ظریف: اگر توئیتر نبود مردم از جنایات اسرائیل آگاه نمی‌شدند

به گزارش مجله خبری نگار،محمدجواد ظریف عصر دوشنبه در نشست رونمایی از کتاب «توئیتری‌شدن سیاست» که توسط نشر اگر با همکاری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، خانه اندیشمندان علوم انسانی و پلتفرم اجتماعی کارزار، برگزار شد با اشاره به بُعد بین‌المللی توئیتر اظهار کرد: به‌عنوان کنشگری که در توئیتر شاید بیش از دیگران در معرض مهرورزی بوده، مخصوصا مهرورزی‌های حاصل از محبوب‌بودن دسترسی به توئیتر، چند نکته را می‌گویم.

وی ادامه داد: گروه‌های خاصی در کشور ما به توئیتر دسترسی دارند و حساب‌های فیکی در ایران با توئیتر کار می‌کنند و بیشتر ادبیات نامناسب از همین حساب‌های فیک نشات می‌گیرد، گرچه حساب‌های شناخته‌شده هم در ایران از ادبیات نامناسب استفاده می‌کنند و توجه زیادی از نظر مخاطب می‌گیرند. اما به عنوان یک قربانی مهرورزی در توئیتر در مورد منافع توئیتر می‌گویم؛ مشکل اصلی توئیتر در جامعه ایران فیلتر بودن است و فقط افراد محدود و افرادی که دارای دستورکار مشخص هستند امکان بهره‌برداری از آن را دارند.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور افزود: البته باید پذیرفت فضای توئیتر فضای گفتگو و فهم نیست. فضای پیام‌های کوتاه برای انتقال نگاه، نگرش و دیدگاه سیاسی و حتی انتقال تعارض است. در ۲۸۰ کلمه شامل فاصله، نمی‌توان صحبت کرد. توئیتر جای شنیدن و گفتگو نیست، جای نوشتن است و نباید توقع داشت که توئیتر فضای هابرماسی برای گفتگو فراهم کند. برای گفتگو باید دنبال پلتفرم دیگری بود.

ظریف ادامه داد: در مورد سازمان‌های بین‌المللی اعتقاد دارم سازمان بین‌المللی برای عدالت ساخته نشده و ابزار مشروعیت جمعی است، نه ابزار حقوق بین‌المللی. اگر بخواهیم از سازمان بین‌المللی توقع عدالت داشته باشیم انگار از ساندویچ‌فروشی توقع چلوکباب داریم، از توئیتر هم نباید توقع گفتگو داشته باشیم، باقی پلتفرم‌ها جای گفتگو است. در این دنیا بیشتر از هر چیزی نیازمند گفتگو هستیم و به اعتقاد من سیاست و گفتمان وفاق آقای دکتر پزشکیان بیشتر بر مبنای گفتگو است. 

معاون راهبردی رئیس‌جمهور با بیان اینکه توئیتر با همین مشخصات خاصیت‌های زیادی در جامعه جهانی دارد در مورد آثار گسترده آن گفت: اولین دلیل اینکه در دنیا ارتباطات، جهانی شده و مرز نمی‌شناسد. توئیتر یکی از ابزار‌های ارتباطات است. در دنیای ما، احساسات هم جهانی شده و نمی‌شود احساسات را در داخل مرز‌ها محدود کرد، حکومت‌ها دیگر قدرت کنترل احساسات مردم را از دست داده‌اند و اگر حکومت‌ها فکر می‌کنند که می‌توانند احساسات و اطلاعات مردم خود را با ابزار‌های رسانه‌های عمومی کنترل کنند، توئیتر نشان داده چنین چیزی امکان‌پذیر نیست.

وی تصریح کرد: لذا خاصیت عمده توئیتر این است که؛ احساسات جهانی در بحران غزه آن چیزی نبوده که می‌خواستند منتقل شود، بلکه احساسات جهانی را ابزار‌های فضای مجازی شکل دادند، نه ابزار‌های رسمی. گرچه ابزار‌های رسمی مانند الجزیره هم نقش مهمی در این قضیه داشتند، اما فراموش نکنیم اگر فضای مجازی و توئیتر نبود مردم از جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه آگاه نمی‌شدند.

