زندگینامه امام هادی (ع) از ولادت تا شهادت

بیوگرافی و زندگینامه کامل امام هادی یا علی النقی (ع)

مجله خبری-سبک زندگی نگار: امام هادی یا امام علی النقی دهمین امام ما شیعیان و پسر امام جواد (ع) و بانویی فاضله به نام سمانه است که در ۸ سالگی به امامت رسید و مدت امامتشان ۳۳ سال بود.

امام هادی (ع) در طول دوران امامت خود برای نشر احکام اسلام و تربیت شاگردان و اصحاب گام‌های بلند برداشتند. در ادامه این بخش با زندگینامه دهمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت امام هادی (ع) آشنا خواهید شد.

ولادت علی النقی (ع)

علی بن محمد مشهور به امام هادی یا امام علی النقی در ۱۵ ذی الحجه سال ۲۱۲ ق در منطقه‌ای به نام صریا در نزدیکی مدینه متولد شده است (مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۲۹۷). پدر ایشان امام جواد (ع) و مادرش کنیزی به نام سمانه مغربیه بود.

القاب و کنیه امام هادی (ع)

مشهورترین لقب امام دهم شیعیان، هادی است، زیرا در زمان خود بهترین هدایت کننده مردم به سوی خیر بوده است. (قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ص ۲۱)

القاب دیگر این امام عبارتند از نقی، مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل، خالص و طیب. (ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۴، ص ۴۰۱)

شیعیان به امام هادی و امام حسن عسکری (ع) امامین عسکریین می‌گویند، زیرا در سامرا در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند. (سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ج ۲، ص ۴۹۲) کنیه امام دهم ابوالحسن است. (ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۴، ص ۴۰۱)

خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام هادی (ع)

امام دهم شیعیان، امام هادی (ع) دارای قامتی متوسط، گونه هایش اندکی برآمده و سرخ و سفید و چشمانی درشت بود. لباس امام جبه‌ای خشن بود و او زیر پای خود حصیری پهن می‌کرد و زندگی ساده‌ای داشت.

ایشان انگشتری به انگشت داشتند که نقش انگشتر «اللّه ربّی و هو عصمتی من خلقه؛ خداوند پروردگار من است و حامی ام از شر آفریدگانش» گزارش شده است. (دخیل، ائمتنا، ج ۲، ص ۲۰۹.) همچنین نقش انگشتر دیگر وی، «حفظ العهود من أخلاق المعبود؛ پایبندی به پیمان‌ها از خُلق خداوند است» ثبت شده است. (مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۰، ص ۱۱۷.)

امام هادی (ع) بسیار بخشنده بودند و همیشه بر لبانش تبسم بود، به طوری که هر غمگینی که بر وی می‌نگریست، شاد می‌شد. امام دارای شکوه و هیبتی بودند که همه افراد از جمله حاکمان آن زمان به ایشان احترام زیادی قائل بودند.

حضرت هادی دارای خصال پسندیده و زهد و دانش فراوان بودند که بر مسائل فقهی و اسلامی تسلط کامل داشتند. شب‌ها اوقات امام (ع) پیوسته به نماز و طاعت و تلاوت قرآن و راز و نیاز با معبود می‌گذشت.

مدت امامت امام علی النقی (ع)

علی بن محمد، در سال ۲۲۰ ق در ۸ سالگی به امامت رسید، اما به امامت رسیدن امام جواد (ع) در سن کم باعث شد که شیعیان تردیدی در امامت امام هادی (ع) نداشته باشند.

شیعیان پس از امام نهم، به استثنای عده اندکی، امامت امام هادی (ع) را پذیرفتند و آن عده اندک، موسی بن محمد، معروف به موسی مبرقع را امام دانستند. (نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۶۱ ش، ص ۱۳۴.)، اما پس از مدتی این عده نیز امامت امام هادی را پذیرفتند.

دوران امامت علی بن محمد، امام دهم شیعیان، ۳۳ سال بود که ۷ سال از امامت خود را در دوره خلافت معتصم عباسی سپری کرد. پنج سال از دوران امامت خود را با خلافت واثق، چهارده سال با خلافت متوکل، شش ماه با خلافت مستنصر، دو سال و نه ماه با خلافت مستعین و هشت سال و اندی با خلافت معتزسپری نمود.

در زمان امام هادی اختناق شدیدی از سوی خلفای عباسی حاکم بود و ایشان از طریق سازمان وکالت و نامه نگاری با شیعیان در ارتباط بود و علی بن جعفر الهمانی، ابوعلی بن راشد و حسن بن عبد ربّه یا بنا به گزارش برخی فرزندش «علی» از وکیلان امام هادی بودند. (جباری، سازمان وکالت، ۱۳۸۲ ش، ج ۲، ص ۵۱۳ ـ ۵۱۴، ۵۳۷.)

