تور دیپلماسی در پایتخت‌های عربی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: آنچه این روز‌ها در روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی می‌گذرد، نشان می‌دهد دیپلماسی منطقه‌ای ایران همپای دیپلماسی هسته‌ای به پیش رانده می‌شود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در سفر اخیر خود به چند کشور منطقه، پیگیر ابتکار عملی است که ورود هشت کشور حوزه خلیج‌فارس را به یک ائتلاف جدید هدفگذاری کرده است. همزمان با حضور امیرعبداللهیان در دوحه، پایتخت قطر که ایستگاه اول سفر منطقه‌ای جاری‌اش به شمار می‌رفت، علی باقری، رئیس هیأت ایرانی در مذاکرات رفع تحریم‌ها دور از چشم دوربین‌ها با «انریکه مورا»، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفتگو‌های جدی و مفصلی در چهارچوب مذاکرات رفع تحریم‌ها از سر گذراند. باقری روز گذشته، خود با انتشار پیامی در صفحه توئیتر این دیدار را رسانه‌ای کرد و نوشت: «جلسه‌ای جدی و سازنده با انریکه مورا در دوحه داشتم و در مورد طیفی از موضوعات از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها به بحث و تبادل نظر پرداختیم.»

ملاقات رئیس هیأت ایرانی با مقام اروپایی چند روز پس از برگزاری نشستی چهارجانبه میان هیأت‌های ایرانی و سه کشور اروپایی طرف مذاکرات هسته‌ای در «ابوظبی» صورت گرفته است. خبر این دیدار‌ها درست در بحبوحه اخباری رسانه‌ای شد که برخی محافل غربی- اسرائیلی درباره قرار گرفتن ایران و ایالات متحده در آستانه یک «توافق موقت» و بر مبنای خبر در جریان بودن مذاکرات غیرمستقیم میان دو کشور با میانجیگری عمان مطرح کردند؛ ادعایی که توسط مقام‌های ایرانی و امریکایی رد شد و سخنگوی وزارت امور خارجه کشور آن را گمانه‌زنی رسانه‌ای با انگیزه‌های خاص سیاسی و در جهت بر هم زدن روند جاری مذاکرات دانست.

گفتگو‌های بی‌حاشیه

دیپلمات‌های ایرانی و غربی فارغ از ادعا‌های مطرح شده درباره «توافق موقت» که توسط شماری از محافل خاص و به موازات شتاب گرفتن مذاکرات رفع تحریم‌ها به صورت هدفمندی تکرار می‌شد، پایتخت‌های عربی را به محلی برای گفتگو‌های بی‌حاشیه برگزیده‌اند. به این ترتیب در کنار تبادلات غیرمستقیم ایران با ایالات متحده زیر سایه میانجیگری عمان، تروئیکای اروپایی هم که پیشتر در کنار مشارکت غیرمستقیم امریکا با ایران مذاکره می‌کردند، پای کار آمده‌اند و طی سه ماه اخیر، سه دور مذاکره در «اسلو»، پایتخت نروژ و «ابوظبی» و «دوحه» با مقام‌های ایرانی از سر گذرانده‌اند.

آن‌طور که رسانه انگلیسی «فایننشال تایمز» به نقل از یک مقام دیپلماتیک نوشته، ایالات متحده در روند گفتگو‌های غیرمستقیم با ایران خواستار متوقف شدن غنی‌سازی بالاتر از ۶۰ درصد جمهوری اسلامی شده است؛ اعتراضی که نشان می‌داد ایالات متحده و شرکای اروپایی‌اش سال گذشته و پس از منحرف شدن از روند دیپلماتیک وین چنان با خسارات جبران‌ناپذیری روبه‌رو شده‌اند که برای جبران آن، چاره‌ای جز روی آوردن به میز مذاکره با ایران نیافته‌اند. چه آنکه جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر در مواجهه تلافی‌جویانه خود با رویکرد یکجانبه غرب، بیشترین ظرفیت خود در صنعت هسته‌ای صلح‌آمیزش را به‌کار گرفت و وقتی عملیات غنی‌سازی بدون مرز خود را از ۶۰ درصد گذراند، معلوم بود که طرف‌های مذاکره را در تنگنای تصمیم‌گیری قرار می‌دهد. آنچه در هفته‌های اخیر در روند مذاکراتی که به میزبانی برخی کشور‌های عربی روی داده، حاصل ناگزیری غرب برای مذاکره با ایران است.

نشانه‌های بروز تحولات جدید در روند مناسبات ایران و اروپا از نگاه ناظران بین‌الملل دور نمانده است. تصمیم پاریس به لغو نشست سالانه گروهک منافقین، تبادل موفقیت‌آمیز زندانیان ایرانی و غربی در کنار ممانعت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تصویب قطعنامه علیه ایران و همچنین تسهیل در بازگشت اموال مسدود شده ایران از کره‌جنوبی و عراق از جمله این تحولات است. به این ترتیب تهران به درخواست غرب برای احیای مذاکراتی پاسخ گفته که چندی پیش طرف‌های مقابل از آن رویگردان شده بودند، اما حالا فرصتی یافته‌اند تا زمینه را برای کاهش تنش فراهم سازند.

ابتکار عمل برای نشست ۸ کشور خلیج‌فارس

همزمان با پیگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها، وزیر امور خارجه نیز در سفر به چند کشور منطقه، تلاش‌ها برای ورود کشور‌های عربی به عصر همکاری‌های چندجانبه را شدت بخشیده است. امیرعبداللهیان ابتدا سه‌شنبه گذشته در نخستین ایستگاه سفر خود به قطر رفت و از آنجا راهی «مسقط» پایتخت عمان شد.

کویت و امارات نیز به ترتیب دو مقصد بعدی وزیر امور خارجه در تور دیپلماتیک جاری به شمار می‌رود.

امیرعبداللهیان پس از گفت‌وگوی دوجانبه خود با «بدر البوسعیدی»، همتای عمانی‌اش در مسقط از عبور ایران و کشور‌های عربی از مرحله گفت‌وگوی محض و ورود به مرحله جدید همکاری‌های متنوع و چندجانبه خبر داد.

ابتکار «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل متحد مبنی بر نشست هشت کشور حوزه خلیج‌فارس که پیشتر و در خلال نشست مجمع عمومی سال گذشته مطرح شده بود، از محور‌های مهمی بود که وزیر امور خارجه در ملاقات‌های اخیر با همتایانش مورد توجه و پیگیری قرار داده است. وی در این رابطه گفت: «ما به همراه عمان و قطر اتفاق‌نظر داریم که ادامه این ابتکار می‌تواند منجر به همکاری هشت کشور حوزه خلیج‌فارس شود.»

وزیر امور خارجه روز گذشته در سومین مقصد سفرش به حاشیه خلیج‌فارس راهی کویت شد و با «شیخ احمد نواف الاحمد الصباح» نخست‌وزیر کویت دیدار و گفتگو کرد. این نخستین سفر امیرعبداللهیان به کویت پس از آغاز به کار دولت سیزدهم به شمار می‌آید.