خوش خط‌ و‌ خال‌های مرگ‌آور!

به گزارش مجله خبری نگار، استفاده از نقش‌و‌رنگ‌هایی که این روز‌ها بین بعضی جوانان مد شده و با ماندگاری طولانی روی پوست‌شان خودنمایی می‌کند، پول و از آن مهم‌تر سلامتی افراد را هدف قرار داده است. مولانا در مثنوی‌معنوی و در یک حکایت معروف از مردی گفته که به محض شروع خالکوبی از درد، فریاد می‌زند و یک بار از خالکوب می‌خواهد طرح را از سر شیر شروع کند و بار دیگر از یال یا دم تا شاید درد کمتری را تحمل کند، اما بی‌فایده است. در نهایت طرح به نتیجه نمی‌رسد و مرد می‌ماند و خالکوبی شیری بی‌یال و دم. البته مشکل تتو، فقط تحمل این درد نیست چراکه این روز‌ها سوزن و امکانات بیشتری برای این کار ساخته شده است بلکه مسئله اصلی، عوارض جبران ناپذیر آن برای سلامتی افراد است. به‌تازگی کمیسیون اروپا، مبارزه با مواد شیمیایی مضر موجود در جوهر خالکوبی را شروع کرده است. این تصمیم بعد از آن گرفته شد که دانشمندان دانشگاه ایالتی نیویورک نزدیک به ۱۰۰ جوهر مختلف خالکوبی را تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند برچسب مواد سازنده که روی این جوهر‌ها تعبیه شده اغلب نادرست است و بسیاری از جوهر‌ها حاوی ذرات کوچک در مقیاس نانو هستند که می‌تواند برای سلول‌های انسانی مضر و سرطان‌زا باشد.

البته مشکل این تتوها، فقط به همین جا ختم نمی‌شود بلکه معمولا هر فرد بعد از یک بار تتو کردن، به‌طور افراطی و به شکل اعتیادگونه‌ای دوباره به سمت انجام آن کشیده می‌شود. شاید برای «لاکی دایمند» هم که سراسر بدنش حتی داخل گوش و دهانش پر از خالکوبی است و رکورددار تتوی ۱۰۰ درصد در گینس است، همه چیز از یک طرح کوچک شروع و به روزگار امروزش ختم شده باشد. در پرونده امروز به دنبال پاسخ‌هایی برای این هستیم که چرا تتو وابستگی افراطی می‌آورد؟ چقدر آسیب‌زننده است؟ همچنین از دلایل کمیسیون اروپا خواهیم گفت که تتو را مرگ‌آور اعلام کرده است.

از ۵۰۰ هزار تومان تا چند ده میلیون!

به سراغ چند تتوکار در شبکه‌های‌اجتماعی رفتیم تا از تعرفه و درآمدهایشان سر دربیاوریم

صفحه اینستاگرامش پر از طرح و نقش تتو‌های کار شده روی ساق دست و پا و پشت گردن و ... آدم‌هاست. مدعی است خودش تتو‌ها را طراحی می‌کند و حسابی معروف شده است. حدود ۱۰۰ هزار نفر دنبال‌کننده دارد و حداقل نرخ تتوهایش، هفت میلیون تومان است حتی اگر بخواهید یک «نقطه» را تتو کنید! روال کار فرد مذکور هم با دیگر تتوکاران متفاوت است. در بیوگرافی‌اش تاکید کرده است که برای خالکوبی مطلقا دایرکت ندهید و تا وقتی افراد سردربیاورند از کجا و چطور نوبت بگیرند، زمان زیادی لازم است. هرچند وقت یک بار یک مجموعه طرح جدید رو می‌کند و از فالوئرهایش می‌خواهد هرکس مشتری است همان‌جا زیر پست، درخواستش را بنویسد. فالوئر‌ها در حالی در کامنت‌ها برای طرح جدید سر‌و‌دست می‌شکنند که حتی نمی‌توانند خودشان طرح را انتخاب کنند و تمام دلخوشی‌شان این است که تتوکار معروف آن طرح را زده! مثلا خانمی زیر یکی از پست‌هایش نوشته است: «کاش قبول کنید من چند ساله منتظر شما هستم و دلم نمیاد پیش تتوکار دیگه‌ای برم.» صفحه تتوکاران دیگر که اسمی و معروف شده‌اند هم شلوغ است و پرمشتری. صفحه یکی پر از طرح گل و پروانه و جمله‌های انگلیسی است و صفحه دیگری پر از جمله‌هایی که می‌توانید با دست خط دلخواه‌تان روی هر قسمت از بدن تتو کنید. قیمت این تتوکار‌ها بسته به این که چند دنبال‌کننده دارند، قرار است چه طرحی را تتو بزنند و در چه شهری کار می‌کنند، از ۵۰۰ هزار تومان تا چند ده میلیون متفاوت است.

