گرایش مردم دنیا به سمت کدام کتاب‌هاست؟

به گزارش مجله خبری نگار/فرهیختگان: اوضاع چاپ کتاب در کشور‌های دیگر جهان هم تابع شرایط جدید فناوری شده است؛ یک سری موارد روی چاپ کتاب کاغذی تاثیرگذار است مثل چاپ کتاب‌های صوتی و الکترونیکی یا ظهور پلتفرم‌های خاص. اما هنوز هم کتاب چاپی جزء پرفروش‌ترین‌ها در همه دنیا است. در گزارش امروز نگاهی داشتیم به اتفاقاتی که در دنیا طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ در حوزه نشر افتاده است و در کنارش هم نگاهی به پرفروش‌ترین کتاب‌های دنیا در حوزه رمان و داستان داشتیم. 

کتاب‌های صوتی و الکترونیکی رو به رشد 

طی ۱۰ سال گذشته، تقاضا برای کتاب‌های الکترونیکی و صوتی به‌شدت افزایش یافته است. به‌عنوان مثال جست‌وجو برای پلتفرم کتاب صوتی Audible در ۱۵ سال گذشته ۱۴۰ درصد افزایش یافته است. Audible یک سرویس آمریکایی در حوزه کتاب و کتابخوانی با تمرکز در زمینه کتاب‌های صوتی و پادکست است که در سال ۱۹۹۵ راه‌اندازی شد. اکنون این سرویس زیرمجموعه شرکت Amazon بوده و و به‌طور کامل متعلق به آن است. با این حال کتاب‌های چاپی همچنان محبوب‌ترین قالب بین کتابخوان‌های جهان هستند. براساس آماری که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده بود ۶۵ درصد از مردم در طول سال کتاب چاپی مطالعه می‌کردند و ۲۵ درصد از بزرگسالان یک کتاب الکترونیکی مطالعه کرده‌اند. در کنار این دو مدل کتاب، فروش کتاب‌های صوتی هم از سال ۲۰۱۲ به‌طور مداوم رشد داشته و طرفداران خاص خود را پیدا کرد. براساس آمار سال ۲۰۲۲، حدود ۲۰ درصد از مصر‌ف‌کنندگان ایالات متحده به یک کتاب صوتی گوش داده‌اند. به غیر از آمازون که نزدیک ۵۰ درصد از بازار کتاب‌های الکترونیکی را در اختیار دارد، تعداد عرضه‌کننده‌های کتاب‌های الکترونیک در سال‌های اخیر به‌شدت رشد داشته است. 

کاهش کتابفروشی‌های کوچک و افزایش کتابفروشی‌های بزرگ

وضعیت سخت کتابفروشی‌های کوچک همچنان در سال ۲۰۲۳ ادامه داشت و آینده این کتابفروشی‌ها در دنیا، خیلی روشن به نظر نمی‌رسد. Publisher’s Weekly گزارش می‌دهد فروش کتابفروشی‌های کوچک در ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ تقریبا یک‌سوم نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. این کاهش بیش از ۲ میلیارد دلار است و رقم کمی نیست! بیشتر کتابفروشی‌های کوچک تا یک‌سوم کل درآمد سالانه خود را در ماه‌های پایانی سال به دست می‌آورند. یکی از راه‌های برون‌رفت از چنین وضعیتی این است که با فروش آنلاین، بسیاری از این کتابفروشی‌ها از خطر تعطیلی نجات خواهند یافت. با این وجود فروش آنلاین برای صاحبان کتابفروشی که هرگز به صورت آنلاین فروش نکرده‌اند و قدرت تدارکاتی برای تحقق آن ندارند، چالش‌برانگیز است. 

