نمایندگان اینستاگرام و واتس‌اپ به ایران می‌آیند؟

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: یک هفته از ضرب الاجل شورای عالی فضای مجازی به متا برای معرفی نماینده در ایران گذشت و آن طور که یک نماینده مجلس مدعی شده شرکت متا و زاکربرگ شروط ایران را تقریباً پذیرفته اند! ادعایی که با پیش بینی بسیاری از کارشناسان فاصله زیادی داشت و موجب شد این موضوع در فضای مجازی و رسانه‌ها هم خبرساز شود.

«جواد نیک‌بین» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی روز گذشته به باشگاه خبرنگاران گفت: «طبق گزارش‌های داده شده، به احتمال زیادنمایندگان اینستاگرام و واتس‌اپ به ایران می‌آیند و تا جایی که مطلع هستم به اجمال شرایط ایران را قبول کردند.»

این ادعا در حالی است که آخرین روز‌های آبان هم علی‌اصغر عنابستانی نماینده مجلس مدعی شده بود اکنون که اینستاگرام در ایران فیلتر شده، آن‌ها برای ما پیام فرستاده‌اند که شرایط شما چیست؟ دوستان در وزارت ارتباطات و شورای عالی امنیت ملی در حال بررسی موضوع هستند. این ادعا البته یک روز بعد از سوی وزارت ارتباطات رد شد. در این گزارش نماینده مجلس در گفتگو با یک عضو کمیسیون فرهنگی، وزارت ارتباطات و یک کارشناس حقوقی از سرنوشت رفع فیلتر اینستاگرام و واتس اپ و امکان آمدن نمایندگان این دو شرکت به کشورمان پرسیدیم.

ماجرای مهلت ۱۰ روزه به اینستاگرام و واتس اپ چه بود؟

۱۶ آذرماه یعنی یک هفته پیش بود که مرکز ملی فضای مجازی، نامه اعتراضی رسمی را درباره بسترسازی برای توسعه اغتشاشات اخیر و عدم پاسخگویی و نپذیرفتن مسئولیت در خصوص مکاتبات رسمی پیشین توسط نهاد‌های مسئول ایرانی به شرکت متا (اینستاگرام) ارسال کرد.

در این نامه اهم اعتراضات مطرح شده توسط جمهوری اسلامی درباره انتشار سازمان یافته اخبار خلاف واقع، ترویج رفتار‌های تبعیض‌آمیز و نفرت‌پراکنی، ترغیب خشونت و ناآرامی‌های اجتماعی، نقض حاکمیت ملی و حقوق کاربران از طریق اعمال استاندارد‌های دوگانه و زمینه‌سازی فعالیت تبلیغی و عملیاتی گروه‌های تروریستی بر سکو‌های وابسته به شرکت متا، تعمیق شکاف‌های اجتماعی و تبعیض نژادی و قومی، تجزیه طلبی و زمینه سازی برای جرایم سازمان یافته از جمله نقل و انتقال و معامله سلاح جنگی و موادمخدر مطرح شده است.

همچنین ترویج رفتار‌های نامتناسب جنسی در قبال کودکان و نوجوانان و همچنین ممانعت نکردن از پخش لایو‌های جنسی، ارائه خدمات جنسی و روسپیگری و آموزش رفتار‌های ناهنجار و خلاف قوانین کشور از دیگر بخش‌های مورد اشاره در خصوص نقض اصول اخلاقی در این سکو‌ها بوده است. در این نامه، مرکز ملی فضای مجازی به شرکت متا فرصت داده تا به منظور فراهم شدن امکان فعالیت پایدار سکو‌های مذکور اقدامات لازم از جمله معرفی نماینده رسمی مسئولیت‌پذیر مستقر در ایران حداکثر تا ۱۰ روز پس از دریافت نامه از سوی آن شرکت وفق سیاست‌ها و مقررات کشور درباره نحوه فعالیت شرکت‌های خارجی در حوزه فضای مجازی کشور صورت گیرد.

عضو کمیسیون فرهنگی: تا جایی که مطلعم چنین چیزی در کمیسیون فرهنگی مطرح نشده است

برای پیگیری صحت و سقم ادعای نیک بین درباره پذیرش شرط‌های کشورمان از سوی شرکت متا، سراغ یک عضو دیگر کمیسیون فرهنگی مجلس رفتیم. غلامرضا منتظری، نماینده آق قلا و گرگان در مجلس، اظهار بی اطلاعی می‌کند و به خراسان می‌گوید: «من در جریان نیستم. در کمیسیون فرهنگی مجلس که جلسه داشتیم چنین چیزی مطرح نشد. مگر این که گفته شده و من اطلاع ندارم. کمیسیون فرهنگی در هفته ۲ جلسه دارد. از مهلت مرکز ملی فضای مجازی یک هفته گذشته؛ بنابراین در این یک هفته که ما جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس را داشته ایم چیزی در باره پذیرش اینستاگرام و واتس‌اپ مطرح نشده است و من اطلاع ندارم. شاید هم این در خارج از کمیسیون و بین هیئت رئیسه مطرح شده است؛ بنابراین لازم نبوده که در کمیسیون چنین موضوعی اطلاع رسانی شود که من بی اطلاع هستم.»

