفیبر (نان سبوس دار، گلابی آلو، زردالو و سبزیجات مثل اسفناج و سبزی خوردن) برای درمان یبوست خوب است. یبوست یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عصر حاضر است. از نظر پزشکی دفع مدفوع سخت، ناکامل یا با تعداد کم همه به معنای یبوست است.

شناخت درست از نیاز‌های تغذیه سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد

• کاهش مصرف نوشابه‌های گازدار و کافئین دار.

• تخم مرغ یک روز درمیان استفاده و در صورت کلسترول بالا اصلا مصرف نشود. تخم مرغ را به صورت نیمرو مصرف نکنید.

• میوه‌های غنی از ویتامین‌های C و A را زیاد مصرف کنید.

• تعداد وعده‌های غذایی را افزایش دهید ولی درهر وعده حجم غذای کمتری بخورید.

• غذا‌های چرب و شیرین را محدود کنند.

• کاهش مصرف سبزیجات نفاخ مانند گل کلم و کلم.

• غذا‌های دودی و کنسرو شده مصرف نکنید.

• گوشت‌های کم چرب مثل ماهی، گوشت گوساله تازه، فیله ران و سردست، مرغ بدون پوست خوب است ازگوشت قرمز کمتر استفاده شود.

• غذا‌های چرب سرخ شده، حبوبات نپخته، سبزی‌های نفاخ، پیاز، شلغم، تربچه، کلم، تخم مرغ نیمرو و سس‌ها را مصرف نکنید.

• پودرفندق و بادام را به حریره‌ها اضافه کنید، زیرا منیزیم دارد.

• در صورتی که سالمندی فشارخون دارد از غذای کم نمک استفاده کند.

• همیشه در وعده‌های غذایی غذای سنگین را در ناهار مصرف نماید.

• به علت کاهش ذخیره پروتئین در سالمندان ۱۶ درصد انرژی روزانه آنها ازپروتئین باشد.

• ۵۵-۶۰ درصد کالری از کربوهیدرات تامین شود.

• چربی‌ها بیشتر از ۲۰-۲۵ درصد در رژیم غذای سالمند نشود.

• مصرف مولتی ویتامین هرروز خوب است.

• در سالمندانی که پوکی استخوان دارند روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم و ۸۰۰-۱۰۰۰ واحد ویتامین D برای افراد بالای ۵۰ سال در رژیم غذایی سالمندان توصیه می‌شود.

• در برنامه غذایی سالمند گیاهخوار بادام، فندق، سبزی‌های برگ سبز، پونه خشک، زیره، لوبیا، نخود، برگ مو، برای تامین کلسیم و مصرف انواع ماهی، مرکبات، ویتامین C برای جذب بهتر کلسیم و نور خورشید برای تامین ویتامین D لازم است.

• سالمندان را به خوردن مواد مغذی (آجیل ها، روغن زیتون، غلات سبوس دار مانند (برنج قهوه ای، نان گندم سبوس دار، جو دو سر)، میوه‌های تازه و سبزیجات، پروتئین غنی از حبوبات، حبوبات، گوشت و محصولات لبنی) تشویق نمایید.

غلات سبوس دار منبع بسیار خوبی از روی، فولات، کلسیم، ویتامین E و ویتامین B ۱۲می باشد. با خوردن این مواد تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز سالمندان تامین می‌شود.

• ورزش در دوران سالمندی فراموش نشود. ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی (پیاده روی، بالا رفتن از پله) یا۳۰ دقیقه شنا و راه رفتن سریع و یا حتی ۲۰ دقیقه پیاده روی در هوای آزاد باعث نشاط سالمند می‌شود.

• به عادات غذایی آنها احترام بگذارید و هرمشکلی را دوستانه حل نمایید.

• در صورتی که پدربزرگ، مادربزرگ یا سالمندی دارید که تنها زندگی می‌کند آنها را در جمع خود آورده و به وعده‌های غذایی که تهیه نموده اید مهمان نمایید. سالمندان با فرزندان اشتهای بهتری پیدا می‌کنند.

ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم در تغذیه سالمندان:

در انتخاب نوع تغذیه سالمندان باید به بیماری‌های آنها نیز توجه کرد

جذب کلسیم و ویتامین D بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد که خود اثر مخربی بر سلامت استخوان‌ها دارد و سبب افزایش احتمال شکستگی‌های استخوانی می‌شود؛ بنابراین با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) و تأمین ویتامین D (استفاده از نور آفتاب) افزایش می‌یابد.

قرار گرفتن به مدت طولانی‌تر در معرض نور مستقیم خورشید و مصرف جگر و روغن کبد ماهی برای تأمین ویتامین D توصیه می‌شود. بر این اساس توصیه می‌شود زنان بالای ۵۰ سالی که تحت درمان با استروژن نیستند و همچنین همه بزرگسالان بالای ۶۵ سال ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز مکمل دارویی کلسیم مصرف کنند. شیر و لبنیات از منابع غنی کلسیم هستند.

در برخی افراد، به خصوص سالمندان به علت ایجاد ناراحتی معده ناشی از مصرف شیر تازه، مصرف سایر غذا‌های غنی از کلسیم از جمله ماست و پنیر به عنوان جایگزین شیر توصیه می‌شود. همچنین شیر بدون لاکتوز که اخیراً در کشور تولید شده است، جهت مصرف افرادی که دستگاه گوارش آنها قادر به تحمل شیر معمولی نیست توصیه می‌شود.

با افزایش سن توانایی جذب ویتامین B ۱۲ بدن حتی در افرادی که عملکرد عصبی طبیعی دارند کاهش می‌یابد. گوشت قرمز، ماهی و تخم‌مرغ از منابع ویتامین B ۱۲ می‌باشند.

کم‌خونی فقر آهن در سالمندان نسبت به افراد دیگر شیوع کمتری دارد، اما در افرادی که غذا‌های کم انرژی مصرف می‌کنند شایع است. نیاز مردان و زنان سالمند به آهن یکسان است و میزان توصیه‌شده روزانه به طور متوسط ۷ میلی‌گرم است. زرده تخم‌مرغ، گوشت، ماهی، جگر، حبوبات و سبزی‌های برگ سبز تیره مانند جعفری، برگ چغندر، گشنیز و بخش‌های تیره برگ از منابع آهن می‌باشند.

جگر، گوشت، حبوبات و غلات و مغز‌ها (پسته، بادام، گردو، فندق) از منابع غذایی حاوی روی می‌باشند. برخی از علایم کمبود روی شبیه علایمی است که به طور طبیعی همزمان با سالمندی بروز می‌کند مانند کاهش حس چشایی و التهاب پوست.

نکته کلی در خصوص تغذیه سالمندان:

بهترین راه برای دستیابی و حفظ یک وزن مناسب و ایده‌آل در حالی که سن شما بالاتر می‌رود، دریافت کالری کمتر نسبت به زمانی است که شما جوان‌تر بودید و اطمینان از اینکه بیشتر چیزی که شما می‌خورید مغذی است و چربی و قند کمی نیز دارد. از چربی‌های اشباع و ترانس اجتناب کنید.

به همین دلیل شناخت درست از نیاز‌های تغذیه سالمندان اهمیت ویژه دارد. نیاز‌های تغذیه‌ای سالمندان را میتوان در انرژی، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی، مایعات، و فیبر غذایی دسته بندی کرد. 

منبع:اینفو