نگاهی به نوسره، جشن باستانی که فراموش شده است

به گزارش مجله خبری نگاردر ایران باستان در هر ماه جشن‌های مختلفی برگزار می‌شد. یکی از این جشن‌های فراموش شده ایرانی جشن نوسره است که در روز پنجم بهمن ماه برگزار می‌شد.

ایرانیان باستان به خدای احد و واحد معتقد بودند و باور داشتند که در دل خدا، دو عنصر متضاد همچون تاریکی و روشنایی، سیاهی و سپیدی، شک و یقین و… وجود دارد. به همین خاطر برای دفع اهریمن، عناصر طبیعی را ستایش می‌کردند. آریایی‌ها جشن‌های متعددی برگزار می‌کردند و در این جشن‌ها به نوعی مقام و موقعیت عناصر طبیعی را پاس می‌داشتند. چون خاستگاه آن‌ها مناطق سردسیر بوده، از سرما و تاریکی هراسناک بودند و سعی بر این داشتند تا با برگزاری جشن و افروختن آتش، نور و گرما را جایگزین سرما، تاریکی و شیطان کنند. جشن نوسره نیز یکی از این جشن‌ها بوده است.

جشن نوسره در سی و پنجمین روز زمستان و پنج روز قبل از جشن سده برگزار می‌شد و ایرانیان با برگزاری این جشن خود را برای برگزاری هرچه باشکوه‌تر جشن سده که در دهمین روز بهمن ماه برگزار می‌شد آماده می‌کردند. جشن نوسره به نوعی شکرگذاری از نعمت‌های خداوند نیز محسوب می‌شد.

برپایی آتش و خواندن دعا و نیایش به درگاه حق از آداب برگزاری جشن نوسره بود. در روایت‌ها چنین آمده که مسئولان و بزرگان دینی و مذهبی با برگزاری جشن نوسره، به برنامه ریزی و تدارک برای جشن بزرگ سده می‌پرداختند و این مراسم مقدمه‌ای برای جشن سده بود.

جشن نوسره هنوز هم توسط زرتشتیان ایرانی در مناطق مختلف کشور همچون یزد، کرمان و شیراز برگزار می‌شود.

آداب و رسوم جشن نوسره به این شکل است که زرتشتیان در این روز به جمع آوری هیزم می‌پردازند. آتشی بزرگ برپا می‌کنند و در آن مکان که آتش را برپا کرده اند، مشغول به دعا و نیایش به درگاه خداوند متعال می‌شوند. این مراسم با همت اهالی شهر و محله برگزار می‌شود. پذیرایی از حاضرین با شیرینی و نوشیدنی بسیار رایج است. خواندن سرود‌های آیینی در جشن نوسره نیز از بدیهیاتی است که با دست در دست هم قرار دادن افراد دور آتش‌هایی که افروخته شده است، انجام می‌شود.

عده‌ای به اشتباه، جشن سده و نوسره را یکی می‌دانند و تصور می‌کنند که نام دیگر نوسره، سده است. اما چنین نیست. جشن سده، جشنی با آداب و رسوم خاص است که در زمان مشخصی برگزار می‌شد. هرچند ازنظر آیین برگزاری و هدف برگزاری با جشن نوسره چندان تفاوتی ندارد، اما این دو جشن در دو تاریخ مجزا برگزار می‌شدند و نباید آن‌ها را یکی دانست.

جشن سده یکی از جشن‌های زمستانه در ایران بود. آریاییان که خاستگاه آن‌ها مناطق سردسیر ایران بوده، صدمین روز از زمستان را (از ابتدای آبان تا ده بهمن صد روز است) با روشن کردن آتش، خواندن سرود‌های آیینی، خوردن شیرینی و نوشیدنی جشن می‌گرفتند. درواقع، به روایتی دیگر در این جشن، ایرانیان باستان با پیدا کردن آتش توانسته بودند، روز و شب‌های مانده تا عید نوروز و بهار را روشن و گرم نگه دارند و به همین علت، در ۵۰ روز مانده به عید نوروز، روز و شب را جدا محاسبه می‌کردند و به روایتی، جشن سده، صد روز و شب مانده به نوروز نیز شناخته می‌شود.

در آیین باستان پارسی، روز پنجم هر ماه به سپندارمذ نسبت داده شده که به مناسبت سبز شدن زمین و به منظور ستایش و قدردادی از زنان، این روز را در هر ماه به گرامیداشت زنان اختصاص می‌داده اند.

با نگاهی به جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آن‌ها ۵ ویژگی مشترک را در همه آن‌ها می‌یابیم: یک این که تقریباً همه‌ی آن‌ها با پدیده‌های طبیعی، اقلیمی و کیهانی پیوند دارند و در نتیجه زمان برگزاری شان منطبق با تقویم طبیعی است. دوم این که تقریباً هیچ یک از جشن‌های ایرانی برگرفته از دستور‌های دینی نیستند. سومین ویژگی این جشن‌ها این است که با سرور و شادی همراه هستند و اشک و غم جایی در آن‌ها ندارد. نکته چهارم جشن ها، احترام شان نسبت به مظاهر طبیعت است؛ در هیچ یک از آن‌ها بدرفتاری نسبت به گیاهان و جانوران دیده نمی‌شود؛ و پنجمین ویژگی نیز گستردگی و فراگیری مراسم است به طوری که تفاوت‌های قومی، زبانی و دینی عامل بازدارندگی این فراگیری و همبستگی و همزیستی نبوده است

منبع:روزیاتو