غول‌های صنعت نشر دنیا

در اوایل دهه ۲۰۰۰، صنعت نشر جهان تحت سلطه شش غول بزرگ بود. Hachette (گروه کتاب Hachette یک ناشر کتاب پیشرو مستقر در نیویورک و سومین ناشر بزرگ در جهان است)، Macmillan (یک شرکت انتشاراتی بزرگ در آمریکا که بسیاری از نویسنده‌های بزرگ اولین کتاب‌هایشان را در این انتشارات منتشر کرده‌اند)، Penguin (یک موسسه انتشاراتی بریتانیایی است که در سال ۱۹۳۵ توسط آلن لین به همراه برادرانش ریچارد تاسیس شد)، HarperCollins (یک ناشر آمریکایی که از سال ۱۸۱۷ کارش را شروع کرد)، Random House (یک ناشر انگلیسی آمریکایی که در سال ۱۸۱۷ کار خود را آغاز کرد) و Simon & Schuster (یک ناشر آمریکایی، که در سال ۱۹۲۴ فعالیت خود را آغاز کرد).

این شش ناشر تنها بازیگران اصلی صنعت نشر جهان هستند. این شش غول بزرگ ۵۰ درصد از کل کتاب‌های فروخته‌شده در ایالات متحده در سال ۲۰۱۲ را تشکیل می‌دادند. در سال ۲۰۱۳ Random House و Penguin با هم ادغام شدند و این صنعت را در دستان «پنج غول بزرگ» قرار دادند. آمار‌ها نشان می‌دهد که این پنج ناشر ۸۰ درصد از کل کتاب‌های فروخته‌شده در سال ۲۰۲۱ را به خود اختصاص داده‌اند. در سال ۲۰۲۱، Penguin Random House، اعلام کرد که Simon & Schuster را به قیمت بیش از ۲ میلیارد دلار خریداری خواهد کرد. خرید Simon & Schuster توسط پنگوئن به تحکیم غو‌ل‌های باقی‌مانده صنعت نشر کمک کرد. این بدان معناست که تنها چهار بازیگر اصلی در صنعت وجود خواهد داشت که قدرت انتشار را بیشتر در دست چند شرکت متمرکز می‌کند. 

پلتفرم‌های خلاصه کتاب چه آینده‌ای دارند؟

در این سال‌ها شاهد تعداد زیادی از پلتفرم‌ها و شرکت‌های خدماتی هستیم که برای خلاصه‌سازی محتوای کتاب، خصوصا کتاب‌های غیرداستانی طراحی شده‌اند. Blinkist، یک استارتاپ مستقر در برلین با ۲۶ میلیون کاربر، یکی از رهبران این فضای رو به‌رشد است. Blinkist کتاب‌ها را در قالب‌های صوتی و متنی خلاصه می‌کند که به آنها «blinks» به معنی چشمک می‌گویند. این استارتاپ تا به امروز ۳۴.۸ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است. استارتاپ دیگری که در این فضا فعالیت می‌کند، MentorBox است. MentorBox یکی از استارت‌آپ‌های در حال رشد خلاصه کتاب است. این استارت‌آپ به جای خلاصه‌سازی ساده، با نویسندگان همکاری می‌کند تا مطالب کتاب را به یک دوره مطالعاتی تبدیل کنند. 

۱۰ کشور برتر در تعداد عناوین

تعداد عناوین کتاب منتشرشده، یکی از معیار‌های پیشرفت در یک کشور به حساب می‌آید. یونسکو از جمله مراکزی است که آمار چاپ کتاب در کشور‌های مختلف را بررسی می‌کند. براساس برآورد سازمان ملل در هر سال حدود سه میلیون عنوان جدید در سراسر جهان منتشر می‌شود. بیشترین آمار مختص به حوزه داستان و ادبیات است که سهم بسیاری را در چاپ کتاب به خود اختصاص دهند. همچنین درآمد جهانی صنعت کتاب در سال ۲۰۲۳، ۸۰.۵ میلیارد دلار بوده است؛ در‌آمدی که در حال رشد است و همچنان کتاب چاپی در صدر فروش نسبت به کتاب‌های الکترونیک قرار دارد. 