همسر و فرزندان امام هادی (ع)

نام همسر حضرت هادی (ع) سوسن یا سلیل و پنج فرزند داشته است. علمای شیعه از چهار پسر به نام‌های حسن، محمد، حسین و جعفر برای امام هادی یاد کرده اند. (مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۳۱۱-۳۱۲) دختری نیز به او نسبت داده شده که شیخ مفید، نامش را عایشه و ابن شهرآشوب، او را عِلِّیّه خوانده است.

نویسندگان اهل سنّت نیز فرزندان امام دهم شیعیان را چهار پسر و یک دختر دانسته اند. (ابن حجر، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص ۲۰۷.)

محمد پسر امام هادی (ع) جوانی آراسته و پرهیزگار بود که یک سال قبل از پدر بزرگوارش فوت کرد و بسیاری گمان می‌کردند مقام ولایت به وی منتقل خواهد شد.

جایگاه امام هادی (ع) نزد اهل سنت

امام هادی (ع) نزد عالمان اهل سنت جایگاه ویژه‌ای داشته و همه آنان علم، سخاوت، زهد و عبادت امام هادی (ع) را ستوده اند و برای ایشان احترام قائل بوده اند. ماجرایی از سخاوت آن حضرت توسط ابن حجر هیثمی گزارش شده است.

اصحاب و یاران امام دهم (ع)

از میان یاران و اصحاب امام دهم می‌توان به علی بن جعفر میناوی، ابن سکیت، حضرت عبدالعظیم حسنی اشاره نمود. شمار اصحاب امام هادی (ع) را حدود ۱۹۰ تن گفته اند. بر اساس رجال شیخ طوسی، تعداد کسانی که از آن حضرت حدیث نقل کرده اند بالغ بر ۱۸۵ نفر می‌شود. (طوسی، رجال، ۱۴۱۵ ق، ص ۳۷۸)

ابن شهر آشوب از افرادی همچون احمد بن حمزة بن یسع، صالح بن محمد همدانی، محمد بن جزک الجمال، یعقوب بن یزید الکاتب، ابوحسین بن هلال، ابراهیم بن اسحاق، خیران خادم و نضر بن محمد همدانی به عنوان افراد مورد اطمینان وی یاد کرده است.

همچنین از اصحاب وی داود بن زید، ابوسلیم زنکان، حسین بن محمد همدانی، احمد بن اسماعیل بن یقطین و بشر بن بشار نیشابوری، سلیمان بن جعفر مروزی، فتح بن یزید جرجانی و محمد بن سعید کلثوم، معاویه بن حکیم کوفی، علی بن معد بن محمد بغدادی و ابوحسن بن رجاء عبراتی و از وکیلان او از جعفر بن سهیل الصیقل نام برده است. او محمد بن عثمان را باب او معرفی کرده است. (ابن شهر آشوب، ۱۳۷۹ ق، ج ۴، ص ۴۰۲.)

افرادی، چون بشر بن بشار نیشابوری، فتح بن یزید جرجانی، حسین بن سعید اهوازی، حمدان بن اسحاق خراسانی، علی بن ابراهیم طالقانی، محمد بن علی کاشانی، ابراهیم بن شیبه اصفهانی، و ابومقاتل دیلمی از اصحاب آن حضرت در ایران بوده اند. (جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ص ۶۵۸.)

شهادت و آرامگاه امام هادی (ع)

امام دهم او در ماه رجب سال ۲۵۴ ق پس از ۲۰ سال و ۹ ماه اقامت در سامرا، در ۴۱ سالگی از دنیا رفت. (مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۱۱ و ۳۱۲)

امام دهم در زمان حکومت معتز عباسی مسموم شده و به شهادت رسید. (طبری شیعی، دلائل الامامه، ص ۲۱۲)، اما ابن شهر آشوب می‌نویسد امام در اواخر حکومت معتمد مسموم و شهید شده است و از ابن بابویه نقل کرده که معتمد به او سم داده است. (ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۴، ص ۴۰۱.)

امام حسن عسکری در تشییع جنازه پدر شرکت کرد و قبل از آنکه خلیفه عباسی در تشییع شرکت نماید، بر جنازه پدر نماز خواند. سپس امام دهم را در خانه‌ای که در آن بیست سال زندانی و تحت نظر بود، به خاک سپردند.

از آن سال به بعد امام حسن عسکری پیشوای حق شد و بار تعهد امامت را بر دوش گرفت. محل دفن امام هادی (ع) و فرزندش امام حسن عسکری (ع) در سامرا به حرم عسکریین شناخته می‌شود.

منبع: نمناک