۶ بار تتو در ۲ سال!

گفتگو با دختری که می‌خواهد برای هفتمین بار تتو را امتحان کند و می‌دانسته این کار اعتیادآور است

«سحر»، ۲۶ ساله است و تحصیل‌کرده. علاقه زیادی به تتو دارد و شش بار تتو را روی بدنش امتحان کرده است. او درباره این‌که این علاقه از کجا شروع شد، می‌گوید: «از حدود ۱۷ سالگی به تتو زدن فکر می‌کردم و تتو جزو علایقم بود. طرح تتو‌های من مینیمال است و همگی مرتبط به مادرم. من برای هر طرح حدود ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزارتومان هزینه کردم.» سحر درباره این‌که در طول دو سال شش بار تتو زده و قرار است هفتمی را هم بزند، می‌گوید: «می‌دانستم این موضوع اعتیادآور است و آدم تمایل دارد که طرح‌های زیادی را تجربه کند و بزند. اولین بار با علم به این موضوع تتو زدم و از همان اول قصد داشتم تعداد تتوهایم را بیشتر کنم. بار‌ها خودم را با کسانی که بدن‌شان فول‌تتو است مقایسه کردم، اما هیچ وقت به فول‌تتو بودن فکر نکردم. ماه گذشته هماهنگ کردم تا یک تتوکار معروف در تهران برایم طرح بزند، اما نهایی نشد. «میم» دختر دیگری است که به تازگی یک جمله انگلیسی را روی ساق دستش تتو کرده است. او را در سالن خانم تتوکار می‌بینم که زیاد معروف نیست، اما مشتری‌های خودش را دارد. ۲۳ ساله است و می‌گوید: بدم نمی‌آمد جمله «تو می‌تونی دختر» را تتو کنم. هزینه‌اش هم ۷۰۰ هزار تومان شد. شاید بعد از این طرح یک پروانه یا شاپرک کوچک را پشت گردنم تتو کنم. باید ببینم مادرم دوباره اجازه می‌دهد یا نه. همین یک‌بار هم به سختی راضی شد.»

ردپای اختلال‌های روانی در تمایل به تتو

دلایل روان شناسانه در پاسخ به این‌که تتو چطور شکل اعتیادی و افراطی به خود می‌گیرد؟

دکتر کاوه قادری| روان شناس بالینی، مدرس دانشگاه علامه‌طباطبایی تهران

قبل از هرچیز در این مطلب باید به مفهوم رفتار‌های خودآسیب‌رسان (Self-Harm Behaviors) یا مفهوم دیگری به نام خودجرحی (self-injury) اشاره کنیم. در ادبیات روان شناسی‌بالینی این مفهوم به این معناست که فرد از طریق سوزاندن، بریدن، زخمی کردن و خراشیدن پوست و بدن، عامدانه به اعضای بدن خود آسیب می‌زند. در ابتدا درباره خالکوبی و تتو چیزی در این باره گفته نشده بود، اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد بیشتر افرادی که رفتار‌های خودزنی دارند معمولا تمایل بیشتری به تتو‌های افراطی دارند. این موضوع را به شرطی با عنوان یک رفتار خودآسیب‌رسان می‌بینند که خیلی تکراری باشد، میل فرد به انجام دادن آن خیلی بالا باشد و به شکل اعتیادی دربیاید. اما چرا این موضوع شکل اعتیادی به خود می‌گیرد؟

خودزنی دردآور، اما تسکین‌دهنده!