وی افزود: در گذشته تبلیغات دولت‌ها می‌توانست کنترل را در اختیار بگیرد، زیرا غزه تنها نمونه رفتار اسرائیل نیست بلکه نمونه‌ای از این رفتار است. اما امروز توئیتر این انحصار رسانه‌های اصلی را شکست و رسانه‌های عمومی بین‌المللی ناگزیرند به دنبال توئیتر بدوند. رسانه‌هایی مانند رویترز در گذشته خبر را می‌ساختند، اما امروز نمی‌توانند خبر را کنترل کنند، بلکه اعتبارشان خدشه می‌گیرد؛ اگر خبری در توئیتر بیاید و اینها آن خبر را منعکس نکنند اعتبار آنها خدشه‌دار می‌شود، لذا وضعیتی که توئیتر ایجاد کرده بدین صورت است که فردی خبری را تولید می‌کند و بعد از آن امپراطوری گسترده رسانه‌ای نمی‌توانند اخبار را کنترل کنند. دیدید که چگونه صدای مردم مظلوم غزه به گوش جهانیان رسید و در این میان توئیتر نقش پُررنگی داشت.

محمدجواد ظریف افزود: بار‌ها مشاهده کرده‌ام که اخباری که اصلا برای رسانه‌ها خوشایند نبوده بعد از اینکه توئیت زده‌ام رسانه‌ها مجبور شدند آن را پوشش دهند و کسی نمی‌توانسته آن را سانسور کند. اگر در محیط‌های گذشته مجبور بودید با رسانه‌ها ارتباط داشته باشید و در مورد جنگ ایران و عراق مجبور بودیم نگاه خودمان را به دنیا منعکس کنیم، آن وقت متوجه می‌شدیم که محدودیت کانال‌های ارتباطی مهم بود، برای اینکه صدای ما به دنیا برسد امروز دیگر این اتفاق نمی‌افتد.

ظریف تاکید کرد: در دنیای کنونی انسان کنش‌گر است. دولت‌ها و شرکت‌ها تنها کنشگران دنیای کنونی نیستند و این موضوع تحول مهمی است. اینکه دولت‌ها انحصارگری کنشگری بین‌المللی را از دست داده‌اند مهم است. به نقل از یک نویسنده که می‌گوید ما وارد دنیای پسا بین‌المللی شده‌ایم و نمی‌توانیم دنیا را براساس مفاهیم دولت - ملت‌ها بشناسیم، بلکه وارد دنیایی شدیم که در این دنیا فرد کنشگر است، آن دختر پاکستانی، آن دختر سوئدی می‌توانند کنشگری کنند و این اتفاق خیلی مهمی است و خیلی از این حرف‌ها را دولت‌ها نمی‌خواهند بشنوند، فرقی هم نمی‌کند کدام دولت باشد. من به عنوان کسی که سال‌ها در سازمان‌های بین‌المللی کار کردم، می‌دانم موضوع به موضوع، منطق و موضع دولت‌های غربی فرق می‌کند؛ یعنی در اجلاسی راجع به خلع سلاح دولت‌های غربی دوست ندارند سمن‌ها در آن اجلاس شرکت کنند، چون موضع آنها مخالف دولت‌های غربی است. یعنی نگاه انحصارگری دولت‌ها؛ خیلی فرق نمی‌کند کدام دولت هستید، بلکه فرق می‌کند موضوع چیست.

وی ادامه داد: در کنفرانس جهانی حقوق بشر در سال ۹۱ در وین سمن‌ها در طبقه سوم و دولت‌ها در طبقه دوم بودند. در سال ۱۹۹۲ در کنفرانس توسعه اجتماعی در دانمارک ۱۵ کیلومتر بین سمن‌ها و محل دولت‌ها فاصله بود؛ لذا در اینکه دولت‌ها صدای ما مردم را بشنوند، همه یکی هستند و خیلی فرقی بین دولت‌ها نیست. دولت‌ها در حاکمیت خسیس هستند و حاضر نیستند حاکمیت خود را به اشتراک بگذارند و هرچه وزن این حاکمیت با پیشامد اتفاقات جدید کاهش پیدا کند، برای دولت‌ها سخت‌تر می‌شود، اما مهم است. فرد می‌تواند امروز در جهان کنشگری کند و یکی از ابزار‌های کنشگری فرد در جهان توئیتر است.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور ادامه داد: توئیتر امکانی را فراهم می‌کند برای کسانی که امکانات وسیعی ندارند. توئیتر این امکان را می‌دهد که امکانات گسترده‌تر طرف مقابل را با امکان کوچکی خنثی کنید و این امکانات را در گذشته نداشتیم. توئیتر امکان تماس لحظه‌ای به شما می‌دهد، درست است کوتاه است، اما لحظه‌ای است و می‌تواند لحظه‌ای از جنگ جلوگیری کنید.