مدیرکل روابط عمومی وزارت ارتباطات: من هم از آقای نیک بین شنیدم

در ادامه این گزارش به سراغ رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات رفتیم. محمد احسان خرامید در پاسخ کوتاه متنی به خبرنگار خراسان گفت: «من هم به نقل از ایشان (آقای نیک بین) این خبر را شنیده ام، ولی باید از مرکز ملی فضای مجازی پیگیری کنید.»

جرم شناس و استادیار دانشگاه: اساسنامه اینستاگرام و واتس اپ، اجازه فعالیت قانونی در ایران را نمی‌دهد
هرچند که تا کنون خبر‌هایی از اعمال قانون و اجبار برخی کشور‌ها مانند ترکیه به تبعیت چند شبکه اجتماعی از قوانین در این کشور‌ها خبرساز شده، اما آیا آمدن نمایندگان اینستاگرام و واتس اپ به ایران ممکن است؟ برای پاسخ به این سوال سراغ یک جرم شناس و استادیار دانشگاه رفتیم. دکتر سلمان کونانی به خراسان می‌گوید: «به فرض این که ما زیرساخت قانونی آمدن نماینده این دو شبکه اجتماعی را داریم. برای فعالیت این شبکه‌ها باید بدانید که این‌ها با فرا مرزی بودن، حاکمیت گریزی و عدم وابستگی با ساختار‌های سیاسی و... مخالف اند.

اساسنامه این‌ها اجازه نمی‌دهد که در ایران فعالیت قانونی داشته باشند و خودشان را ثبت کنند یا حتی قول همکاری شفاهی بدهند. اگر بنا بر تعهد این دو شرکت اینستاگرام و واتس اپ باشد باید این دو پلتفرم در ابتدا اساسنامه خودشان را بازنگری کنند. آن‌ها فراتر از شرکت‌های چندملیتی و زنجیره‌ای قدرت دارند و فضایی که در دسترس آن هاست به نحوی نیست که بتوانند از این موضوعات استقبال کنند. حتی خود دولت آمریکا هم هیچ کنترل خاصی روی متا ندارد و فقط یک تفاوت آن‌ها با ما این است که این شبکه‌های اجتماعی در عمل و بدون هیچ تعهدی در همراهی با دولت این کشور هستند.»

مسئولان ما نمی‌دانند درباره چه چیزی صحبت می‌کنند!

این جرم شناس ادامه می‌دهد: «متاسفانه بسیاری از مسئولان و مرکز ملی فضای مجازی متوجه نیستند که درباره چه چیزی صحبت می‌کنند. بیشتر هم می‌گویند که این شبکه‌های اجتماعی باید در ایران ثبت شوند، مجوز بگیرند، نماینده داشته باشند و...، اما به این سوال توجه نمی‌کنند که عرف جهانی این پلتفرم‌ها چیست و نحوه فعالیت آن‌ها در کشور‌های دیگر چگونه است؟ مثلا وقتی می‌گویید این‌ها باید در کشورمان ثبت شوند، منظورتان چیست؟ این‌ها مگر شرکت هستند؟ اگر شرکت هستند که قواعد تجارت بین الملل دارند و مسائل مرزی و امنیتی باید برای این‌ها رعایت شود. یا وقتی می‌گویند که اینستاگرام و واتس اپ باید در کشورمان نماینده داشته باشند منظورتان یک فرد از این شرکت‌ها در داخل کشور ماست یا یک شعبه و دفتر یا یک پایگاه اطلاعاتی است؟

بنابراین باید صورت مسئله را بدانیم، اما متاسفانه نه در طرح‌های مجلس، نه در مرکز ملی فضای مجازی و... به این‌ها توجه نمی‌شود؛ بنابراین احساس می‌کنم مسئولان ما فقط به صورت کلامی درباره این موضوع صحبت می‌کنند و هر کسی حرف خودش را می‌زند.» برخی کارشناسان این نوع ضرب‌الاجل‌ها را بهانه‌ای برای فیلترینگ بیشتر می‌دانند.