عاملی: ضرورت تقویت حوزه علوم مرتبط با سلول‌های بنیادی

به گزارش مجله خبری نگار، سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دیدار با دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری مرتبط با سلول‌های بنیادی گفت: نقطه عطف چند دهه اخیر در حوزه علم مرتبط با شکل گیری الگوواره دانش یکپارچه و شبیه سازی هستی است که علوم پزشکی را نیر به سمت اتقان بیشتر سوق می‌دهد. در واقع نقش رشته‌های مهندسی در حوزه پزشکی گستره زیادی پیدا کرده و الحق باید گفت امروز پزشکی بیشتر مهندسی است تا سایر رشته‌های مرتبط با سلامت و درمان.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه پیکره هستی مملو از دانش است اظهار داشت: انسان می‌تواند از خود طبیعت بیاموزد، زیرا مغز تا حدودی توانمندی دارد و انسان و طبیعت فقط با در کنار هم بودن می‌توانند به بقاء ادامه دهند و این حوزه الگواره شبیه‌سازی هستی است. یعنی قواعد هستی را بافتن و آنرا تبدیل به ظهور و بروز‌های جدید کردن.
وی با بیان اینکه نقطه عطف چند دهه اخیر در حوزه علم مرتبط با دانش یکپارچه و شبیه سازی هستی است که از اتقان قطعی برخوردار است. انسان با توجه به خالق هستی است که می‌تواند پی به مرجع اصلی دانش ببرد.

وی افزود: اگر بخواهیم همانند سایر حوزه‌ها پیشتاز شده و مدیون مردم نباشیم باید از دانش‌های جدید و مهندسی‌های جدید مرتبط با هوش مصنوعی، الگوریتمی شدن فرایند‌های پزشکی و بهره گیری از کوانتوم در روند‌های جدید بهره بگیریم. امروزه حوزه اشراف مردم بسیار زیاد شده است و با یک جستجوی ساده مثلا درباره سلول‌های بنیادی اطلاعاتی به دست می‌آورند و مطالبه‌گر می‌شوند و از پزشکی ما گله مند می‌شوند، لذا باید حتما با سرعت به این سمت حرکت کنیم. فناوری‌های جدید، چون دیجیتال هستند و ماهیت رقومی دارند. حوزه دانش داده بنیان، هوش مصنوعی، سلول‌های بنیادی و بسیاری حوزه‌های دیگر را در خود جای داده است که حوزه هوش مصنوعی به سمت تریلیون دلاری شدن در جهان حرکت می‌کند.