برای توضیح این پدیده می‌توان از ماهیت نسبتا پایدار شخصیت و نقش آن در شکل‌گیری رفتار کمک گرفت. در میان صفات و اختلالات شخصیتی، اختلال شخصیت مرزی می‌تواند بهترین توصیف و تبیین موجود را به دست دهد. چراکه در این اختلال، فرد برای تنظیم حس هیجان، شادی و غم دچار نوعی بی‌ثباتی است. این افراد تصویر واضحی از هویت خویش ندارند و احساس پوچی در آن‌ها بالاست. همچنین معمولا میل به خودزنی در این افراد به دلیل مشکلاتی که در تنظیم هیجانات خود دارند، بالاست. به همین دلیل بعد از یک مدت، خودزنی برای آن‌ها نقش کاهش درد را پیدا می‌کند یعنی درست است که خودزنی، دردآور است، اما از لحاظ هیجانی مقداری برای آن‌ها تسکین ایجاد می‌کند. در نتیجه احتمال تکرار این رفتار‌ها بالا می‌رود. به شکل دقیق‌تر می‌توان گفت این افراد از یک طرف مقدار زیادی از هیجانات را تجربه می‌کنند و از سوی دیگر توان بالایی در تنظیم این هیجانات ندارند در نتیجه خودزنی و تتو برای کاهش این آشفتگی هیجانی تبدیل به یک سازوکار بیمارگونه می‌شود.

اختلال شخصیت‌نمایشی، خودشیفته و ...

تتو زدن می‌تواند در قالب رفتار‌های خودآسیب‌رسان قرار گیرد. در نتیجه وقتی چندبار انجام می‌شود و فرد را از لحاظ هیجانی تسکین می‌دهد احتمال تکرار آن بیشتر می‌شود. البته تتو‌های افراطی تنها مختص به افراد مبتلا به شخصیت مرزی نیست. خیلی از مبتلایان به این اختلال هم هستند که در طول زندگی‌شان هیچ تتویی انجام نداده‌اند. جدا از این که افراد دیگری هم می‌توانند میل به تتو داشته باشند مثل افرادی با شخصیتِ نمایشی، خودشیفته و حتی افرادی که هیچ‌کدام از ویژگی‌های این اختلالات شخصیتی را ندارند و صرفا به آن به عنوان یک موضوع مبتنی بر هویت‌یابی نگاه می‌کنند و برای کسب هویت اجتماعی و جمعی در بین هم‌سالان خود دست به این کار می‌زنند که در نوجوانان این موضوع پررنگ‌تر است. در این قشر تتو بیشتر از این که تسکین‌دهندگی داشته باشد ممکن است در تایید و توجه دیگر هم‌سالان نقش داشته باشد و میل به این کار را در آن‌ها تقویت کند. با این توضیحات واضح است اگر تتو زدن در خدمت این موضوع قرار بگیرد که مقداری از هیجانات را تنظیم و احساس آشفتگی و احساسات منفی را سرکوب کند یا فرد را در معرض توجه دیگران قرار بدهد احتمال تکرار این رفتار در افراد بیشتر می‌شود و هرچقدر میزان آسیب‌شناسی روانی و مشکلات روان شناختی افراد بیشتر باشد احتمال اعتیادی شدن این رفتار‌ها ممکن است در آن‌ها بیشتر شود.

واکاوی دلایل اعتیادی‌شدن تتو

باید فرضی را بین زمانی که آیا تتو یک انتخاب شخصی و صرفا کار متفاوت در کوتاه‌مدت است یا یک موضوع پاتولوژیک (وضعیت جسمی یا روانی که به نظر می‌رسد ناشی از بیماری باشد)، در نظر گرفت. به نظر می‌رسد هرچقدر وجوه پاتولوژیک این موضوع به لحاظ شخصیتی و روان شناختی بیشتر شود احتمال اعتیادی شدن آن بیشتر است. حتی اگر تتو زدن، کاری برای هویت‌یابی در نوجوانی باشد، چون فرد را در معرض توجه مثبت یا منفی قرار می‌دهد و احتمال این که این رفتار‌ها تقویت یا به دلیل لجبازی یا خشمی که علیه دیگران دارد، بیشتر شود، می‌توان گفت آن طور که جامعه یا گروه هم‌سالان، تتو زدن را تشویق می‌کنند تتو زدن صرفا یک انتخاب متفاوت نیست بلکه ممکن است در یک بستر پاتولوژیک شکل گرفته باشد یا به یک بستر پاتولوژیک ختم شود. رفتار‌های خودآسیب‌رسان کارکردی دارند از جمله هر بار فردی که تتو زدن را تجربه می‌کند مثل هربار که خودزنی می‌کند ممکن است احساس پوچی‌ا‌ش کمتر شود یا تسکین پیدا کند. همچنین ممکن است ساختار‌هایی در مغز که هورمون‌های ضددرد تولید می‌کنند چنین حالتی را بازتولید کنند و فرد به آن اعتیاد پیدا کند و هر وقت هیجانات فرد دچار مشکل و بدتنظیمی می‌شود فکر کند تتو زدن شبیه خراشیدن پوست، زخمی کردن خود به قصدی غیر از خودکشی ممکن است باعث تسکین شود. در نتیجه دلیل اعتیادی شدن این رفتار‌ها را تبیین می‌کند.

