شیوه کار و عملکرد استپر موتور چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،استپر موتور، به عنوان سوپاپ کنترل هوا در بخش پیشرانه خودرو نقش تنظیم دور موتور را بر عهده دارد. استپر بر روی دریچه گاز یا منیفولد ورودی تعبیه شده است. کامپیوتر خودرو با دریافت دمای موتور، در راستای باز سازی دریچه‌های استپر به وسیله ترانزیستور اقدام می‌کند.

مفهوم کلی استپر موتور

یکی از قطعات مهم خودرو در سیستم تولید گشتاور، استپر موتور است. استپر موتور موظف به مدیریت و تنظیم دور آرام موتور می‌باشد و با عنوان سوپاپ کنترل هوا نیز شناخته می‌شود. در واقع استپر، دور موتور خودرو را براساس شرایط (زمانی که خودرو در حالت درجا کار می‌کند) افزایش و کاهش می‌دهد.

کارکرد استپر به وسیله ماژول کنترل موتور تنظیم می‌گردد. این قطعه دور آرام موتور را براساس پارامتر‌هایی نظیر بار سیستم الکتریکی و دمای موتور تنظیم می‌سازد. در حقیقت استپر موتور یک عمل گر است که کارکرد آن تحت تأثیر کامپیوتر خودرو قرار دارد.

اکثر استپر‌ها بر روی چند راهه یا منیفولد ورودی خودرو تعبیه می‌شوند و دارای شکل موتوری یا دریچه موتور دار هستند.

استپر موتور متشکل از اجزا مختلفی اعم از بوش جدا کننده، کلاهک، موتور الکتریکی، فنر نگه دارنده و شفت استپر می‌باشد. بهتر است بدانید مدل و شکل استپر موتور در خودرو‌های مختلف به صورت یکسان تعبیه می‌شود. علاوه بر این، با خراب شدن استپر کارکرد موتور خودرو به مخاطره می‌افتد و آلایندگی یا میزان مصرف سوخت دوچندان می‌شود.

شیوه کارکرد استپر موتور در خودرو

استپر موتور به وسیله‌ی ECU یا کامپیوتر خودرو کنترل می‌گردد. استپر در طی حرکت رو به جلو و عقب، میزان ورودی هوا در پیشرانه را کنترل می‌کند. روند کارکرد استپر به وسیله‌ی چهار ترانزیستور کنترل می‌گردد.

کامپیوتر خودرو پس از دریافت دمای موتور فرمان باز شدن دریچه استپر را به ترانزیستور‌ها ارسال می‌کند. دریچه‌های استپر تا زمانی باز می‌مانند که با کاهش دمای موتور، دمای هوا در حالت نرمال قرار گیرد. در برخی موارد احتمال دارد به موجب نیاز موتور به هوا حتی در صورت عدم فشردن پدال گاز، دریچه استپر باز شود و هوای مورد نیاز موتور تأمین گردد.

عمده وظایف استپر موتور

اصلی‌ترین وظیفه استپر موتور در سیستم تولید گشتاور، روشن نگه داشتن موتور خودرو در دور‌های آرام است. با این وجود استپر در مکانیزم خودرو وظایف گسترده‌ای را بر عهده دارد.
زمانی که بار اضافی در خودرو به وجود می‌آید استپر دور موتور را بر اساس بار اضافی تنظیم می‌سازد. به طور مثال زمانی که سیستم تهویه را روشن می‌سازید، به صورت مستقیم بار اضافی به موتور تحمیل می‌شود. استپر برای جلوگیری از تحمیل بار به موتور، دور موتور را افزایش می‌دهد.

در طی افزایش و کاهش دور موتور، فرد در راستای تعویض دنده اقدام می‌نماید. استپر در حین تعویض دنده سرعت خودرو را تنظیم می‌سازد. در واقع زمانی که راننده برای تعویض دنده پا را از روی پدال گاز بر می‌دارد، استپر به منظور جلوگیری از بسته شدن مسیر هوا، سرعت را تنظیم می‌کند.
علاوه بر این، استپر در هنگام سرد بودن موتور، با تنظیم سوزن، در راستای روشن شدن خودرو با اولین استارت کمک شایانی می‌کند.

عوامل دخیل در کارکرد استپر موتور

گسترده‌ترین عاملی که سبب ایجاد تداخل در کارکرد استپر موتور می‌گردد، آلودگی به موجب تجمع کربن و رسوبات می‌باشد.

