روابط تمدنی ایران و چین، زمینه‌ساز همنوایی سیاسی و اقتصادی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: ششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی واردات چین (CIIE ۲۰۲۳) از ۱۴ تا ۱۹ آبان ماه ۱۴۰۲ در شهر شانگ‌های در حال برگزاری است. شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه از ۱۵۴ کشور، منطقه و سازمان بین‌المللی، از کشور‌های کمتر توسعه‌یافته، در حال توسعه و توسعه‌یافته به شانگ‌های آمده‌اند. CIIE از چهار بخش اصلی پاویون‌های ملی، پاویون‌های تجاری، بخش‌های اقتصاد بین‌الملل و فعالیت‌های مرتبط با تبادل فرهنگی تشکیل شده است. سفر دکتر مخبر معاون اول رئیس‌جمهور ایران به چین و حضور در افتتاحیه نمایشگاه، ضرورت مداقه در ابعاد گوناگون این گردهمایی را دوچندان کرده است.

باوجود اینکه هدف از برگزاری این نمایشگاه، واردات و تجارت بر اساس سیاست جهانی در‌های باز چین و اراده این کشور برای تقویت این سیاست و بهره‌مندی از ابتکارات نوآورانه برای توسعه پایدار جهانی عنوان شده است، اختصاص یکی از بخش‌های اصلی نمایشگاه به تبادلات و محصولات فرهنگی سایر کشور‌ها و معرفی فرهنگ ملل در این بخش، اهمیت روابط فرهنگی میان ملت‌ها از سوی چین را به نمایش گذاشته است. شی‌جین‌پینگ نیز در بیانیه افتتاحیه CIIE-۲۰۲۳، برگزاری این نمایشگاه را فرصتی برای ارائه باکیفیت کالا‌ها و خدمات عمومی بین‌المللی و مبادلات مستقیم بین مردم کشور‌های مختلف و همکاری تجاری آن‌ها دانست.

تبادلات فرهنگی ایران و چین از قدمتی به ژرفای تاریخ برخوردار است. به گواهی مورخان، بن‌مایه مبادلات و تعامل این دو تمدن بزرگ، حکایت از پیوستگی عمیق و دیرینه فرهنگی ملت‌ها و اقوام همجوار در این دو تمدن داشته است. بستر روابط تاریخی و فرهنگی ایران و چین همواره مؤید تلاش برای شناخت، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری ملت‌ها از یکدیگر بوده؛ سفر، تجارت، روابط فرهنگی، تبلیغات دینی و مهاجرت انواع ابزار‌های ارتباطی در طول تاریخ این دو تمدن بزرگ بوده‌اند.

جاده یا راه ابریشم، معروف‌ترین نماد تاریخی روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و چین در جهان معاصر است، اما آنچه کمتر به آن پرداخته شده، قدرت، قوت و فزونی تعاملات فرهنگی ملت‌ها و اقوام آن‌ها بوده طوری که عده‌ای از صاحبنظران معتقدند مبادلات دینی و مذهبی میان دو تمدن، وسعتی بیش و پیش از پیدایش راه ابریشم داشته و از طریق این مبادلات مذهبی سایر مظاهر فرهنگی و هنری هم‌چون نقاشی، معماری، ادبیات، زبان، آداب و رسوم، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، علوم و صنایع ایرانی و چینی نیز مبادله می‌شده است. به گواه تاریخ، برای قرن‌های متمادی هیچ‌گاه صدای زنگ کاروان شتران و آمد و شد بازرگانان و مبلغان دینی از شرق به غرب و غرب به شرق قطع نشده؛ و چه بسا جاده ابریشم، نخستین جاده جهانی‌سازی اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها، و تمدن‌ها بوده است.

قرابت ارزش‌ها و عناصر فرهنگی میان دو ملت، اندیشمندان و ادیان، درهم‌تنیدگی فرهنگی و روابط اقوام را فزونی می‌بخشیده است. جالب توجه آنکه اجماع مورخان و پژوهشگران روابط فرهنگی این دو تمدن بزرگ بر این است که ادیان و آیین‌های بودایی، نسطوری، زرتشتی، مانوی و اسلام، از ایران و یا از طریق ایران به واسطه مبلغان و اندیشمندان و تجار ایرانی به سرزمین چین منتقل و معرفی شده و در آنجا گسترش یافته است. اکنون در این کشور، بیش از ۲۵ میلیون مسلمان زندگی می‌کنند و فرهنگ اسلامی در چین بیشتر رنگ و بوی ایرانی دارد تا عربی و اغلب واژه‌های رایج بین مسلمانان چین، مثل نماز، روزه، آب‌دست (وضو)، بانگ (اذان)، نیت نماز‌های پنجگانه و حتی عقد ازدواج، فارسی هستند، نه عربی.

