به گزارش مجله خبری نگار،امروزه روان شناسان رشد، به نوجوانی به عنوان زمان رشد و فرصتهای مثبت نگاه میکنند. نوجوانی، دوره انتقال بین کودکی و بزرگسالی است و روانشناسان رشد از نوجوانی به عنوان زمان طوفان و فشار روان شناختی نیز یاد کرده اند، یعنی به دوش کشیدن مسئولیتهای خواسته از یک بزرگ سال، قبل از این که به بزرگسالی برسد. در این دوره از رشد، اضطراب، موضوع مهمی است که بسیار مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. اضطراب، یک احساس هیجان آمیز عمومی و مبهم از دلواپسی است که با یک یا چند احساس جسمی مانند تنگی نفس، تپش قلب و فشارخون بالا و در صورت تداوم، با مشکلات روانی دیگر همراه میگردد.
به گفته متخصصان، اضطراب، نوعی هیجان است، نوعی احساس و ادراک ذهنی است که با پاسخ بدنی به تهدید واقعی یا ادراک شده همراه است. اضطراب، نوعی غریزه زندگی و بقا است که به ما میگوید از چه چیزی و با چه روشی اجتناب کنیم. وقتی که اضطراب به طور مکرر، مداوم و شدید باشد، یا سابقه بروز آن بیش از حد بوده و اختلالی در کارکرد روزمره فرد ایجاد کند که متناسب با سن و تحول بهنجار وی نباشد، به یک اختلال روانی تبدیل میشود. اختلال اضطراب اجتماعی یا اختلال فوبی اجتماعی به عنوان یک اختلال اضطرابی، مشکل ناتوان کنندهای است که درصد بالایی از افراد جامعه به آن مبتلا هستند. اختلالهای اضطرابی، نشانههای پیچیده و متفاوتی از جمله تغییرات جسمانی و روان شناختی دارند.
در رابطه با این موضوع، پژوهشگران دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین تحقیقی را انجام داده اند که در آن، کاربرد روشی به نام راهبرد درمانی راهحل مدار، بر اضطراب اجتماعی نوجوانان بررسی و آزمایش شده است.
آنها این تحقیق را با مشارکت ۳۰ دختر نوجوان ۱۶ تا ۱۸ ساله و دارای اختلال اضطراب اجتماعی از شهر تهران انجام داده اند. این افراد به دو گروه تقسیم شدند و برای یک گروه، در ۸ جلسه، برنامه درمانی راه حل مدار ارائه شد، در حالی که گروه دیگر چنین برنامهای را دریافت نکرد. در نهایت وضعیت این دو گروه از لحاظ اضطراب اجتماعی مورد مقایسه علمی و آماری قرار گرفت.
نتایج این بررسیها نشان داد: رویکرد موسوم به «درمان راهحل مدار» میتواند به خوبی سبب بهبود اضطراب اجتماعی، اضطراب عملکرد و اضطراب موقعیت نوجوانان دارای اختلال اضطراب اجتماعی شود.
در این زمینه، حسین کشاورز افشار، استادیار و محقق گروه مشاوره دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران و دو همکار دیگرش میگویند: درمان راه حل مدار به جای توجه روی ماهیت و علل مشکل، بر راه حلها و چاره جوییها تمرکز دارد و این تمرکز را به حال وآینده میدهد. طبق این رویکرد درمانی، عقیده بر این است که راه حلها متعدد هستند و چیزی که برای یک نفر درست است، برای دیگری ممکن است درست نباشد.
آنها میافزایند: در فرآیند درمان راه حل مدار، رابطه درمانی، اهمیت زیادی برای درمان موفقیت آمیز دارد. یعنی با توجه به محیط درمانی مناسب، میتوان امکان تغییر را فراهم کرد. درمانگران با برقراری رابطه مشترک مطلوب و اعتقاد به این که درمان جویان، کارشناس خود هستند و آمادگی لازم را نیز دارند، شرایط را برای تغییر فراهم میآورند.
بر این اساس، ترغیب کردن از مهمترین روشهای درمانگر است تا درمانجو فعالانه دست به اقدام و عمل بزند. درمان نیز کوتاه در نظر گرفته میشود و طوری برخورد میشود که انگار، آخرین جلسه درمان است.
به گفته کشاورز افشار و همکارانش، اگر متخصصان، روانشناسان، کارشناسان آموزش و پرورش، مشاوران، خانوادهها و نوجوانان از فرآیند درمان راه حل مدار، فنون خاص آن و نقش موثر آن در کاهش اختلالهای روانی از جمله اضطراب اجتماعی آگاهی یابند، درمان فوق در اولویت قرار خواهد گرفت. در این صورت افراد، آمادگی مقابله با چالشهای زندگی روزمره را در خود احساس خواهند کرد. در نتیجه دور از انتظار نیست که این توانایی بخشیدن، منجر به کاهش اضطراب اجتماعی در نوجوانان گردد.
آنها معتقدند: بنابراین، آگاهی دادن به مراکز آموزش نوجوانان و والدین در خصوص نقش و اهمیت درمان راه حل مدار، تأثیر بسزایی در بهبود اختلالهای اضطرابی خواهد داشت؛ لذا پیشنهاد میشود برنامه درمان راه حل مدار مبتنی بر آموزههای فرهنگی و بومی سازی آن و همچنین ارزیابی اثربخشی آن بر اضطراب اجتماعی و سایر اختلالهای روانی نوجوانان، به گونهای صحیح، متناسب سازی شود.
این اطلاعات علمی پژوهشی، در فصلنامه روانشناسی مدرسه و آموزشگاه متعلق به دانشگاه محقق اردبیلی منتشر شده اند.