• معیوب شدن شمع

• انسداد فیلتر هوا

• تجمع رسوبات بر روی انژکتور سوخت

نشانه‌های معیوب شدن استپر موتور

خاموش شدن ناگهانی خودرو

یکی از نشانه‌های متداول خراب شدن استپر موتور، خاموش شدن موتور خودرو است. این رویداد زمانی رخ می‌دهد که خرابی استپر در آخرین مرحله قرار بگیرد و موتور برای کارکرد هوای مورد نیاز را دریافت نکند؛ لذا زمانی که موتور در حال کارکرد درجا است، به صورت ناگهانی خاموش می‌گردد.
توجه داشته باشید که در برخی خودرو ها، خراب شدن استپر سبب متوقف شدن موتور به محض استارت زدن می‌شود.

خاموش شدن موتور در طی افزایش بار اضافی

همانطور که بیان کردیم زمانی که مشکل از استپر باشد، موتور در حین کارکرد درجا خاموش می‌گردد، اما در مواردی احتمال دارد با افزایش بار بر روی موتور، کارکرد آن دچار اختلال شود.
به طور مثال زمانی که استپر موتور معیوب است و شما با روشن کردن بخاری سعی در گرم کردن دمای هوای داخل کابین دارید، به یک باره موتور کارایی خود را از دست می‌دهد.

کارکرد خشن موتور خودرو

یکی از نشانه‌های صحت و سلامت استپر موتور خودرو، کارکرد نرم و روان موتور است؛ لذا با معیوب شدن استپر روند کارایی نرم موتور به خشن مبدل می‌شود و حتی در دور‌های آرام نیز به صورت سخت، خشن و همراه با لرزش‌های شدید همراه می‌شود.
علت شکل گیری لرزش‌های شدید در خودرو به عدم تأمین هوای مناسب به موتور خودرو باز می‌گردد.

عدم پایداری دور موتور

رایج‌ترین نشانه‌ی خراب شدن استپر خودرو، دور آرام نامنظم یا عدم پایداری دور موتور می‌باشد. استپر در خصوص تنظیم و حفظ دور موتور در سرعت ثابت طراحی شده است.
در صورتی که استپر معیوب شود و کارایی را از دست دهد، سرعت دور آرام و منظم موتور به طور غیر طبیعی بالا و پایین می‌رود. در مواردی نیز حالت تناوبی پیدا می‌کند و با کارکرد سریع، به صورت ناگهانی کاهش پیدا می‌کند.

روشن شدن چراغ چک موتور خودرو

زمانی که ماژول کنترل موتور به شناسایی مشکل در استپر بپردازد، چراغ چک موتور خودرو در صفحه نمایش روشن می‌گردد. مشکلات متعددی در اتومبیل سبب روشن شدن چراغ چک موتور می‌شوند؛ لذا برای کسب اطمینان خاطر از وجود مشکل، می‌بایست اسکن رایانه و بررسی کد صورت بگیرد.

توجه داشته باشید در صورت معیوب بودن استپر اسکنر کد "PO۵۰۵" را به نمایش می‌گذارد. علاوه بر این با وجود مشکل در استپر به صورت مستقیم در اجزاء موتور خودرو اختلال ایجاد می‌شود.

پاکسازی استپر موتور در راستای رفع عیب

همانطور که گفتیم اصلی‌ترین عامل خراب شدن استپر موتور، از تجمع رسوبات کربن یا سوخت نشأت می‌گیرد. برای پاک سازی این قطعه کاربردی می‌توانید از اسپری و محلول‌های پاک کننده موتور بهره بگیرید.

برای پاک سازی استپر موتور ابتدا مجرای ورودی هوا را از دریچه گاز جدا نمایید. زین پس وارد کابین شوید و استارت بزنید. پس از روشن شدن خودرو، دنده را در حالت خلاص قرار دهید و با فشردن پدال گاز، دور موتور را در حالت درجا به ۱۰۰۰ الی ۱۵۰۰ برسانید.

تمیز کننده را بر روی دریچه گاز اسپری نمایید تا هوا قادر شود از ورودی به سمت بیرون جریان پیدا کند. پس از اتمام مرحله اسپری پاک کننده، موتور خودرو را خاموش کنید و بالغ بر ۳ دقیقه صبر کنید تا تمیز کننده، مسیر‌های مختلف را پاک سازی نماید.

مجددا با روشن کردن خودرو روند اسپری کردن محلول را تکرار نمایید. این بار پس از خاموش کردن موتور، مجرای ورودی هوا را به دریچه گاز وصل نمایید. سپس موتور را روشن نمایید و با گاز دادن دور موتور را در حالت درجا به ۱۰۰۰ و ۱۵۰۰ دور در دقیقه برسانید. این روند را تا جایی تکرار کنید که دود سفید از اگزوز خارج گردد.

در صورتی که پس از رفع رسوبات استپر همچنان با نوسان و اختلال در عملکرد موتور مواجه شدید، برای تعویض این قطعه اقدام نمایید.
توجه داشته باشید که تعویض استپر موتور با وجود آسان بودن نیاز به مراجعه به مکانیک دارد.