عاملی با تأکید بر اینکه ارتباط رشته‌های مهندسی و پزشکی بسیار مهم است ابراز داشت: چند نوبت به وزارت بهداشت توصیه شده است که پزشکی و سایر علوم از جمله حوزه مهندسی از هم جدا ناشدنی‌اند و اصرار بر جدا کردن این دو حوزه نیازمند ایجاد دانشکده‌های جدید و عملا دانشگاه جامعه شدن حوزه علوم پرشکی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه دانش یک پیکره واحد و بهم پیوسته است عنوان کرد: جدا شدن حوزه‌های به پیوسته علوم، ضعیف شدن علم و دانش و در واقع ناقص شدن علم می‌شود. در عین حال در حوزه سلول‌های بنیادی هم خطراتی هم وجود دارد. فیلسوفان معتقدند علم موضوع خطاپذیری است؛ یعنی آنچه که کشف شده است و گمان می‌شود درمان یک بیماری است، ممکن است عامل یک بیماری بزرگتر باشد. به هر حال احتمال خطا وجود دارد؛ منطق علم سعی و خطا است، ولی امروزه علوم داده‌ای یا داده مبنا و واقعیت گسترده، داده قطعی تولید می‌کند و جلوگیری از خطا را افزایش می‌دهد. در دوره جدید هوش مصنوعی و دیتاساینس بسیار قدرتمند شده است و با توجه به شرایط فعلی و لزوم بهره‌مندی از پزشکی بازساختی به عنوان پزشکی جدید و پیشرفته، کارآمدی بالایی در زندگی امروز بشر دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه پیکره هستی مملو از دانش است اظهار داشت: انسان می‌تواند از خود طبیعت بیاموزد، زیرا مغز تا حدودی توانمندی دارد و انسان و طبیعت فقط با در کنار هم بودن می‌توانند به بقاء ادامه دهند و این حوزه الگواره شبیه‌سازی هستی است. یعنی قواعد هستی را بافتن و آنرا تبدیل به ظهور و بروز‌های جدید کردن.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم همانند سایر حوزه‌ها پیشتاز شده و مدیون مردم نباشیم باید از دانش‌های جدید و مهندسی‌های جدید مرتبط با هوش مصنوعی، الگوریتمی شدن فرایند‌های پزشکی و بهره گیری از کوانتوم در روند‌های جدید بهره بگیریم. امروزه حوزه اشراف مردم بسیار زیاد شده است و با یک جستجوی ساده مثلا درباره سلول‌های بنیادی اطلاعاتی به دست می‌آورند و مطالبه‌گر می‌شوند و از پزشکی ما گله مند می‌شوند، لذا باید حتما با سرعت به این سمت حرکت کنیم. فناوری‌های جدید، چون دیجیتال هستند و ماهیت رقومی دارند. حوزه دانش داده بنیان، هوش مصنوعی، سلول‌های بنیادی و بسیاری حوزه‌های دیگر را در خود جای داده است که حوزه هوش مصنوعی به سمت تریلیون دلاری شدن در جهان حرکت می‌کند.
استاد دانشگاه تهران با توجه به دغدغه مدیران ستاد برای رعایت اصول شرعی موضوع گفت: حل مسایل فقهی نیازمند طرح مسأله درست است که باید نظر مراجع عظام تقلید و مقام معظم رهبری دریافت شود.
وی با بیان اینکه سند جامع نقشه علمی کشور در حال روزآمدسازی است افزود: در حال حاضر مقوله‌هایی مانند هوش مصنوعی، سلول‌های بنیادی، فیزیک کوانتوم و ... تحولات بزرگی را رقم می‌زند و لازم است مطالبه‌های فعالان این حوزه بیان شود تا شورای عالی انقلاب فرهنگی هم حمایت کامل داشته باشد و روزآمد سازی اسناد به درستی صورت گیرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان ضمن تقدیر از دبیر و مدیران ستاد سلول‌های بنیادی گفت: گزارش اقدامات صورت گرفته مایه بهجت و سرور است، ولی لازم است هماهنگی‌های بیشتری برای اجرایی‌سازی سند سلول‌های بنیادی میان وزارت علوم، وزارت بهداشت، معاونت علمی و فناوری و سایر نهاد‌ها باشد؛ لذا ضمن آمادگی برای ارائه گزارش در ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیازمند تدوین بسته سیاستی و راهبرد‌های لازم برای اجرایی‌سازی سند هستیم و امیدوارم بتوایم گام مهمی در این حوزه برداریم.
در این دیدار امیرعلی حمیدیه دبیر ستاد سلول‌های بنیادی به ارائه گزارشی پرداخت و گفت: اگر قرار باشد بازار این حوزه را معرفی کنیم میزان بازار ۶ میلیارد در ۲۰۲۰ پیش بینی شده بود و در ۲۰۲۶ این بازار به ۲۷ میلیارد دلار افزایش پیدا می‌کند. این بازار مستند بر سرمایه گذاری‌های ابتدایی است که این سرمایه گذاری درسال ۲۰۲۱ حدود ۲۲.۷ میلیارد دلار در دنیا گردش مالی داشته و در گام اول ذیل حوزه ژن درمانی و در گام دوم برای محصولات سلول درمانی و مهندسی بافت سرمایه‌گذاری انجام شده است. شرکت‌هایی که در دنیا به طور ویژه دراین حوزه فعالیت می‌کنند بیشتر در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا (چین، ژاپن و کره جنوبی) فعال و متمرکز شده‌اند.
وی افزود: این حوزه به صورت گام به گام در ایران هم به پیش می‌رود به گونه‌ای که در گام اول از ایده به سمت مطالعات پیش بالینی آمدیم، زیرا مطالعات پیش بالینی یعنی بتوانیم توانمندی محصول خودمان را به اثبات رسانده و بعد از آن وارد فاز‌های کارآزمایی بالینی ۱ تا ۳ مرحله‌ای بر روی افراد داوطلب شویم. در ایران این مسیر طی فرآیندی برای تولید محصولات و خدمات پزشکی باید طی شود تا بتوانیم همگام با کارآزمایی‌های بالینی که در دنیا اتفاق می‌افتد، پیش برویم.
استاد علوم پزشکی دانشگاه تهران افزود: حوزه سرطان یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که این محصولات به تعداد ۵۲ درصد کل موارد در آن کاربرد و پس از آن در بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینگسون، ام اس و بیماری‌های عفونی کاربرد دارد. استفاده از سلول‌های بنیادی حتی در کرونا و شدت گرفتن بیماری کاربرد داشته و از این محصولات برای کاهش علائم و وخامت بیماری هم استفاده شد. استفاده از سلول‌های بنیادی در حوزه بیماری‌های هماتولوژی نیز استفاده می‌شود به شکلی که فقط در سال ۲۰۲۱ میلادی، سه محصول اصلی در آمریکا فقط در حوزه سرطان خون، اس ام آی و کودکانی که درگیر بیماری مادرزادی هستند استفاده شد.
در این بخش عبداللهی یکی از مدیران ستاد گفت: علم پزشکی شاخه‌های مختلف دارد و موضوع سلول‌های بنیادی برای اینکه از آزمایشگاه به مرحله بالینی برسد باید از ترجمه شدن به مرحله عملی شدن در رشته‌های دیگر تبدیل شود. در حال حاضر اولین حوزه‌ای که این رشته به خوبی در آن ورود کرده، رشته‌هایی مانند پیوند سلول‌های بنیادی خنثی است که از هر ۱۰۰ بیمار با وضعیت وخیم و صعب العلاج، ۷۰ درصد این افراد به بهبودی رسیده و به زندگی طبیعی برگشته‌اند. حوزه دوم استفاده از سلول درمانی ربرای بیماری‌های پوست است که طرفداران زیادی هم دارد. حوزه سوم در حوزه بیماری‌های ارتوپدی و غضروف استخوان است که محصولات در آن کم کم وارد شده‌اند. حوزه چهارم بیماری‌های اعصاب و حوزه پنجم هم مربوط به بیماری‌های چشم است و همچنین دیگر مسائل و مشکلات در حوزه سلامت را نیز شامل می‌شود.
وی گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان پلی بین وزارت علوم و وزارت بهداشت قرا دارد که روند ورود کشور به عرصه سلول‌های بنیادی را می‌تواند سرعت ببخشید؛ چرا که برخی از وسایل و تجهیزات پزشکی باید توسط بخش مهندسی ساخته شوند؛ بنابراین مساعدت این دو حوزه با یکدیگر فرصت خوبی برای رشد در حوزه سلول‌های بنیادی فراهم کرده است. ولی سرمایه گذاری در این بخش مستلزم نگاه ویژه‌ای است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در یک مورد برای بیماری سرطان خون ۱۷۳ هزار دلار دارو وارد می‌شود که عدد بزرگی است و با مصرف دارو‌های ارائه شده تا ۹۵ درصد احتمال بهبودی وجود دارد پس نمی‌توان بیماران مبتلا را از درمان منع کرد.