وی با ذکر خاطره‌ای ادامه داد: زمانی که ما پهپاد آمریکایی را در آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس سرنگون کردیم آمریکایی‌ها ادعا کردند این پهپاد در آب‌های بین‌المللی سرنگون شده و آن موقع من اصفهان بودم و دیدم آمریکا‌یی‌ها این خبر را منتشر کردند. با آقای دکتر عراقچی وزیر کنونی امور خارجه تماس گرفتم و بعد از همفکری و تماس با ستاد کل به بنده خبر داد که این پهپاد در آب‌های ایران سرنگون شده و گفتم نقشه آن را به من بدهید. آقای عراقچی نقشه‌ای مانند نقاشی بچه‌ها که با دست کشیده بود را فرستاد و من آن را توئیت کردم. این توئیت به اندازه‌ای آقای پمپئو را عصبانی کرد که گفت ظریف نقاشی بچگانه می‌کشد، اما همین نقاشی بچگانه از یک بهانه برای جنگ جلوگیری کرد. 

وی تاکید کرد: درست است توئیتر کوتاه است و امکان گفتگو نمی‌دهد، اما آنی و لحظه‌ای است و می‌تواند برای شما که به ابزار‌های گسترده‌ای مثل غرب دسترسی ندارید در لحظه پیام را منتقل کند.

وی با اشاره به ایراد‌های توئیتر گفت: اولین ایراد توئیتر کوتاه بودن پیام است. حوصله شنوندگان جهانی کوتاه است، بسیاری از اوقات بیانیه‌ها خوانده نمی‌شود، اما آن توئیتر خوانده می‌شود، از این رو توئیتر جای توضیح مواضع نیست.

ظریف افزود: در دنیای امروز یکی از بحث‌های مهم اساتید این است که مخاطب شناسی موضوعیت ندارد، نمی‌توانید در توئیتر و بیانات خود در صحنه بین‌المللی مخاطب خود را انتخاب کنید. تهران در مسجد صحبت می‌کنید موضوعش می‌شود سند سازمان بین‌المللی که علیه‌تان شورای امنیت بیانیه می‌دهدُ کاری که آقای دکتر احمدی‌نژاد کرد. اساسا در دنیای امروز همین است، هنگامی که با مخاطب آمریکایی صحبت می‌کنید و می‌گویید که امتیاز خاصی نگرفته‌ایم، اما همان تیتر یک روزنامه کیهان علیه خودت می‌شود.

ظریف در پاسخ به این پرسش که مخاطب توئیت‌های خود را چگونه تشخیص می‌دهید، گفت: امروز امکان مخاطب شناسی در فضای توئیتر وجود ندارد، هم‌زمان می‌توانید با دولتمردان آمریکا یا شهروندان این کشور گفتگو کنید و از سوی دیگر مخاطب توئیت شما مقاومت اسلامی باشد. دیگر نمی‌شود سر مردم را کلاه گذاشت هر حرفی به هر زبانی بزنید همه دنیا آن را می‌بیند.

وی عنوان کرد: همین مساله باعث می‌شود شفاف صحبت کنید و جرات نکنید خلاف بگویید و این موضوع دولتی‌ها را به یک جایگاه پاسخگویی می‌نشاند که حق مان است و واجب است در جایگاه پاسخگویی بنشینیم و قرار نیست اگر کسی در دولت رفت دیگر پاسخگو نباشد. توئیتر مجبور کرده که پاسخگو باشیم چراکه هرچه بگوییم به زبان‌های زنده دنیا ترجمه می‌شود و نمی‌توانیم با احساسات و منطق و عقل مردم بازی کنیم.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور در پاسخ به شخصی که به مزاح پرسید با توجه به توئیتری‌شدن فضای سیاست، پیش‌بینی شما از روابط آینده ایران و آمریکا چیست، گفت: هر چه اتفاق افتد قطعا آقای ترامپ خیلی توئیت خواهد زد اینکه آیا کسی اینجا پاسخ می‌دهد یا نه نمی‌دانم.