رنگدانه‌های سمی و سرطان‌زا

چرا و بر اساس چه اطلاعاتی، کمیسیون اروپا «تتو» را مرگ‌آور اعلام کرد؟

به تازگی کمیسیون اروپا مبارزه با مواد شیمیایی مضر موجود در جوهر خالکوبی را شروع کرده است از جمله دو رنگدانه آبی و سبز پرمصرف. این کمیسیون ادعا می‌کند که این رنگدانه‌ها اغلب خلوص پایینی دارند و می‌توانند حاوی مواد خطرناک باشند. دانشمندان دانشگاه ایالتی نیویورک نزدیک به ۱۰۰ جوهر مختلف خالکوبی را تجزیه و تحلیل کردند و دریافتند برچسب مواد سازنده که روی این جوهر‌ها تعبیه شده اغلب نادرست است و بسیاری از جوهر‌ها حاوی ذرات کوچک در مقیاس نانو هستند که می‌توانند برای سلول‌های انسانی مضر باشند.

نبود نظارت واقعی بر ساختار جوهر‌های تتو

به گفته محققان این پروژه یکی از اصلی‌ترین دلایل وجود مواد مضر در ساختار جوهر‌های تتو این موضوع است که تولیدکنندگان جوهر‌های خالکوبی ملزم به افشای مواد تشکیل دهنده نیستند و حتی اگر این کار را انجام دهند، هیچ نظارت واقعی بر صحت این افشا‌ها وجود ندارد. جوهر خالکوبی معمولی حاوی یک یا چند رنگدانه (که به جوهر رنگ می‌دهد) برای کمک به رساندن رنگدانه‌ها به پوست است. این رنگدانه‌ها همان رنگدانه‌هایی است که در رنگ‌ها و منسوجات استفاده می‌شود. آن‌ها می‌توانند تکه‌های کوچک جامد یا مولکول‌های مجزا مانند دی‌اکسید تیتانیوم یا اکسید آهن (به ترتیب برای رنگ‌های سفید یا قهوه‌ای زنگ زده) باشند.

سرطان‌زا بودن محتویات این جوهر‌ها

اطلاعات کمی در باره محتویات برند‌های مورد علاقه تتوکار‌ها وجود دارد. محققان این دانشگاه متوجه شدند که بسیاری از محتویات جوهر‌های تتو روی بسته‌بندی آن‌ها ذکر نمی‌شود. به عنوان مثال ۲۳ جوهر از جوهر‌های مورد تجزیه و تحلیل تاکنون شواهدی از رنگ حاوی آزو را نشان می‌دهد. چنین رنگدانه‌هایی معمولاً بی‌اثر هستند، اما قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها یا نور فرابنفش می‌تواند باعث تجزیه آن‌ها به ترکیبی مبتنی بر نیتروژن شود که به طور بالقوه می‌تواند باعث سرطان شود.

ورود بی‌صدا، اما مرگبار به داخل سلول‌ها

دیگر نگرانی محققان نفوذ این ذرات به سلول‌های بدن است؛ ذرات مواد استفاده شده در جوهر‌های خالکوبی بسیار کوچک هستند، کمتر از ۱۰۰ نانومتر قطر دارند و این واقعیت نگرانی‌ها را در باره نفوذ نانوذرات به داخل سلول‌ها، ورود به هسته و آسیب رساندن به سلول و احتمال بروز سرطان بالا برده است. حدود نیمی از ۱۸ جوهر تحلیل شده با میکروسکوپ الکترونی دارای ذرات در این محدوده اندازه، نگران‌کننده بودند.

منبع: خراسان