با پیروزی انقلاب اسلامی و گسترش روابط همه جانبه میان ج. ا. ایران و چین و افزایش همکاری میان دانشمندان و محققان و پژوهشگران و مراکز علمی-فرهنگی دو کشور، شناخت دو ملت از یکدیگر بیشتر شده و زمینه‌های توسعه روابط، گسترده‌تر شده است. امضای ده‌ها تفاهمنامه و موافقتنامه میان نهاد‌های علمی، آموزشی، فرهنگی، هنری و رسانه‌ای دو کشور و برگزاری برنامه‌های متعدد فرهنگی اجتماعی در پایتخت‌ها و شهر‌های بزرگ ایران و چین زمینه را برای آشنایی هرچه بیشتر دو ملت نسبت به یکدیگر فراهم ساخته است.

مبادله هیأت‌های فرهنگی و هنری، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هنری، تألیف و ترجمه و انتشار ده‌ها جلد کتاب و شاهکار ادبی، گسترش آموزش زبان و ادبیات فارسی در چین و زبان چینی در نمایندگی‌های مؤسسه کنفسیوس در ایران، گسترش مراکز ایران پژوهشی در چین، ارتباط مستمر مراکز آموزشی-دانشگاهی، انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک و برگزاری سمینار‌های مشترک ایران‌شناسی و چین‌شناسی، تأسیس مراکز مطالعات ایران در چین و فعالیت‌ها و مبادلات مطبوعاتی و سینمایی ازجمله فعالیت‌های فرهنگی صورت گرفته در دوکشور بوده است.

وجود اشتراکات متنوع و عمیق فرهنگی میان دوکشور منجر به پیدایش افق‌های مشترک در مواجهه با تغییر و تحولات پیش روی جهان و زمینه‌ساز ارتقای روابط و مناسبات دو کشور در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی و موضعگیری‌ها و همکاری‌های همگرا شده است. تعهد دو کشور به پیشرفت و همکاری متقابل، گسترش منافع اقتصادی برای همه کشور‌های جهان و کاهش شکاف فقیر و غنی در کشور‌های هدف و هم‌سو، مؤید همنوایی اهداف و راهبرد‌های کلان ایران و چین در مناسبات بین‌المللی است.

ششمین نمایشگاه بین‌المللی واردات چین فرصت‌ها و افق جدیدی پیش روی مردم، تجار و دولت‌های دو کشور قرار داده است. حضور بیش از ۷۰ کشور مختلف جهان فرصت بسیار مناسبی برای ایران است تا فرهنگ تجارت و نیز عمق هویت کالا‌های مصرفی -به ویژه در حوزه سبک زندگی ایرانی- را به نمایش گذارد. این نمایشگاه علاوه بر امکان ایجاد مقاصد جدید برای کالا‌های ایرانی در یک بازار سه‌میلیارد نفری از کشور‌های حاضر در نمایشگاه و افزایش ظرفیت‌های صادراتی کشور، دستاوردهایی، چون امکان شناخت سمبل‌های فرهنگی ملت ایران و گفتگو و تبادل‌نظر کارشناسان در حوزه‌های گوناگون را فراهم آورده است. حضور شرکت‌های ایران در این نمایشگاه، فرصت بازنمایی فرهنگ غنی ایرانیان در سبک زندگی و تجارت با کالا‌هایی ریشه‌دار در تمدن دیرینه ایران؛ همچون فرش دستباف و ماشینی، محصولات و دارو‌های طب سنتی ایرانی (زعفران، گلاب، انجیر و...) و نمایش صنایع دستی اقوام گوناگون را به همراه داشته است. همچنین بازدید مقامات عالی‌رتبه و تجار و سرمایه‌گذاران کشور‌های شرکت‌کننده در نمایشگاه، معرفی توانمندی‌های تولید در ایران، وجود فرصت‌هایی برای تعاملات فرهنگی میان ملت‌ها، معرفی محصولات کشاورزی و مصرفی مرتبط با سبک زندگی ایرانی در چین و آشنایی تجار، مردم و بازدیدکنندگان با محصولات ایرانی و استقبال بیشتر از این محصولات، از دیگر دستاورد‌های حضور در نمایشگاه بین‌المللی واردات چین ۲۰۲۳ بوده است.

حامد ملک‌زاده
معاون فرهنگی-اجتماعی معاون اول رئیس‌جمهور