دوران طلایی رمان

رمان با وجود اینکه همیشه جزء پرفروش‌ها در دنیا بوده است، اما قرن بیستم برای رمان انگار ورود به دنیای دیگری شد. ۳۶ کتاب داستانی و رمان را در ۱۴ دوره تاریخی «ماقبل ۱۹۰۰ میلادی»، «از ۱۹۰۰ میلادی تا ۱۹۵۰ میلادی»، «از ۱۹۵۰ میلادی تا ۲۰۰۰ میلادی» و «۲۰۰۰ میلادی به بعد» تقسیم کرد. طبق این تقسیم‌بندی، مهم‌ترین دوره تاریخی برای انتشار کتاب‌های پرفروش و محبوب داستانی، از دهه ۱۹۵۰ میلادی تا سال ۲۰۰۰ میلادی است. یعنی همان دورانی که بعد از پایان جنگ جهانی دوم، رفته رفته انتشار کتاب‌های داستانی در میان مخاطبان به اوج خود رسید و از سویی دیگر دوران پرکاری برای نویسندگان رمان به وجود آمد. 

پرفروش‌ترین رمان‌های دنیا

رمان و داستان در همه دنیا جزء پرفروش‌ترین کتاب‌ها هستند. آمار فروش برخی از کتاب‌ها به دلیل انتشارشان در زمان گذشته، به صورت دقیق در دسترس نیست. از سویی دیگر، برای فروش یک کتاب در طول تاریخ آمار‌ها و منابع متعددی وجود دارند. به دلیل پیوند تنگاتنگ با عامه مردم و نفوذ در لایه‌های مختلف زندگی انسان‌ها، داستان‌ها و قصه‌ها و کتاب‌های داستانی پیوسته مورد توجه بوده‌اند. کتاب‌هایی که میلیون‌ها نسخه از آن در سراسر دنیا به فروش رفته است و بعد از سال‌ها همچنان در رده بالا قرار دارند.

هری پاتر؛ موفق‌ترین کتاب چندجلدی

هفتگانه فانتزی «هری پاتر» پرفروش‌ترین رمانی است که به صورت مجموعه چندجلدی منتشر شده است. هر ۷ جلد این مجموعه، در لیست ۳۶ عددی اشاره‌شده، قرار گرفته‌اند. میزان هر نسخه از این ۷ جلد را در جدول ذیل مشاهده می‌کنید.

ژانر پیشتاز ادبیات داستانی از نظر میزان فروش

آمار‌ها حاکی از آن هستند که داستان‌های فانتزی در میان مخاطبان محبوبیت ویژه‌ای دارند. در میان پرفروش‌ترین رمان‌های تاریخ و همچنین کتاب‌های داستانی جهان، ژانر فانتزی درصد بالایی را به خود تعلق داده است. ژانر معمایی و سپس کودک و نوجوان نیز در مقام‌های بعدی هستند. 

پرفروش‌ترین نویسندگان جهان

‌نام شکسپیر در ادبیات داستانی درخشش ویژه‌ای دارد. خواندن شکسپیر، یعنی غرق شدن در عاشقانه‌هایی همچون رومئو ژولیت و داستان‌های پرکششی، چون هملت و اتلو. در جدول زیر اسامی ۱۰ نویسنده پرفروش جهان را می‌بینیم. طبق آمار ۷۰ درصد این نویسندگان آمریکایی‌اند. از میان این ۱۰ نویسنده، تنها زبان دو تن از آنها انگلیسی نبوده است. تنها نویسنده آسیایی که در این لیست قرار دارد، ائیچیرو اودا نویسنده ژاپنی است. ویلیام شکسپیر به‌عنوان بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس تاریخ در صدر این جدول قرار دارد. قرار گرفتن آگاتا کریستی بعد از شخصیتی اسطوره‌ای همچون شکسپیر، نشان‌دهنده محبوبیت شدید داستان‌های جنایی و کارآگاهی است. پرمخاطب‌ترین ژانر‌ها نیز به ترتیب فانتزی، عاشقانه، علمی-تخیلی و هیجانی هستند.