استاد علوم پزشکی دانشگاه تهران افزود: حوزه سرطان یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که این محصولات به تعداد ۵۲ درصد کل موارد در آن کاربرد و پس از آن در بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینگسون، ام اس و بیماری‌های عفونی کاربرد دارد. استفاده از سلول‌های بنیادی حتی در کرونا و شدت گرفتن بیماری کاربرد داشته و از این محصولات برای کاهش علائم و وخامت بیماری هم استفاده شد. استفاده از سلول‌های بنیادی در حوزه بیماری‌های هماتولوژی نیز استفاده می‌شود به شکلی که فقط در سال ۲۰۲۱ میلادی، سه محصول اصلی در آمریکا فقط در حوزه سرطان خون، اس ام آی و کودکانی که درگیر بیماری مادرزادی هستند استفاده شد.

امیرخانی دبیر شورای راهبردی ستاد درباره ساختار مراکز جامع، ضمن درخواست از دکتر عاملی برای مطالبه گری شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تقویت ستاد فناوری‌های اظهار داشت: وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی سه بازیگری هستند که در این حوزه می‌توانند مفیدتر واقع شوند، زیرا متأسفانه اقدام مناسبی از این سه حوزه در این باره صورت نگرفته است.
وی با بیان اینکه پیگیری و حمایت از این طرح نباید در سیکل اداری و تکراری بیفتد، زیرا این مطالبه مردم است ابراز داشت: مهمترین تقاضای ما از مقام ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی، مطالبه مجدانه در حمایت از این سند است.